Συνομιλήσαμε με τον κεραμίστα Γιώργο Δούλο με αφορμή τη συλλογή του από κεραμικά γλυπτά στο μπλε του ελληνικού καλοκαιριού.
Το μαγικό μπλε του Yves Klein συναντά το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, σε ένα μικρό, εγκαταλειμμένο παραθαλάσσιο χωριουδάκι που δεν υπάρχει στους χάρτες, παρά μόνο στη φαντασία ενός ανήσυχου καλλιτέχνη. Η υπέροχη συλλογή Vathyó, με κεραμικά γλυπτά που έχουν το αρχαϊκό ντιζάιν του Κυκλαδικού Πολιτισμού, είναι εμπνευσμένη από την Άνδρο, την ιδιαίτερη πατρίδα του σκηνοθέτη, θεατρολόγου και κεραμίστα Γιώργου Δούλου, αλλά κατά βάση είναι ένα κράμα από ταξίδια, όνειρα, θραύσματα της μνήμης, σπασμένες εικόνες από διαβάσματα, ποίηματα και θεατρικές σκηνές.
Άλλοτε μοιάζουν με ορυκτά, πετρώματα από το μπλε υποσυνείδητο του Αιγαίου και άλλοτε με ειδώλια αρχέγονης ομορφιάς. Με αφορμή τη συλλογή αυτή, ο κεραμίστας Γιώργος Δούλος μάς υποδέχεται στο εργαστήριό του και μας μυεί σε έναν κόσμο άχρονο και μυστηριακό, μα ολότελα μπλε... Παράλληλα ως λάτρης της Αθήνας, μοιράζεται μαζί μας τις αγαπημένες του διαδρομές και στάσεις στην πόλη, καθώς και τα βιβλία που υπάρχουν στο κομοδίνο του αυτό το καλοκαίρι.
Θεατρολόγος, σκηνοθέτης, δρομέας και τώρα κεραμίστας. Μιλήστε μας γι’ αυτή τη διαδρομή. Ποια είναι η ιστορία σας; Τι κάνατε πριν ασχοληθείτε με την κεραμική;
Ανησυχούσα - θα πει δεν έβρισκα πουθενά ησυχία. Από τα μικράτα μου θυμάμαι να με ενδιαφέρει οτιδήποτε έχει να κάνει με τέχνη. Ζωγράφιζα μανιακά, έστηνα θεατρικές παραστάσεις στα πεζοδρόμια της γειτονιάς μου (πάντα σε ρόλο συγγραφέα/σκηνοθέτη), είχα κατασκευάσει - με τη βοήθεια του πατέρα μου - ένα ξύλινο σπίτι, το οποίο διαρκώς άλλαζα, μετέτρεπα, ανακαίνιζα, δημιουργούσα έπιπλα, το έβαφα, το ξήλωνα και πάλι από την αρχή. Σήμερα, βλέποντάς τα από απόσταση, συνειδητοποιώ πως αυτή ήταν εξαρχής η φύση μου: η τέχνη. Μέσα από πολλές μορφές της είχα ανάγκη να εκφραστώ. Καμία δεν εγκατέλειψα, ποτέ. Ακόμη ζωγραφίζω και σχεδιάζω με ευκολία, λατρεύω να διακοσμώ και να ανακαινίζω τον προσωπικό μου χώρο, μεταποιώ έπιπλα, γράφω, διαβάζω. Όσο για το θέατρο, αυτό είναι στο αίμα μου - κει αναπνέω. Σπούδασα, λοιπόν, θεατρολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ίδρυσα τη δική μου ομάδα θεάτρου, τη λευκήΣΚΗΝΗ, με την οποία ανέβασα τέσσερις παραστάσεις σε έργα των Ευριπίδη, Μαργαρίτας Λυμπεράκη, Γιώργου Βέλτσου και Δημήτρη Δημητριάδη, σε ιδιαίτερους θεατρικούς χώρους της Αθήνας. Είχα λαχτάρα να μάθω το θέατρο δίπλα σε σπουδαίους ανθρώπους, και το κατάφερα: υπήρξα βοηθός του Λευτέρη Βογιατζή και της Ρούλας Πατεράκη, γνώρισα - και συνδέθηκα φιλικά - με υπέροχους ανθρώπους από τον χώρο: την Άννα Κοκκίνου, την Αμαλία Μουτούση, την Έφη Θεοδώρου, τον Δημήτρη Τάρλοου, τη Λένα Κιτσοπούλου, τη Μαρία Σκουλά, τη Μπέττυ Βακαλίδου και άλλους αγαπημένους. Είχα την τύχη να περάσω άπειρα απογεύματα στο σπίτι της Λούλας Αναγνωστάκη, με τσάι και ατελείωτες συζητήσεις. Είχα την ευλογία ο μέγας ποιητής του καιρού μας, ο Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος, να με παντρέψει, να με τιμήσει με την ακριβή του φιλία. Προς το παρόν, φέρομαι ανυπάκουα στη Μαρία Μήτσορα όταν μου απαγορεύει να φέρνω μαζί μου γλυκά, όταν πηγαίνω σπίτι της τα βράδια, όπου τρώμε, συζητάμε και γελάμε μέχρι δακρύων. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι η περιουσία μου, το πνευματικό μου βιος. Επιστρέφοντας στην εξιστόρηση της πορείας μου, κάνοντας μία παύση από την ενεργό δράση στο θέατρο, εργάστηκα στο χώρο του βιβλίου, παραμένοντας, όμως, μέσα στον πολιτισμό και παρακολουθώντας συστηματικά θέατρο. Ο ομφάλιος λώρος που με ενώνει με το θέατρο δε μπορεί να διαρραγεί. Όσο για την ιδιότητα του δρομέα, δηλώνω ένας παθιασμένος ερασιτέχνης. Από το μηδέν, και χωρίς προπονητή, με ατσάλινο πείσμα, αφόρητους πόνους, απογοητεύσεις, αλλά και απερίγραπτες στιγμές δύναμης, υπερηφάνειας και ηδονής, βρήκα στο τρέξιμο μία πλευρά μου που δε γνώριζα. Η εμπειρία ενός μαραθωνίου αγώνα, δηλαδή 42.195 μέτρων απόστασης, μου άλλαξε τον τρόπο που αντιμετωπίζω εμένα τον ίδιο. Αφού κατάφερα αυτό, ολομόναχος, μπορώ να καταφέρω ό,τι θέλω.
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να ασχοληθείτε με αυτή την τέχνη; Πόσο βοηθά στην ψυχολογία μας η επαφή με τη γη, με τον πηλό, με την τέχνη του χειροποίητου;
Η κεραμική ήρθε στη ζωή μου με τρόπο εντελώς αναπάντεχο. Ουδέποτε είχα σκεφτεί να πιάσω στα χέρια μου πηλό. Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2023, από ένα ραντεβού για γνωριμία και πιθανή επαγγελματική συνεργασία με την διακοσμήτρια Lian Vermeer, στο σπίτι της στην Κηφισιά. Η Lian, εκτός της κύριας ιδιότητάς της, είναι και μία εμπνευσμένη, ιδιοσυγκρασιακή κεραμίστρια. Αυτοδίδακτη, με υψηλή αισθητική και έναν άκρως γοητευτικό τρόπο εργασίας, με πήρε αμέσως βοηθό της, για μία μεγάλη και απαιτητική παραγγελία που έπρεπε να παραδώσει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν είχα ξαναπιάσει ωμό πηλό, ούτε τα εργαλεία της κεραμικής: δε γνώριζα τίποτε απολύτως. Στη Lian χρωστάω την ευγένεια, τη γενναιοδωρία και την πίστη της προς εμένα. Μου φώτισε αυτό που είχα μέσα μου, μου έδειξε τον δρόμο. Όταν η συνεργασία μας ολοκληρώθηκε, συνέχισα μόνος μου την κεραμική. Δε θέλησα ποτέ ως τώρα να παρακολουθήσω μαθήματα. Ήθελα να επιτρέψω στην ψυχή μου να εκφραστεί ελεύθερα, στα χέρια μου να δοκιμάσουν τα πάντα, χωρίς υποδείξεις. Όπως και το τρέξιμο, η κεραμική είναι μοναχική τέχνη. Είσαι εσύ και ο πηλός ανάμεσα στα χέρια σου. Κι αυτή η ελευθερία εμένα με συγκλονίζει. Είναι κοινός τόπος πως η ενασχόληση με χειρωνακτικές εργασίες και τέχνες επιδρά θεραπευτικά στην ανθρώπινη ψυχολογία, παυσίλυπα στον πόνο, ανακουφιστικά στις μεγάλες πιέσεις. Όλα αυτά ισχύουν, απόλυτα, και τα οφέλη είναι μεγάλα. Όμως προσωπικά δεν κάνω τέχνη για ψυχολογικούς λόγους. Κάνω τέχνη για την τέχνη. Όπως έκανα και με το θέατρο. Με ενδιαφέρει το αντικείμενο, το αποτέλεσμα, δηλαδή το ίδιο το έργο τέχνης. Φυσικά, η διαδικασία είναι λυτρωτική, εκφράζομαι, δημιουργώ, το σώμα μου και τα συναισθήματά μου τέμνονται και σφιχταγκαλιάζονται. Αλλά όλα κρίνονται στο τελικό αποτέλεσμα. Με τρομερή ευκολία θα πάρω το σφυρί και θα θρυμματίσω ένα γλυπτό που έχω μόλις δημιουργήσει, αν δε με ενθουσιάζει. Η αποτυχία είναι μαγική συνθήκη. Όσο για την αξία της επαφής με τη γη, την επαφή των χεριών με το χώμα, αυτή την αρχέγονη ζωοδόχο λειτουργία, θα μιλήσω με μια εικόνα: στο γνωστό ως Σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα, που πλέον ανήκει στον εξαιρετικό αρχιτέκτονα και μοναδικής ευαισθησίας Διονύση Σοτοβίκη, έκλαψα μπροστά στην παλιά εστία του σπιτιού. Δυο χέρια είναι σκαλισμένα εκατέρωθεν της εστίας, για να ακουμπά ο επισκέπτης την πέτρα και να συνδέεται με τη γη, τη φύση και τη ζωή. Αυτό για μένα είναι κορυφαίο δείγμα υψηλής τέχνης. Και μάλιστα, αυτοδίδακτης.
Ποια είναι η φιλοσοφία πίσω από τη συλλογή Vathyó;
Υπάρχει ένας προσωπικός μου καλλιτεχνικός – άυλος – τόπος, με το όνομα Dealú, που σημαίνει απλότητα, λιτότητα. Αυτό είναι το brand της κεραμικής/γλυπτικής μου τέχνης.
Η συλλογή Vathyó εμπνέεται από την πατρίδα μου, την Άνδρο, και συγκεκριμένα από ένα μικρό, εγκαταλειμμένο παραθαλάσσιο χωριουδάκι, το Βαθειό. Ή τουλάχιστον έτσι λέω – γιατί το Βαθειό υπάρχει μόνο μέσα μου. Είναι ένας τόπος που δεν θα βρείτε στους χάρτες, αλλά που εγώ τον περπατώ καθημερινά.
Ημιτελείς ανασκαφές έχουν φέρει στο φως αδιανόητης ομορφιάς γλυπτά – ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα, κεραμικούς όγκους με αδρές γραμμές. Οι ανασκαφές δεν τελειώνουν ποτέ. Η γη του Βαθειού γεννάει διαρκώς νέα έργα, όπως κι εγώ. Όπου κι αν σκάψει κανείς, θα βρει κεφάλια, σώματα, μέλη. Και όλα, μπλε. Εκεί γεννήθηκε και το μπλε μου. Αυτό το διαπεραστικό, αρχέγονο χρώμα που σέρνει μέσα του μνήμη, δέος και σιωπή. Το μπλε αυτό δεν το είδα ποτέ με τα μάτια μου — το είδα πρώτα μέσα μου. Και από εκεί, πέρασε στα γλυπτά μου.
Κάποια από αυτά τα γλυπτά, μέρος της συλλογής Vathyó, φιλοξενούνται σήμερα στον χώρο του Aphilo.Athens, στα Εξάρχεια – έναν τόπο σύγχρονης τέχνης και συνεργασιών, που λειτουργεί σαν καταφύγιο για δημιουργούς με κοινή αισθητική και ελευθερία. Εκεί βρήκα ένα δεύτερο σπίτι για το έργο μου, μια φυσική προέκταση του Βαθειού. Πιστεύω απόλυτα στην ανθρώπινη επικοινωνία, στο μοίρασμα, στην ένωση, στις συνεργασίες. Τι νόημα έχει να κάνει κανείς τέχνη, αν τη φυλά για τον εαυτό του; Δημιουργείς κάτι και το αφήνεις να ταξιδέψει, να ζήσει αυτόνομα.
Να απευθυνθεί σε άλλους, να συγκινήσει, να μετακινήσει, να ξαφνιάσει, να προκαλέσει. Η συνομιλία των έργων τέχνης μεταξύ τους αλλά και με τους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή μαζί τους, πάει βαθιά στον πυρήνα της Τέχνης.
«Στον πυθμένα της πισίνας είδα το λευκό φως του χειμώνα να ιριδίζει καθρεφτίζοντας το συννεφιασμένο μπλε και κατάλαβα ότι αυτά τα δύο μαζί φτιάχνουν τον Θεό», γράφει η Μάγκι Νέλσον στο μικρό της δοκίμιο για το μπλε. Έχει κάτι μυστηριακό, αρχέγονο, μαγικό το μπλε; Φτιάχνει μαζί με το λευκό τον Θεό όπως ισχυρίζεται η Νέλσον; Τι σημαίνει για εσάς το μπλε;
Γοητεύτηκα και εγώ πολύ από το δοκίμιο της Νέλσον. Το μπλε είναι το απόλυτο χρώμα. Όλες οι αποχρώσεις του είναι καταπληκτικές, μα η βασική απόχρωσή του, που βρίσκεται στον πυρήνα του ορισμού του, είναι ακαταμάχητη. Είναι ένα χρώμα οικουμενικό, ζωντανό, φέρει ολόκληρο το νόημα της ζωής. Ενώ παντού γύρω μας συναντάμε αποχρώσεις του μπλε (ουρανός, θάλασσα κλπ), αυτό το μπλε για το οποίο μιλώ και χρησιμοποιώ εγώ, αυτό για το οποίο γράφει η Νέλσον και άλλοι πριν από κείνη, δεν το συναντάς εύκολα. Είναι ένα σπάνιο χρώμα στη φύση. Μιλώ πάντοτε για αυτό το διαπεραστικό, παλλόμενο και ακτινοβόλο μπλε. Παραλύω στη θέα του.
Τα γλυπτά της συλλογής Vathyó έχουν όλα τους αυτό το χρώμα, όποια μορφή κι αν έχουν. Μα δείτε, και το ίδιο το όνομα της συλλογής αυτή την υπόσταση έχει: το μπλε έχει βάθος, σε παρασύρει σε μια οφθαλμική ζάλη. Βυθίζεσαι μέσα του, σε αιχμαλωτίζει. Βαθιά. Vathyó
Ποια είναι τα πράγματα που πρέπει να κάνει κάποιος όταν αποφασίσει ότι θέλει να ασχοληθεί με την κεραμική; Παρακολουθήσατε κάποια μαθήματα; Περιγράψτε μας τα στάδια, όλα όσα χρειάζεται ως εργαλεία, ως πρώτη ύλη για να φτιάξει τα δικά του κεραμικά. Πόσο δύσκολο είναι να φτιάξει κανείς το δικό του εργαστήριο και τι κόστος έχει; Πόσο χρόνο χρειάζεται κάθε δημιουργία για να ολοκληρωθεί;
Όχι, δεν έχω παρακολουθήσει κάποιο μάθημα, αν και υπάρχουν πάρα πολλοί και ωραίοι χώροι στην Αθήνα, από έμπειρους αλλά και από νέους κεραμίστες, όπου είμαι σίγουρος πως γίνονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα μαθήματα και μπορεί κανείς να μάθει τεχνικές, να δοκιμάσει νέα υλικά, να συναναστραφεί, να εμπνευστεί. Σχεδόν σίγουρα, κάποια στιγμή θα θελήσω να παρακολουθήσω κάποια τέτοια εργαστήρια. Προσωπικά, τις βασικές τεχνικές της κεραμικής, τα απαραίτητα εργαλεία και τον τρόπο δουλειάς τα έμαθα όλα από την Lian Vermeer, όπως προείπα. Από κει και πέρα, όταν βρέθηκα μόνος μου, έστησα από το μηδέν το δικό μου εργαστήριο, στο αίθριο του σπιτιού μου. Ένας ιδανικός χώρος, ένα δωμάτιο κυριολεκτικά κρεμασμένο στον αέρα, όπου το λούζει το φως του ήλιου όλη μέρα, ενώ η θέα του είναι μια τεράστια και μυρωδάτη λεμονιά. Εκεί έστησα τον προσωπικό μου παράδεισο: ένας πάγκος εργασίας, ένα κάθισμα χωρίς πλάτη, μία ραφιέρα και τα εργαλεία μου. Όλα από φυσικό ξύλο, κανένα ίχνος πλαστικού ή μη οικολογικού υλικού. Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς με τι μπορεί να δουλέψει ένας κεραμίστας, ένας γλύπτης. Από τα αναγκαία και πολυάριθμα επαγγελματικά και ειδικά εργαλεία (τροχούς, σπάτουλες, άπειρα διαφορετικά σκαλιστήρια κλπ) που τα προμηθεύεται από τα εξειδικευμένα καταστήματα κεραμικής, μέχρι τα πιο απλά και καθημερινά πράγματα που όλοι έχουμε στο σπίτι μας. Ένα αγριωπό σφουγγάρι για τα πιάτα, άδεια γυάλινα βαζάκια από γλυκά του κουταλιού, παλιά ασημένια (πλατιά) μαχαίρια, ταψιά και μαντεμένια δοχεία του προπερασμένου αιώνα… Όταν είσαι γλύπτης, όλα μπορούν να σου φανούν χρήσιμα. Διστάζεις να πετάξεις οτιδήποτε θα πετούσε κάποιος άλλος, σκεπτόμενος “μήπως μου χρειαστεί στο εργαστήρι μου”. Και πράγματι, πολλά θα σου χρησιμέψουν. Το κόστος για ένα προσωπικό εργαστήρι είναι μεγάλο, αν θέλεις να έχεις την άνεση και όλα όσα θα σε βοηθήσουν να δώσεις τη μορφή που θέλεις στην τέχνη σου. Είναι ζήτημα κριτηρίων και πάνω από όλα αισθητικής. Προσωπικά, δε θα μπορούσα να δουλέψω σε ένα πρόχειρο και ελλιπές εργαστήρι. Ως εκ τούτου, όταν αποφάσισα να δημιουργήσω τον δικό μου χώρο, το έκανα όπως ακριβώς ήθελα – όπως κάνω με όλα στη ζωή μου, δηλαδή.
Ως προς τη διαδικασία της δημιουργίας, μπορώ να μιλήσω μόνο για τον τρόπο που εγώ δουλεύω. Το βασικότερο είναι ο πηλός. Τι είδους, σε τι βαθμό θα ψηθεί, πώς είναι στο πλάσιμο, στο χέρι. Υπάρχουν δεκάδες είδη πηλού και δεν ταιριάζουν όλα σε όλους τους κεραμίστες. Θα σου πάρει καιρό ώσπου να εντοπίσεις τον κατάλληλο για τα δικά σου χέρια. Στη συνέχεια, αρχίζεις να δίνεις μορφή στον όγκο που κρατάς, τον πλάθεις, τον ζυμώνεις. Τον χτυπάς με πολλή δύναμη με τις ξύλινες σπάτουλες, τον “χτενίζεις” με τα οδοντωτές ή λείες μεταλλικές σπάτουλες, τον σκαλίζεις με τα ειδικά εργαλεία, τον χτυπάς ταμποναριστά με σφουγγάρι. Όταν μετά από ώρες πάρει τη μορφή που θέλεις, τον αφήνεις να ξεκουραστεί, τον στεγνώνεις – εξωτερικά - με πιστολάκι μαλλιών, και μετά ακολουθεί το πιο δύσκολο, χρονοβόρο και επικίνδυνο στάδιο. Αυτό του αδειάσματος. Αδειάζεις, με ειδικά εργαλεία, το εσωτερικό υλικό του πηλού, ώσπου να τον αφήσεις με ένα ίσου πάχους κέλυφος. Τα γλυπτά είναι όλα άδεια, κούφια – δε γίνεται διαφορετικά. Εκεί μπορούν να συμβούν ατυχήματα που είτε επιδιορθώνονται, είτε είναι ικανά να σου καταστρέψουν το έργο. Αφού ολοκληρωθεί κι αυτό το στάδιο, αφήνεις το γλυπτό να στεγνώσει σε περιβάλλον ξηρού αέρα, μακριά από υγρασία, για εβδομάδες. Ύστερα το ψήνεις σε ειδικούς φούρνους υψηλών θερμοκρασιών, και στο τέλος το βάφεις. Αφήνεις εκ νέου το γλυπτό να στεγνώσει, και μετά από μερικές μέρες είναι έτοιμο. Όλη η διαδικασία, από την αρχική έμπνευση, την αγορά του πηλού, τα στάδια επεξεργασίας μέχρι την ολοκλήρωσή του, μπορεί να διαρκέσει μήνες, ακόμη και πάνω από χρόνο. Η κεραμική σου διδάσκει την υπομονή.
Ποιες είναι οι συνήθειες σας: τι ώρες σάς αρέσει να φτιάχνετε τις δημιουργίες σας, πού έχετε στήσει το εργαστήριό σας, ακούτε παράλληλα μουσική κτλ;
Καθώς το εργαστήρι μου, ή όπως μου αρέσει να το αποκαλώ, αργαστήρι, λέξη που άρεσε στον Παναγιωτόπουλο και τη χρησιμοποιούσε κι εκείνος για το σπίτι του (ήταν το εργαστήρι των λέξεών του), είναι μέσα στο σπίτι μου, μπορώ να δουλεύω όποια στιγμή το επιθυμώ. Όμως, επιλέγω συνειδητά την ημέρα. Λατρεύω το φως του ήλιου, τον τρόπο με τον οποίο περνά μέσα από το πυκνό φύλλωμα της λεμονιάς και μπαίνει στο εργαστήρι. Λατρεύω το χρώμα που παίρνει το ξύλο που υπάρχει παντού στο χώρο. Και βέβαια, αυτό το μπλε της συλλογής Vathyó αποκαλύπτει το μεγαλείο του μόνο την ημέρα, μόνο όταν το τυλίγουν οι αχτίδες του ήλιου. Έχω δουλέψει και βράδια, βέβαια, έχω ξενυχτίσει – αναγκαστικά. Όμως η δουλειά δεν ήταν καθόλου της ηθικής και της ποιητικής ποιότητας που επιδιώκω. Ως προς τις συνήθειές μου, είναι πολλές. Ας πούμε, θέλω να αισθάνομαι τα τέσσερα στοιχεία της φύσης. Πέραν του πηλού (χώμα), καίει πάντοτε ένα κερί πάνω στον πάγκο – η ενέργεια της φωτιάς, ένα μαντεμένιο δοχείο είναι γεμάτο με φρέσκο νερό, το παράθυρο είναι ανοιχτό ώστε να μπαίνει δροσερός αέρας. Με συγκινεί και με συγκεντρώνει αυτή η ολιστική σύνδεση με τις ενέργειες της φύσης. Ας μην ξεχνάμε, πως η ίδια η κεραμική στηρίζεται σε αυτά τα τέσσερα στοιχεία: από χώμα και νερό φτιάχνεται, σε αέρα στεγνώνει και στη φωτιά ψήνεται. Αυτό είναι ποίηση, δεν είναι έτσι; Μουσική, ανατολίτικης – πάντα – προέλευσης (Θιβέτ, Ιαπωνία), παίζει χαμηλά. Επιλέγω να φοράω ελάχιστα ρούχα, συνήθως μόνο εσώρουχο ή και γυμνός, ενώ φοράω την αγαπημένη μου ποδιά, δώρο της συντρόφου μου. Πάντα ξυπόλητος.
Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας; Πού χρωστάτε όλο αυτό το μπλε; Σε ποια ταξίδια, στιγμές, ταινίες, μουσικές, βιβλία, αναμνήσεις το έχετε αντλήσει για να το αποτυπώσετε στη συλλογή σας;
Δυσκολεύομαι να ονοματίσω συγκεκριμένες πηγές έμπνευσης. Νιώθω πως όλη μου η ζωή είναι η δεξαμενή από την οποία αντλώ υλικό και συνεχώς σκαλίζω, βαθαίνω. Τι ωραία διατύπωση! Πού χρωστάτε όλο αυτό το μπλε! Στα καλοκαίρια που δεν έζησα το χρωστάω. Στους ανθρώπους που γνώρισα, αγάπησα, έχασα. Στις στιγμές που δεν έζησα. Η έμπνευσή μου δεν έχει να κάνει με όσα έχω ζήσει, αλλά με όσα έχω απωθημένα. Όχι με το παρελθόν, αλλά με το μέλλον. Το μπλε αυτό έρχεται από το μέλλον μου. Λειτουργεί σαν φάρος, το φως του μου δείχνει προς τα πού να κινηθώ, τι να αισθανθώ, πώς να αφεθώ, πώς να ζήσω, πώς να αγαπώ. Με διδάσκει ζωή αυτό το μπλε. Αυτές οι μορφές, αυτά τα έμψυχα γλυπτά μού μιλούν μέσα από την μεθυστική ακινησία τους. Έχω ανάγκη αυτή τη στερεότητα, αλλά και αυτό το βάθος. Το μπλε αυτό είναι το κέντρο μου. Όταν κοιτάζετε τα γλυπτά μου, όταν τα χαϊδεύετε, εμένα βλέπετε, εμένα χαϊδεύετε. Το μπλε αυτό είμαι εγώ.
Ταυτόχρονα, είστε ένας λάτρης της πόλης. Ξεναγείστε μας στη δική σας Αθήνα. Ποια είναι τα αγαπημένα σας μέρη στην πόλη αυτή;
Αγαπώ την τέχνη και τους ανθρώπους που ανθίζουν μέσα στην πόλη, όχι την ίδια την πόλη. Αγαπώ το Κολωνάκι, τη Ρηγίλλης (οι σκιές των δέντρων της και η ησυχία της με ξεκουράζουν), αγαπώ την ανεμελιά και τα βράχια της Βουλιαγμένης, την Πειραιώς 260 του Φεστιβάλ Αθηνών και τις νύχτες που έχω απολαύσει εκεί, την οδήγηση στους άδειους δρόμους αργά τη νύχτα, μετά τις παραστάσεις, το Ηρώδειο και τις όπερες της Λυρικής. Νιώθω σπίτι μου το Πρώτο Νεκροταφείο – αναπαύονται εκεί πολλοί αγαπημένοι μου. Την ταβέρνα του Οικονόμου στα Πετράλωνα, το βιετναμέζικο στην οδό Πετράκη, το στάδιο που προπονούμαι, τα Χαρτιά Περράκης και την Αριάδνη Περράκη. Το σπίτι του Νίκου και της Ρίτας – το ωραιότερο σπίτι που έχω δει ποτέ μου – στην Τσάμη Καρατάσου. Τις βόλτες με τον γιο μου, τον Έκτορα, στου Φιλοπάππου. Τις παραστάσεις του Νίκου Καραθάνου. Τα μικρά concept stores του κέντρου, που συγκεντρώνουν όλη τη σύγχρονη νεανική καλλιτεχνική δημιουργία. Το Μουσείο Αλέκος Φασιανός, το Μουσείο Μπενάκη. Η μικρή αυλή του Θεάτρου της οδού Κυκλάδων. Λαχταρώ, όμως, την Άνδρο. Εκεί είναι η ψυχή μου. Στις Στενιές, στα Γυάλια, στη Μεσαριά, στο Συνετί, στο Μουσείο των Γουλανδρήδων, στο γεφυράκι της αγάπης στο Επισκοπειό, στο ζαχαροπλαστείο του Λάσκαρη, στην Πλακούρα των Εμπειρίκων, στην Αγία Θαλασσινή. Εκεί είναι τα έργα μου. Εκεί είμαι κι εγώ, όλος.
Παράλληλα, είστε και λάτρης του βιβλίου. Ποια βιβλία υπάρχουν αυτό το καλοκαίρι στο κομοδίνο σας; Θέλετε να μας πείτε τι έχετε επιλέξει να διαβάσετε και τι μας προτείνετε να διαβάζουμε από αυτά που έχετε ήδη διαβάσει;
Στο κομοδίνο μου αυτή την εποχή θα βρείτε τον Ανιψιό του Βίτγκενσταϊν του Thomas Bernhard (εκδόσεις Πλήθος), το Φως τον Αύγουστο του William Faulkner (εκδόσεις Gutenberg) και το Θα κάψω το Παρίσι του Bruno Jasienski (εκδόσεις Έρμα). Υπάρχουν όμως και δύο βιβλία που δεν λείπουν ποτέ: τα Collectanea του Ζήσιμου Λορεντζάτου και το Σύσσημον του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου — προσωπικά μου ευαγγέλια.
Στην καρδιά μου κουβαλώ τον Λορεντζάτο, τον Παναγιωτόπουλο, τον Καραγάτση, τον Σεφέρη, τον Εμπειρίκο, τη Δημουλά, τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη. Και βέβαια τον Shakespeare, την ελληνική τραγωδία, και τον Όμηρο στις μεταφράσεις του Μαρωνίτη. Όσα με έπλασαν. Όσα με στοιχειώνουν ακόμη.
Info: instagram.com/dealu_art
Μπορείτε να βρείτε τα γλυπτά του Γιώργου Δούλου από τη συλλογή Vathyó στο Aphilo.Athens, στα Εξάρχεια: Ζωοδόχου Πηγής 49-51.
- ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
- Korina Doerr: Η κεραμίστρια από τη Γερμανία και την Κρήτη που έκανε τα ελληνικά νησιά viral σε όλο τον κόσμο
- John Craxton, ο ζωγράφος που αποθέωσε την Ελλάδα -Η βιογραφία του, ένα φανταστικό βιβλίο, βλέπεις τη χώρα με άλλα μάτια
- Η δική μου Δονούσα –Η συγγραφέας Αμάντα Μιχαλοπουλου μάς ξεναγεί στo πιο αγαπημένο της νησί του Αιγαίου