Μόνο το 6% των εργαζομένων της Γενιάς Z θέλουν να γίνουν αφεντικά. Μήπως λοιπόν οι σημερινοί 20χρονοι αντιμετωπίζουν μια κρίση φιλοδοξίας;
Ας ξεκινήσουμε με ένα σημαντικό στατιστικό στοιχείο: Σύμφωνα με την προ εβδομάδων έρευνα της Deloitte για τη Γενιά Z και τους Millennials το 2025, μόνο το 6% των εργαζομένων της Γενιάς Z και των Millennials δηλώνουν ότι ο πρωταρχικός τους στόχος στην καριέρα τους είναι να καταλάβουν μια ανώτερη ηγετική θέση.
Εκ πρώτης όψεως, αυτό μπορεί να φαίνεται ως έλλειψη κινήτρου, αλλά δεν είναι. Αντίθετα, σηματοδοτεί μια γενεαλογική στροφή από τις παραδοσιακές φιλοδοξίες για την καριέρα προς κάτι πιο βιώσιμο, ισορροπημένο και προσωπικά ικανοποιητικό.
Η Αμερικανίδα σύμβουλος καριέρας Kori Burkholder, η οποία έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία βοηθώντας επαγγελματίες που βρίσκονται στην αρχή ή στη μέση της καριέρας τους, λέει ότι παρατηρεί την ίδια τάση στους πελάτες της. «Κανείς από όσους έχω συνεργαστεί δεν είναι τεμπέλης» σημειώνει, μιλώντας η ίδια στο Harper's Bazaar. «Όλοι είναι φιλόδοξοι. Όλοι θέλουν να εργαστούν και να πετύχουν. Απλώς, αυτό που επιδιώκουν τώρα είναι ένα διαφορετικό είδος επιτυχίας».
Στην πραγματικότητα, η μάθηση και η ανάπτυξη συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων λόγων για τους οποίους η Γενιά Ζ επιλέγει τους τρέχοντες εργοδότες της, αμέσως μετά την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και την επαγγελματική εξέλιξη.
Το 70% των εργαζομένων της Γενιάς Ζ δηλώνει ότι αναπτύσσει ενεργά νέες δεξιότητες κάθε εβδομάδα, δείχνοντας ότι, ενώ η επιθυμία για ανάπτυξη και βελτίωση είναι ισχυρή, ο στόχος τους έχει αλλάξει.
Ανταλλάσσοντας την επαγγελματική αναρρίχηση με την ηρεμία
Για πολλούς εργαζόμενους της Γενιάς Z η ιδέα της «αναρρίχησης στην ιεραρχία» μοιάζει λιγότερο με πρόοδο και περισσότερο με στόχο ή περιορισμό.
Για τη Naydeline Mejia, μια 26χρονη freelance συγγραφέα που ζει στο Παρίσι, η επιστήμη της στατιστικής αρχικά της φάνηκε εκπληκτική.
«Καθώς μεγάλωνα, μου έμαθαν ότι ο στόχος ήταν πάντα το κλασικό "αμερικανικό όνειρο": πανεπιστήμιο, σταθερή δουλειά σε εταιρεία, αναρρίχηση στην ιεραρχία», εξηγεί η Mejia. «Ειδικά ως παιδί μεταναστών, αυτό που μου παρουσίαζαν ως "επιτυχημένο" οι συνομήλικοί μου και οι μέντορές μου ήταν η ένταξη στην αμερικανική εταιρική κουλτούρα».
Αφού ξεκίνησε την καριέρα της στον ανταγωνιστικό κλάδο των ΜΜΕ της Νέας Υόρκης, η Mejia απογοητεύτηκε. Η κουλτούρα της σκληρής δουλειάς, που κάποτε της φαινόταν ενδυναμωτική, τελικά της φάνηκε απολύτως κενή. Η εξάντληση, η στασιμότητα και η έλλειψη προσωπικής ανάπτυξης την ώθησαν να επανεκτιμήσει τη ζωή της.
«Κάποτε ήθελα να γίνω ανώτερη διευθύντρια ή αρχισυντάκτρια. Αλλά τώρα, που ζω στο Παρίσι, έχω αποκτήσει μια διαφορετική οπτική για τη δουλειά και για το τι σημαίνει επιτυχία», λέει. «Το στερεότυπο είναι αληθινό: η κουλτούρα στις ΗΠΑ είναι "ζήσε για να δουλέψεις", ενώ στην Ευρώπη είναι "δούλεψε για να ζήσεις"».
Προσωπική εξέλιξη και όχι ανέλιξη
Η Burkholder σημειώνει ότι η αλλαγή της Mejia αντικατοπτρίζει ένα ευρύτερο μοτίβο: «Θέλουν να μάθουν και θέλουν να εξελιχθούν. Θέλουν κάποιο επίπεδο δημιουργικότητας και αυτονομίας, αλλά και καθοδήγηση. Αυτό είναι που βλέπω ξανά και ξανά».
Πολλοί από τους πελάτες της, προσθέτει, δεν ενδιαφέρονται τόσο για τους τίτλους όσο για την ευθυγράμμιση με τις προσωπικές αξίες τους. «Δεν ήταν ευθυγραμμισμένοι με την "αποστολή" της εταιρείας ή με αυτό που πουλούσαν. Θέλουν να βοηθούν τους ανθρώπους», εξηγεί η Burkholder.
Ποιος είναι ο ορισμός της επιτυχίας για τη Meija τώρα; «Να κάνω τη δουλειά που αγαπώ και να αμείβομαι αρκετά ώστε να μπορώ να δίνω προτεραιότητα σε ό,τι μου αρέσει, που είναι κυρίως τα ταξίδια, το φαγητό και οι συναυλίες, εκτός από το να μπορώ να πληρώνω τα βασικά έξοδα διαβίωσης, όπως το ενοίκιο». Και συνεχίζει: «Θέλω, απλώς, να ζήσω μια γεμάτη ζωή, γεμάτη νέες εμπειρίες, όπου θα νιώθω ότι εμπνέομαι συνεχώς, ότι αντιμετωπίζω προκλήσεις και ότι πλησιάζω τον σκοπό της ζωής μου».
Παρομοίως, η Payton Pampinto, 27 ετών, εγκατέλειψε τον κόσμο των επιχειρήσεων μόλις πριν από τρεις μήνες για να ενταχθεί σε μια νεοσύστατη εταιρεία τεσσάρων γυναικών, την Good PR, μια εταιρεία δημόσιων σχέσεων με έδρα τη Νέα Υόρκη που αναδεικνύει τους ανθρώπους και τα προϊόντα που αλλάζουν τον κόσμο προς το καλύτερο.
Αφού επιδίωξε προαγωγές στην αρχή της καριέρας της, η Pampinto συνειδητοποίησε το εξής: «Πέρασα πολύ χρόνο και ξόδεψα πολλή ενέργεια στην πρώτη μου εταιρική δουλειά ανησυχώντας και σχεδιάζοντας στρατηγικές για το πώς θα πάρω μια προαγωγή, επειδή αυτό μου επέτρεπε να λάβω μια εξωτερική αναγνώριση. Μια μέρα συνειδητοποίησα ότι ένας τίτλος ή η ιδέα κάποιου άλλου για το πώς πρέπει να είναι η επιτυχία για μένα δεν καθορίζει στην πραγματικότητα την επιτυχία μου, αλλά οι δικές μου προσωπικές αξίες, όπως η ειρήνη, η σκόπιμη δράση και η ατομικότητα».
Για εκείνη, η ικανοποίηση προέρχεται τώρα από το να εργάζεται με σκοπό να ευθυγραμμίζει την καριέρα της με τις βασικές της αξίες: δημιουργικότητα, ειρήνη και αυθεντικότητα. Στην Good PR αισθάνεται ότι, επιτέλους, κάνει μια δουλειά που της δίνει ενέργεια, αντί να την εξαντλεί. «Θα μπορούσα να έχω τον ίδιο τίτλο για το υπόλοιπο της καριέρας μου, αλλά θα ένιωθα επιτυχημένη αν όλα όσα έκανα ήταν σκόπιμα, αληθινά για μένα και ένιωθα περήφανη για τη δουλειά που έκανα».
Επαναπροσδιορίζοντας το «όνειρο»
Γιατί λοιπόν λιγότεροι εργαζόμενοι της Γενιάς Ζ στοχεύουν σε ανώτερες θέσεις;
Σύμφωνα με τη Mejia, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το εταιρικό σύστημα δεν φαίνεται πλέον οικονομικά ασφαλές ή ικανοποιητικό.
«Μας υποσχέθηκαν μια σταθερή, καλά αμειβόμενη δουλειά μετά το πανεπιστήμιο, αλλά αυτό δεν είναι η πραγματικότητα για τους περισσότερους της γενιάς μου, όπου οι περισσότεροι από εμάς ζούμε ακόμα στο σπίτι των γονιών μας επειδή το κόστος ζωής είναι απίστευτα υψηλό, δεν βρίσκουμε δουλειά ή εργαζόμαστε με χαμηλούς μισθούς», επισημαίνει. «Δεν έχει νόημα να αγωνίζεσαι για μια ηγετική θέση που μπορεί να μην υπάρχει αύριο».
Αντί να ανεβαίνουν μια... ασταθή και επισφαλή σκάλα, η Γενιά Ζ επικεντρώνεται στο να χτίσει μια ζωή με σκοπό και μια καριέρα που την υποστηρίζει.
«Το νέο όνειρο είναι να βρεις ισορροπία και ικανοποίηση που να είναι μοναδική για σένα», λέει η Pampinto. «Πάντα μετρούσα την επιτυχία μου με βάση τους επαγγελματικούς μου στόχους. Αλλά, τελευταία, μαθαίνω πόσο σημαντικό είναι να βρω μια καριέρα που μου επιτρέπει να ταξιδεύω, να δημιουργώ νέα χόμπι και να καλλιεργώ νέες κοινωνικές σχέσεις, ενώ παράλληλα δημιουργώ ουσιαστική δουλειά».
Η Burkholder βλέπει συχνά αυτή την τάση για ισορροπία.
«Όταν οι άνθρωποι έρχονται σε μένα είναι εξαντλημένοι. Δεν τους αρέσει αυτό που κάνουν. Θέλουν περισσότερη ελευθερία και ευελιξία, ώστε να μπορούν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στα έργα που τους παθιάζουν εκτός εργασίας», λέει. «Αυτό δημιουργεί πραγματικά περισσότερη ισορροπία, όπως η ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής και η ψυχική ευεξία».
Μία από τις πιο αξιοσημείωτες τάσεις που έχει παρατηρήσει η Burkholder είναι η αυξανόμενη επιθυμία των πελατών της να εργαστούν τελικά για... τον εαυτό τους. Κατά την άποψή της, αυτό δεν οφείλεται σε έλλειψη κατεύθυνσης, αλλά σε μακροπρόθεσμους στόχους. «Αν έχεις τη δική σου επιχείρηση, εργάζεσαι πολύ, αλλά τουλάχιστον εργάζεσαι σε κάτι που σε ενδιαφέρει πραγματικά», μοιράζεται.
Πώς πρέπει να είναι η ηγεσία σήμερα
Η απομάκρυνση από τις παραδοσιακές φιλοδοξίες ηγεσίας αποτελεί σημαντική πρόκληση για τους εργοδότες. Αν οι εταιρείες θέλουν να αναπτύξουν την επόμενη γενιά ηγετών, πρέπει πρώτα να επαναπροσδιορίσουν τι σημαίνει ηγεσία και τι προσφέρει.
«Για να καλλιεργήσουν μελλοντικούς ηγέτες, οι οργανισμοί πρέπει να εξαλείψουν την αντίληψη ότι υπάρχει κάποιου είδους... ασυμβίβαστο μεταξύ ηγεσίας και προσωπικής ικανοποίησης» λέει η Elizabeth Faber, global chief people & purpose officer της Deloitte.
Η Burkholder τονίζει ότι οι εταιρείες πρέπει να επαναπροσδιορίσουν το ρόλο της ηγεσίας, ώστε να τον κάνουν πιο ελκυστικό:
«Ο μεγάλος φόβος που προκαλεί η προαγωγή ή η ανάληψη ενός μεγαλύτερου ρόλου είναι: "Ω, θα έχω περισσότερο άγχος και περισσότερες ευθύνες". Επομένως, αν οι εταιρείες μπορούσαν να δημιουργήσουν πιο βιώσιμους ρόλους, με σαφή όρια, καθοδήγηση και ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων, αυτό θα βοηθούσε».
Με άλλα λόγια, η ηγεσία πρέπει να εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο από εξουσία και κύρος. Πρέπει να ενσωματώσει τις αξίες που είναι σημαντικές για τους εργαζόμενους της Γενιάς Z, όπως η αυτονομία, η ευημερία και η συνεχής μάθηση.
Η ιδέα δεν είναι να απορριφθεί εντελώς η ηγεσία. Για ορισμένους της Γενιάς Ζ, η ηγεσία μπορεί να εξακολουθεί να είναι ένας μελλοντικός στόχος, αλλά δεν είναι πλέον η κορυφή. Αντίθετα, είναι ένας από τους πολλούς πιθανούς τρόπους για να συμβάλει κανείς με νόημα.
«Ξέρω ότι η απόφαση να αφήσω τη δουλειά μου σε μια εταιρεία για να εργαστώ σε μια νεοσύστατη επιχείρηση τεσσάρων γυναικών ήταν κρίσιμη για να αρχίσω να ισορροπώ την επαγγελματική και την προσωπική μου ζωή» λέει η Pampinto, «και για πρώτη φορά νιώθω πραγματικά περήφανη για τον εαυτό μου».
Η νέα «δουλειά των ονείρων»
Πώς είναι λοιπόν το νέο εργασιακό όνειρο της Γενιάς Ζ;
«Να βρουν μια δουλειά που να τους πληρώνει αρκετά καλά ώστε να μπορούν να χρηματοδοτούν τα ενδιαφέροντα και τα χόμπι τους, τα πράγματα που τους ενδιαφέρουν πραγματικά εκτός εργασίας», λέει η Mejia. «Αυτό μπορεί να σημαίνει να εγκαταλείψουν εντελώς την εταιρική ιεραρχία ή να ακολουθήσουν λιγότερο συμβατικές καριέρες που επιτρέπουν μεγαλύτερη ευελιξία και δημιουργικότητα».
Η Pampinto συμφωνεί. Βλέπει το νέο όνειρο ως την οικοδόμηση μιας ζωής και όχι απλώς ενός βιογραφικού.
«Το νέο όνειρο είναι να βρεις την ισορροπία και την ικανοποίηση που είναι μοναδική για εσένα» λέει η ίδια, καταλήγοντας εμφατικά: «Όταν αρχίζεις πραγματικά να βιώνεις τη ζωή όπως είναι, μεγαλώνεις ως άνθρωπος σε όλους τους τομείς».