Οι γλώσσες διαμορφώνουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Στη φαντασία όμως γίνονται εργαλείο για να γεννηθούν ολόκληροι νέοι κόσμοι.
Οι κατασκευασμένες γλώσσες, γνωστές διεθνώς ως conlangs, έχουν κερδίσει μια ξεχωριστή θέση στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Από τη Μέση Γη του Τόλκιν και το Klingon του Star Trek μέχρι τη Na’vi του Avatar, οι φανταστικοί αυτοί κώδικες επικοινωνίας δεν είναι απλώς σκηνοθετικά τρικ, αλλά ολοκληρωμένες γλωσσικές δημιουργίες με γραμματική, λεξιλόγιο και φανατικούς οπαδούς.
Από τις γλώσσες των ξωτικών μέχρι τα ιδιώματα εξωγήινων πολιτισμών, οι επινοημένες γλώσσες αποτελούν βασικό στοιχείο της δημιουργίας φανταστικών κόσμων στη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Άλλοτε ποιητικές και άλλοτε χρηστικές, εμπλουτίζουν τις ιστορίες και μας προσκαλούν να ανακαλύψουμε τα όρια της ανθρώπινης φαντασίας.
Ωστόσο, οι conlangs δεν είναι αποκλειστικό προϊόν της σύγχρονης ποπ κουλτούρας· η ιστορία τους ξεκινά πολύ νωρίτερα. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Lingua Ignota, που επινόησε τον 12ο αιώνα η Γερμανίδα μοναχή Χίλντεγκαρντ του Μπίνγκεν για να επικοινωνεί μυστικά με τις αδελφές της. Εξίσου εντυπωσιακή είναι και η Solresol, η «γλώσσα της μουσικής», μια τεχνητή, καθολική γλώσσα που δημιουργήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Γάλλο μουσικό δάσκαλο Jean-François Sudre. Κάθε λέξη αποτελείται από ένα έως πέντε φωνήεντα, καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε μία από τις επτά νότες της διατονικής κλίμακας (Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι).
Από τα μοναστήρια του Μεσαίωνα μέχρι τις αίθουσες του Χόλιγουντ, οι conlangs αποδεικνύουν πως η επινόηση νέων γλωσσών συνοδεύει σταθερά την ανθρώπινη φαντασία.
Elvish (Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών)
Η γλώσσα Elvish από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών -αυτή που μιλούν τα ξωτικά δηλαδή- δημιουργήθηκε από τον συγγραφέα και φιλόλογο Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν, που άντλησε έμπνευση από τα φινλανδικά και τα ουαλικά. Οι δύο βασικές διάλεκτοι, Quenya και Sindarin, είναι πλήρως λειτουργικές γλώσσες με δική τους γραμματική και λεξιλόγιο.
Η Sindarin, είναι η γλώσσα των ξωτικών της Μέσης Γης, βασισμένη στους φωνητικούς ήχους της ουαλικής. Η Quenya είναι εμπνευσμένη από την ελληνική, τη φινλανδική και τη λατινική. Ο σκηνοθέτης Πίτερ Τζάκσον προσέλαβε τον γλωσσολόγο Ντέιβιντ Σάλο για να επιμεληθεί τη γλωσσική συνέπεια. Θαυμαστές έχουν μεταφράσει ποίηση και θρησκευτικά κείμενα σε αυτές, αποκαλύπτοντας το βάθος τους.
Klingon (Star Trek)
Ο γλωσσολόγος Μαρκ Όκραντ ανέπτυξε την Klingon για την ταινία Star Trek III: The Search for Spock (1984). Είχε εμφανιστεί ως λέξεις στο Star Trek: The Motion Picture (1979). Πρόκειται για τη γλώσσα ενός πολεμικού λαού, γνωστή για τους τραχείς ήχους και τη σύνθετη δομή της, με ιδιαίτερους ήχους και λεξιλόγιο.
Με τις ταινίες η Klingon επεκτάθηκε σημαντικά και αναπτύχθηκαν και άλλες conlangs, με πιο γνωστή την Tamarian, που χρησιμοποιήθηκε στο Star Trek: The Next Generation. Οι Trekkies, δηλαδή οι θαυμαστές του franchise, τις χρησιμοποιούν μέχρι σήμερα στα συνέδριά τους.
Έχουν μεταφραστεί ολόκληρος ο Άμλετ του Σαίξπηρ και αποσπάσματα της Βίβλου στα Klingon, δείχνοντας τόσο την ευελιξία της όσο και τον ενθουσιασμό των οπαδών της.
Dothraki (Game of Thrones)
Ο Ντέιβιντ Τζ. Πίτερσον δημιούργησε τη Dothraki για το Game of Thrones. Βασίζεται σε γλώσσες όπως τα τουρκικά και τα εσθονικά και παρουσιάζει ομοιότητες στη σύνταξη με την τουρκική. Οι θαυμαστές μεταφράζουν σύγχρονες φράσεις και ποιήματα, κάνοντάς την μια ζωντανή λειτουργική γλώσσα.
High Valyrian (Game of Thrones)
Επίσης δημιούργημα του Πίτερσον, η High Valyrian θυμίζει τα λατινικά, με περίπλοκες πτώσεις ουσιαστικών και ρηματικούς τύπους. Η διάσπασή της σε πολλές διαλέκτους αντικατοπτρίζει την εξέλιξη των ρομανικών γλωσσών. Ο Πίτερσον έχει μεταφράσει σύγχρονες φράσεις, γαμήλιους όρκους και τραγούδια στη High Valyrian, εδραιώνοντας τη θέση της ως «ζωντανής» γλώσσας για το κοινό.
Na’vi (Avatar)
Η Na’vi, που δημιούργησε ο καθηγητής Πολ Φρόμερ για την ταινία Avatar, ξεχωρίζει για την πλούσια γραμματική της και την ηχητική της κομψότητα. Αρχικά προοριζόταν μόνο για τις ατάκες των εξωγήινων, αλλά εξελίχθηκε σε πλήρη γλώσσα που περιλαμβάνει και τραγούδια. Το τραγούδι I See You μεταφράστηκε στη Na’vi, δείχνοντας τις ποιητικές δυνατότητές της. Υπάρχουν ακόμα και μεταφράσεις αποσπασμάτων της Βίβλου στη Na’vi.
Huttese (Star Wars)
Η γλώσσα του Τζάμπα Χατ, η Huttese, δημιουργήθηκε από τον Μπεν Μπερτ με στοιχεία από τα κέτσουα και τα φιλιππινέζικα, δίνοντάς της έναν εξωγήινο αλλά και γνώριμο ήχο. Κάποιες λέξεις είναι απευθείας δανεισμένες, κάνοντάς την μείγμα πραγματικού και φανταστικού. Η Huttese εμφανίζεται σε κόμικς και βιντεοπαιχνίδια του Star Wars.
Minionese (Despicable Me)
Μια παιχνιδιάρικη μίξη διαφόρων πραγματικών γλωσσών, η Minionese δημιουργήθηκε από τους Πιερ Κοφέν και Κρις Ρενό για το Despicable Me (Εγώ, ο απαισιότατος). Αν και μοιάζει ακατανόητη, περιέχει λέξεις αναγνωρίσιμες από ισπανικά, ιταλικά και άλλες γλώσσες, κάνοντάς την ευχάριστο γρίφο για το κοινό.
Parseltongue (Harry Potter)
Η γλώσσα των φιδιών στον Χάρι Πότερ, συνδεδεμένη με τη σκοτεινή μαγεία, δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένη. Ορισμένες φράσεις όμως μπορούν να αποδοθούν φωνητικά στα αγγλικά, δημιουργώντας μυστήριο. Οι θαυμαστές έχουν προσπαθήσει να ανασυνθέσουν τη δομή της βάσει των λίγων φράσεων που υπάρχουν στη σειρά.
Newspeak (1984)
Η Newspeak (Νέα γλώσσα ή Νέα Ομιλία), είναι η γλώσσα που εφηύρε ο Τζορτζ Όργουελ για το δυστοπικό μυθιστόρημα 1984. Σκοπός της ήταν να περιορίσει την ελευθερία σκέψης μειώνοντας τη γλωσσική πολυπλοκότητα. Λέξεις απαγορεύονταν και δημιουργούνταν νέες, όπως το joycamp για τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Η έννοια της Newspeak έχει χρησιμοποιηθεί σε πραγματικές συζητήσεις για τη γλώσσα της πολιτικής και της προπαγάνδας. Θαυμαστές έχουν μεταφράσει πολιτικά κείμενα στη Newspeak, υπογραμμίζοντας τη διαχρονικότητά της.
Atlantean (Atlantis: The Lost Empire)
Η Atlantean, που επινόησε ο Μαρκ Όκραντ για την ταινία της Disney, Atlantis: The Lost Empire, σχεδιάστηκε ως μια πρωταρχική γλώσσα από την οποία θα μπορούσαν να προκύψουν άλλες. Η δομή της θυμίζει τις πρώιμες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, καθιστώντας την μια από τις πιο ενδιαφέρουσες γλωσσολογικές δημιουργίες.
Fremen (Dune)
Η γλώσσα είναι η Fremen, των νομάδων της ερήμου στο Dune. Ο Frank Herbert, συγγραφέας της σειράς, βασίστηκε στα αραβικά (και εν μέρει στα περσικά, τουρκικά και εβραϊκά) αλλά προχώρησε σε αρκετές διαφοροποιήσεις. Στα βιβλία της σειράς υπήρχαν ακόμα και έγγραφα γραμμένα στη Fremen.
Cityspeak (Blade Runner)
Η γλώσσα που μιλά ο Γκαφ στην ταινία Blade Runner, είναι η Cityspeak. Πρόκειται για μίξη ιαπωνικών, ισπανικών, γερμανικών, ουγγρικών, κινεζικών, κορεατικών και γαλλικών. Δημιουργεί την αίσθηση οικειότητας και ταυτόχρονα ακαταληψίας.