Αν και σε όλο τον κόσμο ο κόσμος μετρά αντίστροφα για τα Χριστούγεννα, στη Σικελία υπάρχει μια πόλη που σκέφτεται ήδη το Πάσχα.
Η Καλτανισέτα, χτισμένη στο κέντρο του νησιού, είναι διάσημη σε ολόκληρη την Ιταλία για τις θεαματικές πασχαλινές της πομπές, μια παράδοση αιώνων που φέρνει πίσω κάθε χρόνο χιλιάδες Σικελούς από το εξωτερικό, όπως αναφέρει το CNN Travel.
Oι κάτοικοι έχουν ήδη αρχίσει να σκέφτονται το Πάσχα, μήνες πριν η καμπάνα σημάνει την Ανάσταση. Από το φθινόπωρο κιόλας, οι συντεχνίες των τεχνιτών και οι τοπικοί σύλλογοι προετοιμάζονται για τη συμμετοχή τους στις πομπές και φροντίζουν τα ιστορικά «vare» – τα επιβλητικά γλυπτά σε φυσικό μέγεθος με σκηνές από τα Πάθη του Χριστού, που θα παρελάσουν στους δρόμους τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Μια Μεγάλη Εβδομάδα με ιστορία και συγκίνηση
Η κορύφωση των εκδηλώσεων είναι η Μεγάλη Πέμπτη, όταν οι δρόμοι της πόλης γεμίζουν με τα «vare».
Κατασκευασμένα από τον καλλιτεχνικό δίδυμο Φραντσέσκο και Βιντσέντσο Μπιάνγκαρντι την περίοδο 1883–1902, τα έργα αυτά –φτιαγμένα από χαρτοπολτό, γύψο και ξύλο– απεικονίζουν με εντυπωσιακή λεπτομέρεια τη Σταύρωση, τον Μυστικό Δείπνο, τη Στέψη με Ακάνθινο Στεφάνι και την Αποκαθήλωση.
Κάθε vara ανήκει σε μια συντεχνία εργατών: αρτοποιοί, ξυλουργοί, μεταλλουργοί, ακόμη και ανθρακωρύχοι, που αφιέρωναν τα έργα τους ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη διάσωση από εργατικά δυστυχήματα.
Τα αγάλματα τοποθετούνται σε κινητές εξέδρες, ώσπου το σούρουπο ξεκινά η πομπή, συνοδευόμενη από στρατιωτικές μπάντες και δεκάδες πιστούς που περπατούν ξυπόλυτοι πίσω από τις μορφές του Χριστού.
Στην κεφαλή προπορεύεται η «cuntastoria», μια γυναίκα που αφηγείται μεγαλόφωνα το Ευαγγέλιο στη σικελική διάλεκτο, ενώ οι δρόμοι γεμίζουν από θρήνους και ψαλμωδίες.
Από τους μεσαιωνικούς τεχνίτες στον «άρχοντα της πόλης»
Τη Μεγάλη Τετάρτη πραγματοποιείται η πομπή της Real Maestranza, μιας ιστορικής ένωσης τεχνιτών που ανάγεται στον Μεσαίωνα.
Ο «καπετάνιος» της, που αλλάζει κάθε χρόνο, παραλαμβάνει συμβολικά τα κλειδιά της πόλης από τον δήμαρχο και για λίγες μέρες θεωρείται «άρχοντας της Καλτανισέτα».
Στο παρελθόν είχε ακόμη και το δικαίωμα να απελευθερώσει έναν κρατούμενο – παράδοση που πλέον έχει εκλείψει.
Το θαύμα του «Μαύρου Χριστού»
Η πιο κατανυκτική στιγμή έρχεται τη Μεγάλη Παρασκευή, όταν η πόλη λιτανεύει το ξύλινο άγαλμα του Cristo Nero (Μαύρου Χριστού), που θεωρείται θαυματουργό.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, βρέθηκε το 1618 σε μια σπηλιά από τους fogliamari, ανθρώπους που ζούσαν συλλέγοντας άγρια χόρτα. Όταν καθάρισαν το σταυρωμένο ξόανο, το ξύλο λέγεται πως μαύρισε αμέσως - γι’ αυτό και το όνομά του.
Σήμερα η πομπή του «Κυρίου της Πόλης» συγκεντρώνει δεκάδες χιλιάδες πιστούς, πολλοί από τους οποίους περπατούν ξυπόλυτοι, τηρώντας τα τάματά τους.
Ζωντανή πίστη και ταυτότητα
Οι τελετές του Πάσχα δεν είναι απλώς λατρευτικές – είναι κομμάτι της συλλογικής ταυτότητας της Καλτανισέτα.
Όπως εξηγεί ο Σαλβατόρε Πετραντόνι, δημοτικός σύμβουλος υπεύθυνος για τις εκδηλώσεις της Μεγάλης Εβδομάδας, «οι vare μάς θυμίζουν ποιοι είμαστε – είναι η ιστορία μας».
Γι’ αυτό και οι κάτοικοι τις φροντίζουν όλο τον χρόνο, ενώ κάποιες εκτίθενται ακόμη και σε κλειστά καταστήματα ως υπενθύμιση της πίστης και της παράδοσης.
Από την πίστη στα γλυκά
Ακόμη και στα ζαχαροπλαστεία η Μεγάλη Εβδομάδα έχει τη θέση της.
Στην περίφημη Pasticceria de Fraia φτιάχνεται η spina santa, ένα γλυκό εμπνευσμένο από το αγκάθινο στεφάνι, γεμισμένο με μαρμελάδα μύρτιλου – δημιούργημα που πρωτοπαρουσιάστηκε για την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ το 1993, ο οποίος λέγεται πως το αποθέωσε ως «το καλύτερο πράγμα που είχε φάει ποτέ».
Παρά τις αλλαγές των καιρών, οι κάτοικοι της Καλτανισέτα παραμένουν πιστοί στα έθιμά τους. Όπως λέει ο σκηνοθέτης Τόνι Γκαντζιτάνο, που έχει αφιερώσει ταινίες στις πομπές της πόλης, «οι παραδόσεις αυτές βρίσκονται στη ρίζα της ταυτότητάς μας – αν δεν γνωρίζουμε το παρελθόν, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το παρόν».