Το φημισμένο μυθιστόρημα γράφτηκε από έναν άνθρωπο που είχε εμμονή με την τρομακτική δύναμη του νερού και της ίδιας της θάλασσας.
Ο Τζορτζ Όργουελ είχε μια εξαιρετικά τραυματική σχέση με τη θάλασσα. Τον Αύγουστο του 1947, ενώ έγραφε το «1984» στο νησί Jura στις Σκωτσέζικες Εβρίδες, πήγε για ψάρεμα με τον μικρό γιο του, τον ανιψιό και την ανιψιά του.
Έχοντας μπερδέψει το πρόγραμμα της παλίρροιας, στην επιστροφή ο Όργουελ οδήγησε κατά λάθος το σκάφος μέσα στα άγρια κύματα. Το μικρό πλοίο έφτασε μέχρι τα ανοικτά των ακτών του Jura και του Scarba, αναποδογύρισε και ο Όργουελ και οι υπόλοιποι επιβάτες βρέθηκαν στη θάλασσα να παλεύουν με τα μανιασμένα κύματα.
«Ήταν μια πραγματική απόδραση στο παρά... τσακ, ένα γεγονός που καταγράφηκε με χαρακτηριστική αποστασιοποίηση από τον Όργουελ στο ημερολόγιό του το ίδιο βράδυ: ''Στην επιστροφή σήμερα πέσαμε σε δίνη και παραλίγο να πνιγούμε όλοι''.
Αν και φαίνεται να αντιμετώπισε την εμπειρία με ψυχραιμία, αυτό μπορεί να ήταν μια τραυματική αντίδραση: η αποστασιοποίηση εξασφαλίζει την ικανότητα να επιμείνεις μετά από μια εμπειρία που σε φέρνει κοντά στο θάνατο», αναφέρει το σχετικό άρθρο στον ιστότοπο The Conversation.
Εμμονή και φόβος με το νερό
Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν το «1984» επηρεάστηκε από το προαναφερθέν περιστατικό. Ωστόσο, είναι σαφές ότι το μυθιστόρημα γράφτηκε από έναν άνθρωπο που είχε εμμονή με τη τρομακτική δύναμη του νερού.
Το «1984» δεν συνδέεται συνήθως με τον φόβο του θανάτου από το νερό. Ωστόσο, είναι γεμάτο αναφορές σε βυθιζόμενα πλοία, πνιγμένους ανθρώπους και τον φόβο του πνιγμού στον ωκεανό. Π.χ. ο φόβος του πνιγμού είναι ένα μαρτύριο που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι κοινωνικοί αντιφρονούντες στο «Δωμάτιο 101», το βασανιστήριο στο οποίο στέλνονται όλοι οι επαναστάτες στο ομώνυμο ολοκληρωτικό κράτος του βιβλίου του Όργουελ.
Μια από τις πρώτες σκηνές του μυθιστορήματος περιγράφει μια επίθεση ελικοπτέρων σε ένα πλοίο γεμάτο πρόσφυγες, οι οποίοι βομβαρδίζονται καθώς πέφτουν στη θάλασσα.
Ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, ο Γουίνστον Σμιθ, έχει έναν επαναλαμβανόμενο εφιάλτη στον οποίο ονειρεύεται τη χαμένη μητέρα και την αδελφή του, παγιδευμένες «στο σαλόνι ενός βυθιζόμενου πλοίου, που τον κοιτάζουν μέσα από το σκοτεινό νερό».
Η θέα τους «να πνίγονται όλο και πιο βαθιά κάθε λεπτό» μεταφέρει τον Γουίνστον σε μια κορύφωση της παιδικής του ηλικίας, όταν έκλεψε σοκολάτα από το χέρι της μητέρας του, καταδικάζοντας πιθανώς την αδελφή του σε θάνατο από την πείνα.
Στο δοκίμιό του, «My Country Right or Left» (1940), ο Όργουελ θυμάται ότι όταν ήταν έφηβος διάβασε για τις «απαίσιες ιστορίες» του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Όργουελ δηλώνει στο ίδιο δοκίμιο ότι «τίποτα σε ολόκληρο τον πόλεμο δεν τον συγκίνησε τόσο βαθιά όσο η απώλεια του Τιτανικού λίγα χρόνια νωρίτερα», το 1912. Αυτό που συγκλόνισε περισσότερο τον Όργουελ στην καταστροφή του Τιτανικού ήταν ότι στα τελευταία του λεπτά «αναποδογύρισε ξαφνικά και βυθίστηκε με την πλώρη μπροστά, με συνέπεια οι άνθρωποι που κρέμονταν από την πρύμνη να ανυψωθούν τουλάχιστον 100 μέτρα στον αέρα πριν βυθιστούν στην άβυσσο».
Ναυάγια και πολιτισμοί που πεθαίνουν
Ο Όργουελ δεν ξέχασε ποτέ αυτή την εικόνα. Κάτι παρόμοιο εμφανίζεται στο μυθιστόρημά του «Keep the Aspidistra Flying» (1936), όπου η ιδέα ενός επιβατηγού πλοίου που βυθίζεται θυμίζει την κατάρρευση του σύγχρονου πολιτισμού, όπως η καταστροφή του Τιτανικού θύμισε το τέλος της βιομηχανικής αυτοπεποίθησης της Εδουαρδιανής εποχής δύο δεκαετίες νωρίτερα.
Αναφορές σε βυθιζόμενα πλοία και πνιγμένους ανθρώπους εμφανίζονται σε κρίσιμες στιγμές και σε πολλά άλλα έργα του Όργουελ. Αλλά μήπως η πλήρης επίδραση του Τιτανικού εμφανίστηκε στο «1984», αναρωτιέται το άρθρο.
Τα βυθιζόμενα πλοία ήταν μέρος των περιγραφών του Όργουελ. Το «1984» είναι γεμάτο με αναφορές στο νερό, με πολλά από τα πιο συγκλονιστικά επεισόδια να βασίζονται σε εικόνες απελπισμένων ανθρώπων που πνίγονται ή αντιμετωπίζουν τον θάνατο σε σκάφη και πλοία που βυθίζονται.
Δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί ότι το 1984 αφορά ή έστω απηχεί την καταστροφή του Τιτανικού, αλλά στο μυθιστόρημα, και μάλιστα στο ευρύτερο έργο του Όργουελ, υπάρχουν πάρα πολλές νύξεις για πνιγμό και θάλασσα - και δη ανταριασμένη.
«Σκεφτόμαστε τον φόβο του θανάτου από το νερό και μπαίνουμε στον κόσμο του Όργουελ, όπως μπαίνουμε και στον κόσμο του Γουίνστον, επιτρέποντας στους αναγνώστες να δουν το φοβισμένο αγόρι μέσα στον ενήλικα άνδρα και, μάλιστα, μέσα στον συγγραφέα που ονειρεύτηκε έναν από τους πιο διάσημους εφιάλτες του 20ού αιώνα», καταλήγει εμφατικά το δημοσίευμα του Τhe Conversation.