Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού, καθώς η Ρωσία εντείνει τον λεγόμενο υβριδικό πόλεμό της, που συνδυάζει υπονόμευση και σαμποτάζ σε κράτη-μέλη της Ένωσης.
Η έκρηξη το περασμένο Σαββατοκύριακο σε σιδηροδρομική γραμμή στην ανατολική Πολωνία, η οποία χαρακτηρίστηκε από τις αρχές στη Βαρσοβία ως πιθανό σαμποτάζ υποστηριζόμενο από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, είναι η πιο πρόσφατη ένδειξη της κλιμάκωσης.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, Κεστούτις Μπούντρις, προειδοποίησε μιλώντας στο Politico ότι η Ε.Ε. «απέχει λεπτά μακριά από μεγάλες απώλειες» και τόνισε ότι η κατάσταση απαιτεί άμεση και σοβαρή αντίδραση.
Πάνω από 110 πράξεις δολιοφθοράς το πρώτο επτάμηνο του 2025 στην Ευρώπη
Το Globsec, ένα think tank με έδρα την Πράγα, υπολόγισε ότι υπήρξαν περισσότερες από 110 πράξεις σαμποτάζ και απόπειρες επιθέσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου, κυρίως στην Πολωνία και τη Γαλλία, από άτομα που έχουν διασυνδέσεις με τη Ρωσία.
Μιλώντας την Τετάρτη, η κορυφαία διπλωμάτης της ΕΕ, Κάγια Κάλας, δήλωσε: «Η Ρωσία προσπαθεί να κάνει δύο πράγματα: Αφενός να μας δοκιμάσει, να δει πόσο μακριά μπορεί να φτάσει... Και αφετέρου προσπαθούν επίσης να σπείρουν φόβο στην κοινωνία μας».
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Ιταλός υπουργός Άμυνας, Γκίντο Κροσέτο, κάλεσε τις ευρωπαϊκές χώρες να αντιδράσουν στις προκλήσεις της Ρωσίας. «Δεχόμαστε επίθεση και οι υβριδικές βόμβες συνεχίζουν να πέφτουν: Η ώρα να δράσουμε είναι τώρα», είπε.
Στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ σήμερα, ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών Μπούντρις θα παρουσιάσει τα στοιχεία στους ομολόγους του, ενώ ο Πολωνός ομόλογός του, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, θα ενημερώσει για την έρευνα γύρω από τη χρήση εκρηκτικών στρατιωτικού τύπου C-4 στην απόπειρα εκτροχιασμού τρένου, που ώθησε την Βαρσοβία στην ανάπτυξη 10.000 στρατιωτών για την προστασία κρίσιμων υποδομών εν μέσω φόβων για ρωσικές δολιοφθορές τα Χριστούγεννα.
Τι είναι ο υβριδικός πόλεμος της Ρωσίας;
Η Ρωσία διεξάγει δύο παράλληλους πολέμους: εκείνον στην Ουκρανία και έναν κρυφό, που στοχοθετεί ει χώρες που υποστηρίζουν το Κίεβο. Οι τακτικές, σύμφωνα με το Bloomberg, περιλαμβάνουν:
- Σαμποτάζ και βομβιστικές ενέργειες
- Παρεμβάσεις σε εκλογικές αναμετρήσεις και διασπορά ψευδών ειδήσεων
- Παραβιάσεις του εναέριου χώρου
- Κυβερνοεπιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές
- Χρήση μεταναστών ως εργαλείο πίεσης
- Παρεμβολές GPS
Στόχος είναι να συνδυαστεί η ωμή δύναμη με υποδόριες ενέργειες που υπονομεύουν την ασφάλεια και την κοινωνική συνοχή των κρατών-στόχων.
Παραδείγματα σαμποτάζ
Η έκρηξη στην Πολωνία στις 16 Νοεμβρίου καταδεικνύει την επικινδυνότητα των ενεργειών αυτών, καθώς η εν λόγω σιδηροδρομική γραμμή χρησιμοποιείται για την καθημερινή μεταφορά επιβατών και δυτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.
Ο Πολωνός Πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ κατονόμασε ως υπεύθυνους δύο Ουκρανούς υπηκόους, που δρουν για λογαριασμό της ρωσικής αντικατασκοπείας.
Παρόμοιες ενέργειες -π.χ. με δολιοφθορές σε υποβρύχια καλώδια, υποθαλάσσιους αγωγούς κ.α. υποδομές - έχουν καταγραφεί στη Βαλτική, στη Γαλλία, ακόμα και στη Γερμανία, κυρίως από άτομα που στρατολογούνται από τη ρωσική GRU μέσω Διαδικτύου. Από εμπρησμούς σε καταστήματα μέχρι ζημιές σε υποδομές, η στρατηγική αυτή στοχεύει στην πρόκληση χάους και φόβου.
Πολιτική παρέμβαση και προπαγάνδα
Η Ρωσία επιχειρεί να υπονομεύσει εκλογικές διαδικασίες και να επηρεάσει την κοινή γνώμη μέσω κοινωνικών δικτύων, deepfake βίντεο και μισθωμένων πρακτόρων.
Τον περασμένο χρόνο μια επιχείριση στη Ρουμανία με τη στήριξη της Ρωσίας οδήγησε στην προσωρινή εκλογική νίκη του φιλορώσου υποψηφίου Καλίν Γκεοργκέσκου, η οποία τελικά ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Παράλληλα, οι παρεμβάσεις στη Μολδαβία και η υπονόμευση της πορείας ένταξης της χώρας στην Ε.Ε. αποκαλύπτουν την προσπάθεια της Ρωσίας να επηρεάζει πολιτικά κράτη που στηρίζουν την Ουκρανία.
Παραβιάσεις εναέριου χώρου και drones
Οι εισβολές ρωσικών drones και μαχητικών αεροσκαφών σε χώρες του ΝΑΤΟ, όπως η Νορβηγία, η Πολωνία και η Εσθονία, έχουν αυξηθεί σημαντικά από την έναρξη της πλήρους εισβολής στην Ουκρανία.
Τα περιστατικά προκαλούν διαφωνίες στους κόλπους της Συμμαχίας σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης και την αποτροπή μελλοντικών παραβιάσεων.
Στην περιοχή της Βαλτικής, μπαλόνια από τη Λευκορωσία προκάλεσαν διακοπές πτήσεων στη Λιθουανία, με τις Αρχές να υποστηρίζουν ότι το Μινσκ γνώριζε και υποστήριζε τέτοιες «υβριδικές επιθέσεις».
Κυβερνοεπιθέσεις και παραπληροφόρηση
Η Ρωσία διαθέτει εκτεταμένες ικανότητες κυβερνοπολέμου, χρησιμοποιώντας επιθέσεις DdoS -δηλαδή κυβερνοεπιθέσεις με στόχο την υπερφόρτωση ενός ιστότοπου, δικτύου ή υπηρεσίας με τεράστιο όγκο πλαστών αιτημάτων -, εισβολές σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, και παραβίαση κρατικών υποδομών.
Οι επιθέσεις αυτές έχουν προκαλέσει διακοπές παροχής υπηρεσιών σε ευρωπαϊκές χώρες.
Ταυτόχρονα, ομάδες όπως η NoName057(16) και η Cyber Army of Russia στοχεύουν στην αποσταθεροποίηση ευρωπαϊκών κρατών μέσω κυβερνοδράσεων κατά τραπεζών, κυβερνητικών ιστότοπων και κρίσιμων υποδομών.
Εργαλειοποίηση μεταναστευτικού και παρεμβολές GPS
Η στρατηγική της εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού έχει εφαρμοστεί στη Φινλανδία, τη Λετονία και τη Λιθουανία, ενώ παρεμβολές GPS έχουν προκαλέσει προβλήματα ακόμη και σε πτήσεις υπουργών Άμυνας.
Οι ενέργειες αυτές, παρά το χαμηλό τεχνολογικό κόστος, δημιουργούν σοβαρή πίεση στις κοινωνίες και τις διοικήσεις των κρατών-στόχων.
Η αντίδραση της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ
Η Ε.Ε. εξετάζει νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, ενώ το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Αντιμετώπιση Υβριδικών Απειλών στο Ελσίνκι (Hybrid CoE) εκπαιδεύει κράτη-μέλη για την ανθεκτικότητα σε υβριδικές επιθέσεις.
Η συνεργασία με το ΝΑΤΟ είναι κρίσιμη, καθώς η Συμμαχία πρέπει να αντιμετωπίσει απειλές που «μπερδεύουν τη γραμμή μεταξύ πολέμου και ειρήνης», σύμφωνα με την επίσημη διατύπωση της οργάνωσης. Παράλληλα, ουκρανικές αρχές ζητούν τη δίωξη των κυβερνοεπιθέσεων κατά αμάχων ως εγκλήματα πολέμου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Ο υβριδικός πόλεμος της Ρωσίας, συνδυάζοντας σαμποτάζ, προπαγάνδα, κυβερνοεπιθέσεις και παρεμβολές, αναδεικνύει τις νέες μορφές σύγκρουσης του 21ου αιώνα. Η Ευρώπη καλείται να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της, να συνεργαστεί στενά με τους συμμάχους και να λάβει αποφασιστικά μέτρα πριν η κλιμάκωση οδηγήσει σε σοβαρές απώλειες.