Αδιαμφισβήτητα, οι πανελλήνιες εξετάσεις αποτελούν μια από τις πιο αγχωτικές και ψυχοφθόρες διαδικασίες, τόσο για τους μαθητές όσο και για τους γονείς.
Οι Πανελλαδικές εξετάσεις, οι γνωστές μας «Πανελλήνιες», πέρα από το άγχος με το οποίο μας επιβαρύνουν –ένα άγχος που κουβαλά κάθε αξιολογικό σύστημα–, έχουν καταγραφεί στους περισσότερους από εμάς όχι ως μια εξέταση των ικανότερων και των καλύτερα προετοιμασμένων μαθητών, αλλά ως «Η εξέταση», που η θετική ή αρνητική επίδοση σε αυτή ισοδυναμεί με αντίστοιχη επιτυχία ή αποτυχία στη ζωή που θα ακολουθήσει.
Ο υποψήφιος αισθάνεται αυξημένο άγχος, καθώς στη φάση ζωής όπου βρίσκεται, στην ανάληψη της ευθύνης του εαυτού που έχει να διαχειριστεί έρχεται να προστεθεί και η αγωνία των Πανελληνίων. Τι είναι όμως το άγχος; Κάνει πάντα κακό στις επιδόσεις μας; Η ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια Αρετή Βεργούλη μιλά στο iefiemerida, απαντά και δίνει συμβουλές που μπορεί να αποβούν θαυματουργές σε υποψήφιους και γονείς.
Το άγχος των Πανελληνίων και πώς το αντιμετωπίζουμε
«Αγχος είναι η αίσθηση ανησυχίας που διακατέχει ένα άτομο και υπάρχει το χαρακτηριστικό (trait anxiety) και το περιστασιακό (state anxiety) άγχος . Το Χαρακτηριστικό άγχος: είναι η γενικότερη τάση να εκδηλώνει ανησυχία ένα άτομο συνεχώς…οπότε μιλάμε για προδιάθεση Περιστασιακό άγχος: όταν κανείς νιώθει ανησυχία παροδικά, προσωρινά (π.χ.ένας αθλητής πριν τη βολή/τον αγώνα). Οι έρευνες δείχνουν ότι η καλύτερη επίδοση συνδέεται με τα μέσα επίπεδα άγχους, ενώ στις περιπτώσεις υψηλού και πολύ χαμηλού άγχους έχουμε και χαμηλές επιδόσεις».
Πώς όμως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος των Πανελληνίων; Ειδικότερα για τους υποψηφίους τού «μετά από δυο χρόνια καραντίνα»;
Ψυχολογικά μιλώντας, η φετινή είναι μια χρονιά χειρότερη, αφού εκτός από ότι οι υποψήφιοι βίωσαν το στοιχείο του εγκλεισμού και τις συνέπειες της καραντίνας για δεύτερη χρονιά, καθώς και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των μαθημάτων έχει γίνει με τηλεκπαίδευση, έρχεται να προστεθεί plus και η αλλαγή της βάσης εισαγωγής στα Πανεπιστήμια.
Επίσης οι μαθητές καθώς δεν ζουν σε αποστειρωμένο περιβάλλον, οι συνέπειες της καραντίνας στο οικογενειακό πλαίσιο τους επηρεάζουν κι αυτές, καθώς επίσης και το γεγονός ότι θα πρέπει να προσέξουν να μην νοσήσουν από covid,γεγονός που θα εμπόδιζε στο να συμμετέχουν στις Πανελλήνιες. Μπορεί να ήταν χρήσιμο από πλευράς μάθησης που κάθισαν στο σπίτι και συνέχισαν να προετοιμάζονται αφού τα φροντιστήρια δεν σταμάτησαν, επομένως είναι καλύτερα προετοιμασμένοι, από την άλλη όμως βίωσαν συναισθήματα αβεβαιότητας, κούρασης, αναμονής, θυμού για τη παράταση του lockdown, του νέου τρόπου υπολογισμού των βάσεων της κάθε σχολής , της αποδιοργάνωσης που δημιούργησε στην καθημερινή ρουτίνα τους το να μην γίνονται τα μαθήματα δια ζώσης.
Συμβουλές για γονείς
Η όλη διαδικασία προετοιμασίας των εξετάσεων απαιτεί σωστή αντιμετώπιση του άγχους με αναγκαίες κάποιες συμπεριφορικές παρεμβάσεις. Συγκεκριμένα οι γονείς :
• Έχει σημασία η εξασφάλιση ήρεμου περιβάλλοντος, τα συχνά και ελαφριά γεύματα, τα διαλείμματα και τα τακτικά ωράρια ύπνου. Τα διαλείμματα βοηθούν πολύ στη μείωση του άγχους, αρκεί να είναι ένα πραγματικό «στοπ» από το διάβασμα, όπου ο υποψήφιος θα κάνει αυτό που τον ευχαριστεί· μπορεί π.χ. να είναι τακτική σωματική άσκηση ή βόλτα με έναν συνομήλικο. Μην επιβαρύνετε τους εφήβους με σχόλια για το τι έκαναν ή δεν έκαναν κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή.
• Ο γονιός πρέπει να είναι σε επαφή με τα συναισθήματά του και να μην τα προβάλλει πάνω στον έφηβο, να υπάρχει ένα «φρένο» στη συμπεριφορά του, ώστε να μην προσθέτει στον έφηβο και το δικό του άγχος. Μη μεταδίδετε το δικό σας άγχος, αφήστε χώρο στο παιδί σας και ρωτήστε πως θα ήθελε εκείνο να του συμπεριφέρθείτε. Κάποια παιδιά θέλουν μια «πορτοκαλάδα» παραπάνω κάποια άλλα εκνευρίζονται. Ας τα ρωτήσουμε τι θέλουν, τι να ανακουφίζει.
• Η επαφή με τον υποψήφιο πρέπει να είναι υποστηρικτική, με κυριότερο παράγοντα τη διαθεσιμότητα του γονέα, ο οποίος θα υποστηρίζει ψυχολογικά τον έφηβο ως άτομο «ολιστικά», ως μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα και όχι μόνο με επίκεντρο την επίδοσή του. Οι συζητήσεις στο οικογενειακό τραπέζι καλό είναι να μην επικεντρώνονται στο διάβασμα αλλά και σε άλλα θέματα που απασχολούν τον έφηβο.
Συμβουλές για υποψήφιους
Για τους υποψηφίους :
• Όταν μελετούν οι υποψήφιοι καλό είναι να μην έχουν κοντά τους κινητό, γιατί μπορεί να τους αποσπά την προσοχή.
• Θα είναι βοηθητικό να φτιάξουν ένα πρόγραμμα όσων έχουν διαβάσει με κωδικοποίηση και σύνδεση της ύλης με διάφορες τεχνικές, ώστε να μπορέσουν να ανακαλέσουν τις πληροφορίες όταν τους ζητηθεί. Μπορούν να συγκεντρώσουν τις βασικές έννοιες, να δημιουργήσουν δικές τους ερωτήσεις που καλύπτουν την ύλη και να κάνουν ομαδοποίηση της ύλης.
• Να διατηρούν μια ρουτίνα με καλή διατροφή και ύπνο και να κάνουν όσα διαλλείματα χρειάζονται.
• Να εστιάσουν σε θετικές σκέψεις.
• Να θέτουν ρεαλιστικούς στόχους
• Να έχουν αφιερώσει λίγη ώρα για να βρούν «μια φράση» , «μια εικόνα» που όταν την φέρνουν στο νου τους ανακουφίζονται και ηρεμούν. Σε περίπτωση που αισθάνονται άγχος να μπορούν να δραπετεύσουν σε αυτό το «νησί» για λίγα λεπτά προκειμένου να ηρεμήσουν.
• Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων καλύτερα να ξεκινήσουν από τις ερωτήσεις που γνωρίζουν καλύτερα και να αφήσουν τα θέματα που τους δυσκολεύουν για αργότερα.
• Αν αισθανθούν άγχος να χρησιμοποιήσουν τη μέθοδο του «νησιού» καθώς επίσης και να πάρουν μερικές βαθυές ανάσες.
• Να μη βιαστούν να αποχωρήσουν από την αίθουσα αν δεν γνωρίζουν κάποιο θέμα αλλά να προσπαθήσουν να ανακαλέσουν με ηρεμία την ύλη και τα σχετικά θέματα. Να το παλέψουν. Σε περίπτωση ακραίου άγχους κατά τη διάρκεια της εξέτασης να πάρουν ανάσες.
Οι Πανελλήνιες αυτές θα μείνουν στη μνήμη όλων μας όχι τόσο για τη δυσκολία ή την ευκολία των θεμάτων, όσο για το πώς μάθαμε, λόγω της κατάστασης που δημιουργήθηκε από τον covid-19, να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά, να προσαρμοζόμαστε, να αγωνιζόμαστε και να μην «πετάμε πετσέτα πριν λήξει ο αγώνας» κάτι που καλούνται και οι υποψήφιοι να κάνουν .