Στα 25 του, ο πιανίστας Αλέξανδρος Κυριακόπουλος έχει ήδη κατακτήσει κάτι πολύ πιο ουσιαστικό από τη διεθνή αναγνώριση: έχει βρει τον δικό του, αυθεντικό τρόπο να μιλά μέσα από τη μουσική.
Από τα Κύθηρα, όπου άκουσε για πρώτη φορά τον ήχο του ανέμου και της θάλασσας, μέχρι τη Βοστώνη, όπου σπουδάζει με υποτροφία στο Boston Conservatory, ο νεαρός πιανίστας διαγράφει μια πορεία γεμάτη τόλμη, πάθος και αναζήτηση.
Το πιάνο είναι το όπλο μου, η τέχνη δεν είναι ασφαλής», λέει η ίδιος. Ο 25χρονος Αλέξανδρος μιλά στο Iefimerida.gr για τη μουσική ως πράξη ελευθερίας, ρίσκου και αναζήτησης. Από τα Κύθηρα ως τη Βοστώνη, το πιάνο του γίνεται τρόπος να μεταφράζει την ανθρώπινη εμπειρία, όχι να την ωραιοποιεί, όπως λέει ο ίδιος.
Πες μας λίγα πράγματα για σένα που πρέπει να ξέρουμε
Γεννήθηκα στα Κύθηρα, ένα μικρό νησί που σε μαθαίνει να ακούς πριν ακόμη μιλήσεις. Κάπου εκεί γεννήθηκε και η πρώτη μου σχέση με τη μουσική - μέσα από τη θάλασσα, τον άνεμο, το κελάηδισμα των πουλιών και τους ήχους της επαρχίας. Ήταν ένας μικρός παράδεισος. Στην εφηβεία άφησα τα πάντα και πήγα στην Αθήνα. Τα πάνω κάτω, δηλαδή. Ό,τι ήξερα πριν, σβήστηκε.
Ήταν ένα χάος, σαν να μην ήξερα πού πατούσα. Μου πήρε λίγο καιρό, αλλά τα κατάφερα και εκεί. Ποτέ δεν φαντάστηκα, βέβαια, ότι ο επόμενος σταθμός θα ήταν η Αμερική. Κατέληξα στη Βοστώνη, με πλήρη υποτροφία από το Boston Conservatory και το Leventis Foundation. Τώρα, είμαι 25 ετών, και δεν έχω ιδέα τι με περιμένει, αλλά ξέρω ότι η μουσική θα είναι εκεί μαζί μου.
Πώς και πότε αποφάσισες να ασχοληθείς με το πιάνο;
Δεν το αποφάσισα ποτέ. Πριν καν καταλάβω γιατί, έγινε ο τρόπος διαφυγής από την κανονικότητα ενός παιδιού. Με τον καιρό έμαθα ότι ήταν ο τρόπος μου να θέτω τον εαυτό μου χωρίς να λέω πολλά πολλά... Η μουσική έγινε ένα μέσο να καταλάβω τον κόσμο, την ιστορία του, να αναμετρηθώ μαζί του και να βρω τη θέση μου μέσα σε αυτόν.
Μίλησε μας για τις σπουδές και την πορεία σου στο εξωτερικό
Όσο μεγάλη ήταν η αλλαγή από το νησί στην πρωτεύουσα, ακόμα μεγαλύτερη ήταν η αλλαγή από την Ελλάδα στην Αμερική. Δύο νοοτροπίες ασύγκριτες. Εδώ, μαθαίνω τι σημαίνει ευθύνη απέναντι στην τέχνη.
Συναναστρέφομαι με ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Σπούδασα με τον Michael Lewin, έναν δάσκαλο που σε αναγκάζει να ξεγυμνωθείς πάνω στο πιάνο. Αυτή η νοοτροπία με οδήγησε να ταξιδέψω, να δοκιμάσω, να ρισκάρω και να ζήσω μέσα από την μουσική. Εδώ έμαθα πως η τέχνη απαιτεί να χάσεις λίγο τον εαυτό σου ώστε να τον ξαναβρείς.
Αντιμετώπισες δυσκολίες; Ποιοι σε στήριξαν σε όλο αυτό;
Νομίζω πως όποιος δεν αντιμετωπίζει δυσκολίες, δεν έχει πει ποτέ στον εαυτό του: «Τα καταφέρνω!», «Μπορώ!». Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι όταν κανείς δεν ακούει αυτό που έχεις να πεις και είσαι απολύτως μόνος σου. Όντας μοναχοπαίδι, έμαθα από νωρίς να βασίζομαι στη φαντασία μου. Χωρίς τους ανθρώπους γύρω μου όμως, δεν θα είχα καμία ελπίδα.
Με στήριξαν λίγοι, αλλά αποφασιστικά. Οι θυσίες των γονιών μου δεν θα γίνουν αντιληπτές από κανέναν, μόνο εκείνοι ξέρουν τι έχουν χάσει και τι έχουν κερδίσει. Ο μόνος πραγματικά κερδισμένος είμαι εγώ. Κουβαλώ κάθε μέρα την αγάπη τους, κι αυτή είναι η αληθινή μου δύναμη.
Έχεις κάποιον μέντορα που σε καθοδήγησε στα πρώτα σου βήματα;
Ο Δημήτρης Τουφεξής είναι ο άνθρωπος που σημάδεψε την πορεία μου από τα πρώτα βήματα, που άνοιξε τα μάτια μου στην τέχνη. Έξι μήνες μαθημάτων με έπεισαν ότι αυτό θέλω να ακολουθήσω για όλη μου τη ζωή. Ήμουν μόλις 16. Εννοείται πως όλοι οι δάσκαλοι μου συνέβαλαν με το λιθαράκι τους, το δικό τους θεμέλιο… αλλά η πρώτη μου καθηγήτρια, η Ελένη Κοκολάκη είναι εκείνη που τράβηξε τα περισσότερα όσο ήμουν εγώ παιδί!
Εδώ, στην Βοστώνη, ο Michael Lewin μου έδειξε πως η πειθαρχία δεν είναι αντίθετη της ελευθερίας, αλλά ο μόνος δρόμος προς αυτήν. Κανείς δεν φτάνει μόνος του. Αλλά πρέπει να μάθεις να ακούς τη φωνή σου μέσα στον θόρυβο των άλλων. Εκεί κρύβεται η πραγματική ελευθερία και η ευθύνη του καλλιτέχνη.
Από πού αντλείς έμπνευση για τα κονσέρτα σου; Μια στιγμή που θα θυμάσαι για πάντα;
Η έμπνευσή μου τις περισσότερες φορές έρχεται από τη ζωή, όχι μόνο από τη μουσική. Από μικρές στιγμές που συχνά προσπερνάμε, ένα βλέμμα, μια κουβέντα, ένα τοπίο. Αυτά είναι τα θραύσματα που χτίζουν έναν μουσικό κόσμο.
Θα θυμάμαι πάντα τη συναυλία για την 80ή Επέτειο της Απελευθέρωσης των Κυθήρων. Έπαιξα εκεί που πρωτοάκουσα τον εαυτό μου παιδί. Παίζοντας εν παρουσία του Υπουργού Άμυνας και πολλών επισήμων στον τόπο που μεγάλωσα, ήταν σαν να έκλεισε ένας κύκλος και να άνοιξε ένας άλλος. Στον καινούργιο κύκλο θα μου μείνει αξέχαστο το ντεμπούτο μου στη Νέα Υόρκη. Ένιωθα πως βρισκόμουν εκεί όπου πάντα ήθελα να φτάσω, όχι εξαιτίας της σκηνής, αλλά εξαιτίας της διαδρομής.
Ποιος είναι το ίνδαλμά σου; Κάποιος μουσικός ή συνθέτης που σε έχει επηρεάσει;
Πάντα αλλάζει. Όλοι οι μουσικοί με έχουν επηρεάσει με τον δικό τους τρόπο. Από τον Μπετόβεν, στον Σοπέν, στον Σκριάμπιν και τον Προκόφιεφ. Όχι μόνο επειδή συνέθεταν όμορφα έργα, αλλά γιατί τόλμησαν να αγγίξουν αυτό που δεν είχε ποτέ ακουστεί. Μέσα από τις δυσκολίες τους, ο καθένας ξεχωριστά, άντλησε ενέργεια και έγραψε έργα που θα παίζονται για πάντα.
Είναι, ουσιαστικά, οι σύγχρονοι μύθοι της ανθρωπότητας, τολμηροί, εύθραυστοι, ελεύθεροι. Έτσι τους βλέπω. Δεν φοβήθηκαν να καταρρίψουν την παράδοση για να φτάσουν στο αληθινό.
Η δική μου γενιά οφείλει να συνεχίσει αυτό το θάρρος. Να αμφισβητεί, να ρισκάρει και να ξαναδίνει στη μουσική τη φλόγα του απρόβλεπτου. Αυτό προσπαθώ κι εγώ: να φέρω τη μουσική πίσω στον κίνδυνο.
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια; Τι θέλεις να πετύχεις;
Θέλω να αφήσω κάτι που θα αντέξει στον χρόνο· όχι μόνο μέσα από τις συναυλίες μου, αλλά μέσα από τον τρόπο που οι άνθρωποι θα νιώθουν τη μουσική. Θέλω να εξελίξω την εικόνα της κλασικής μουσικής· να γίνει πιο προσβάσιμη, ανοιχτή, ανθρώπινη. Να δημιουργήσω στιγμές που κάνουν το κοινό να θυμάται γιατί αγαπάει την τέχνη. Αυτό θέλω να πετύχω.
Καθώς συνεχίζω τη ζωή μου στην Αμερική και αρχίζω να ταξιδεύω όλο και πιο συχνά, θέλω να εξερευνήσω. Θα παίζω πάντα μπροστά στο κοινό με το πιάνο μου, αλλά θέλω να κάνω την κλασική μουσική πιο προσβάσιμη σε όλους. Μέσα από καινοτόμες συναυλίες, νέα φεστιβάλ και συνεργασίες που φέρνουν κοντά διαφορετικούς πολιτισμούς και μορφές τέχνης. Πάνω απ’ όλα, θέλω να δώσω στη μουσική ξανά τη θέση που της αξίζει· ως πράξη ελευθερίας, αναζήτησης και σύνδεσης μεταξύ των ανθρώπων.
Τι θα έλεγες σε ένα νέο παιδί που θέλει να ακολουθήσει τη μουσική;
Αν αγαπάς τη μουσική, ζήσε μαζί της. Μάθε να επιμένεις, να μαθαίνεις και να ακούς. Να ακούς πραγματικά. Η μουσική δεν είναι προορισμός· είναι διαδρομή. Να θυμάσαι πως κάθε ήχος είναι μια ευκαιρία να μοιραστείς κάτι αληθινό με τους άλλους. Μη φοβηθείς να αποτύχεις· φοβήσου να μη δοκιμάσεις. Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος, τεράστιος μάλλον, αλλά δεν σε νοιάζει. Γιατί; Γιατί κανείς δεν είναι σαν και σένα.
Για μένα, η μουσική δεν είναι τρόπος να φτάσω κάπου, αλλά να μοιραστώ αυτό που είμαι. Δεν θέλω απλώς να εκπροσωπήσω την Ελλάδα στο εξωτερικό· θέλω να δείξω πώς μπορεί να ακουστεί η φωνή ενός σύγχρονου Έλληνα καλλιτέχνη στον κόσμο. Θέλω να αποδείξω ότι μπορώ να σταθώ στο παγκόσμιο προσκήνιο όχι μέσα από μιμήσεις, αλλά μέσα από αυθεντικότητα και ρίσκο.
Το πιάνο είναι το όπλο μου, αλλά η μάχη είναι εσωτερική. Είναι το μέσο με το οποίο μεταφράζω την ανθρώπινη εμπειρία. Ο στόχος είναι η επικοινωνία, η παιδεία και η σύνδεση. Αυτό είναι που θέλω να αφήσω πίσω μου: έναν νέο τρόπο να ακούμε, να νιώθουμε και να μαθαίνουμε μέσα από τη μουσική. Αν έστω ένας άνθρωπος νιώσει κάτι αληθινό μέσα από το πιάνο μου, τότε έχω πετύχει.