Ενόψει της ρωσικής απειλής η Κομισιόν πρότεινε τη δημιουργία ενός «στρατιωτικού Σένγκεν» για τη μετακίνηση στρατευμάτων οπουδήποτε εντός της ΕΕ σε μόλις τρεις ημέρες, μειώνοντας δραστικά τους τρέχοντες χρόνους έγκρισης που φτάνουν μέχρι και τον ενάμιση μήνα.
Η κίνηση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο ενίσχυσης της ετοιμότητας της Ευρώπης απέναντι στη ρωσική απειλή και στη στήριξη της Ουκρανίας.
Η πρόσφατη ανατίναξη της σιδηροδρομικής γραμμής Βαρσοβία–Λούμπλιν με την εμπλοκή των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, κατά την πολωνική κυβέρνηση, υπενθυμίζει τη στρατηγική σημασία των υποδομών στον πόλεμο. Η Πολωνία αναπτύσσει 10.000 στρατιώτες για την προστασία κρίσιμων αξόνων, με πάνω από 100 τρένα να διασχίζουν καθημερινά τη συγκεκριμένη γραμμή για τη στήριξη της Ουκρανίας. Όπως τόνισε ο επίτροπος Άμυνας της ΕΕ, Ανδριους Κουμπίλιους, «το πεζικό κερδίζει τις μάχες, αλλά η υλικοτεχνική υποστήριξη τους πολέμους».
Στόχος της Κομισιόν η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού χώρου στρατιωτικής κινητικότητας έως το 2027
Σήμερα, για να διασχίσει ένα στρατιωτικό κονβόι τα σύνορα ενός άλλου κράτους-μέλους της ΕΕ χρειάζονται έως και 45 ημέρες, κάτι που θεωρείται ανεπαρκές σε ένα πεδίο όπου η τεχνολογία αλλάζει κάθε 4–6 εβδομάδες.
Η Κομισιόν παρουσίασε νέο κανονισμό που επιβάλλει μέγιστο χρόνο επεξεργασίας τριών εργάσιμων ημερών και καθιστά τις άδειες διασυνοριακής διέλευσης μόνιμες, με συντονιστή σε κάθε χώρα να λειτουργεί ως μοναδικό σημείο επαφής.
Στο πλαίσιο αυτό θα δημιουργηθεί και ένα σύστημα έκτακτης ανάγκης, το EMERS (EU Military Enhanced Response System). Σε περίπτωση σοβαρής κρίσης, οι στρατιωτικές μετακινήσεις θα απαιτούν μόνο ειδοποίηση, με χρόνο επεξεργασίας έξι ωρών, και τα κονβόι θα έχουν προτεραιότητα σε λιμάνια και αεροδρόμια, ενώ θα απαλλάσσονται από ορισμένους περιορισμούς οδήγησης και περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Αναβάθμιση σε υποδομές και επενδύσεις
Οι υφιστάμενες υποδομές δεν επαρκούν για βαριά στρατιωτικά οχήματα· γέφυρες και τούνελ χρειάζονται αναβάθμιση. «Όταν θέλεις να υπερασπιστείς μια ήπειρο, πρέπει να είσαι σε θέση να κινείσαι σε αυτήν με ταχύτητα», δήλωσε ο Επίτροπος Μεταφορών, Απ. Τζιτζικώστας. «Τα έργα θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι το 2030», και θα χρειαστεί η αναβάθμιση υπαρχουσών υποδομών, που σημαίνει διεύρυνση σηράγγων, ενίσχυση γεφυρών, ενίσχυση σιδηροδρομικών γραμμών, επέκταση της χωρητικότητας των λιμένων και των αεροδρομίων. «Κάθε ευρώ που επενδύουμε σε υποδομές διπλής χρήσης είναι μια επένδυση τόσο στην ασφάλειά μας όσο και στην οικονομία μας», πρόσθεσε.
Ως εκ τούτου η Κομισιόν προτείνει δεκαπλασιασμό του προϋπολογισμού για τις υποδομές διπλής χρήσης, φθάνοντας τα 17 δισεκατομμύρια ευρώ, και προσδιόρισε τέσσερις στρατηγικούς διαδρόμους, με το ακριβές δίκτυο να παραμένει απόρρητο.
Ταυτόχρονα, η ΕΕ επιχειρεί να ενισχύσει την καινοτομία στον τομέα της άμυνας. Παρά την αύξηση των επενδύσεων σε νεοφυείς επιχειρήσεις άμυνας το 2024, περισσότερα από 60% των κεφαλαίων προέρχονται από μη ευρωπαίους επενδυτές. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, δημιουργείται ένα ταμείο ενός δισ. ευρώ με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το πρόγραμμα Agile για ταχύτερη ανάπτυξη νέων στρατιωτικών λύσεων.
Ανθρώπινο δυναμικό και νέες ευκαιρίες
Στο ίδιο πλαίσιο, θα δημιουργηθούν 300 θέσεις πρακτικής για τα επόμενα τρία χρόνια για την προσέλκυση ταλέντων στις start-up άμυνας και θα λειτουργήσει ψηφιακή πλατφόρμα σύνδεσης με τις ένοπλες δυνάμεις. Παράλληλα, η αναθεώρηση της οδηγίας για τις δημόσιες συμβάσεις θα διευκολύνει την πρόσβαση των νεοφυών επιχειρήσεων στις κρατικές παραγγελίες.
Οι διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη αναμένονται δύσκολες, καθώς η εθνική κυριαρχία αποτελεί συχνά εμπόδιο στην κοινοτική συνεργασία.
Όπως σημειώνουν αξιωματούχοι της Κομισιόν, «έχουμε φτάσει στα όρια της εθελοντικής δράσης». Η εφαρμογή δεσμευτικών κανόνων απαιτεί προσεκτικό χειρισμό.