Μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση σχετικά με τον πλούτο υιοθετεί η 33χρονη Γερμανίδα Μαρλέν Ένγκελχορν, κληρονόμος του ιδρυτή του ομίλου φαρμακευτικών και χημικών προϊόντων BASF.
Μετά τον θάνατο της γιαγιάς της, η Γερμανο-αυστριακή Ένγκελχορν κληρονόμησε σχεδόν 27 εκατομμύρια ευρώ. Ακτιβίστρια η ίδια υπέρ της φορολόγησης του μεγάλου πλούτου, προχώρησε σε μία, αν μη τι άλλο, σπάνια κίνηση, καθώς δώρισε το μεγαλύτερο μέρος της τεράστιας αυτής κληρονομιάς σε συλλόγους και ιδρύματα που θεωρεί ότι θα αξιοποιήσουν τα χρήματα για το δημόσιο συμφέρον.
Η 33χρονη στηρίζει την απόφασή της αυτή με ένα ενδιαφέρον σκεπτικό: «Οι υπερπλούσιοι πιστεύουν ότι βρίσκονται στο κέντρο της κοινωνίας, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκονται στο περιθώριο. Έχουν τα δικά τους ιδιωτικά σχολεία και κλινικές, ζουν σε υπερπροστατευμένες γειτονιές και καλλιεργούν διακριτικά έναν κόσμο στον οποίο ζουν μόνον εκείνοι».
Η νεαρή γυναίκα γνωρίζει καλά τον κόσμο των κληρονόμων με σημαντικά προνόμια, καθώς είναι μία από αυτούς. «Με το που γεννήθηκα ήταν σαν να κάθισα σε έναν θρόνο», σημειώνει.
Απόγονος του Φρίντριχ Ένγκελχορν, ιδρυτή των γερμανικών επιχειρήσεων χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων BASF, έγινε πολυεκατομμυριούχος μετά τον θάνατο της γιαγιάς της, Τράουντλ Ένγκελχορν-Βεκιάτο, τον Σεπτέμβριο του 2022.
«Ήμουν φοιτήτρια λογοτεχνίας. Δεν δούλεψα, ούτε έκανα τίποτα για να αξίζω αυτά τα χρήματα» λέει με σιγουριά, και προσθέτει: «Η κληρονομιά είναι αδικία».
Με κοντά μαλλιά και παιδικό πρόσωπο που κάνει αντίθεση με την αποφασιστικότητα του λόγου της, περιγράφει στη γαλλική Le Monde ότι ήταν στο πανεπιστήμιο όταν συνειδητοποίησε το χρυσό κλουβί μέσα στο οποίο ζούσε.
«Το να γεννηθείς σε μια πλούσια οικογένεια έχει μια σχεδόν θρησκευτική διάσταση», εξηγεί. «Οι υπερπλούσιοι νομίζουν ότι είναι πιο ικανοί από τον υπόλοιπο πληθυσμό, απλώς επειδή μπορούν να πληρώσουν για να δουν τις ιδέες τους να εφαρμόζονται, τόσο στην πολιτική όσο και στην οικονομία».
Σε βιβλίο της, που εκδόθηκε το 2024, με τίτλο «Το Χρήμα: Δύναμη, Πλούτος, Αδικία», από τις εκδόσεις Massot, η Ένγκελχορν αποδομεί τη δική της σχέση με το χρήμα και συζητά τις συνέπειες των ανισοτήτων που γίνονται ολοένα και πιο έντονες.
Στην πραγματικότητα, οι κάτοικοι των προηγμένων οικονομιών αναμένεται να κληρονομήσουν σχεδόν 6 τρισεκατομμύρια δολάρια (5,6 τρισ. ευρώ) το 2025, που αντιστοιχεί στο 10% του ΑΕΠ των εν λόγω χωρών.
Το αντίστοιχο ποσοστό στα μέσα του 20ού αιώνα ήταν 5%, σύμφωνα με τον Economist.
Το 2023, 53 άνθρωποι παγκοσμίως έγιναν δισεκατομμυριούχοι αποκλειστικά μέσω κληρονομιάς.
Κήρυγμα στην έρημο
Για την Ένγκελχορν, αυτή η συγκέντρωση πλούτου τροφοδοτεί μία αίσθηση υποβάθμισης στις μεσαίες τάξεις, καθώς και την άνοδο του λαϊκισμού. Σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη διάβρωση της προοδευτικής φορολογίας του εισοδήματος και του πλούτου, καθώς και τις διάφορες πρακτικές βελτιστοποίησης της φορολογίας των πλουσιότερων.
«Ο υπερβολικός ιδιωτικός πλούτος είναι αντιδημοκρατικός» λέει η Μαρλέν Ένγκελχορν, η οποία ξεκίνησε το κίνημα «Tax Me Now» στην Αυστρία, προσπαθώντας να πείσει την κυβέρνηση, η οποία κατάργησε τον φόρο κληρονομιάς το 2008, να φορολογήσει τους πλούσιους πιο αυστηρά.
Η 33χρονη συμμετέχει στην άτυπη ομάδα των εκατομμυριούχων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη που πολλαπλασιάζουν τις δράσεις προσπαθώντας να πείσουν τα κράτη να επαναφέρουν την προοδευτική φορολογία και να φορολογήσουν αυστηρότερα τον πλούτο. Προς το παρόν, «κηρύττουν στην έρημο», όπως είναι η χαρακτηριστική φράση για την προσπάθεια πειθούς χωρίς να υπάρχουν ευήκοα ώτα. Ιδίως στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Πώς μοίρασε την περιουσία της σε οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών
Επιθυμώντας να μη μείνει στα λόγια, η Ένγκελχορν αποφάσισε το 2024 να μοιράσει 25.000.000 ευρώ, κάτι περισσότερο από το 92% της κληρονομιάς της. Όχι όμως μέσω φιλανθρωπίας, την οποία καταγγέλλει: «Επιτρέπει στους πλούσιους να αγοράζουν μια καλή εικόνα, ενώ συνεχίζουν να αποφεύγουν την πληρωμή φόρων που κανονικά πρέπει να χρηματοδοτούν τις δημόσιες υπηρεσίες».
Για να κάνει την κίνησή της σωστά, σχημάτισε μια «συνέλευση πολιτών» 50 ατόμων που επιλέχθηκαν για να εκπροσωπήσουν την ποικιλομορφία του αυστριακού πληθυσμού. Για αρκετούς μήνες μαζεύονταν τακτικά. Οι 77 οργανισμοί που επιλέχθηκαν μετά τις συζητήσεις τους, πολλοί από τους οποίους είναι τοπικοί σύλλογοι που βοηθούν γυναίκες-θύματα βίας ή προστατεύουν το περιβάλλον, έλαβαν μεταξύ 40.000 και 1,6 εκατ. ευρώ.
Σήμερα, η Μαρλέν Ένγεκλχορν συνεχίζει να ασκεί πίεση στους πολιτικούς. Οι περισσότεροι από τους πλούσιους κληρονόμους, των οποίων την εξουσία καταγγέλλει, δεν τη βλέπουν με καλό μάτι, αλλά δεν τη νοιάζει.
Τον Ιανουάριο βρέθηκε στο πολυτελές ελβετικό θέρετρο του Νταβός, όπου συγκεντρώνεται κάθε χρόνο η οικονομική ελίτ του κόσμου, φορώντας ένα λευκό φούτερ με κόκκινα γράμματα που έγραφε «Φορολογήστε τους πλούσιους!».
Ο Ντόναλντ Τραμπ μόλις είχε ανακτήσει την εξουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες, υποστηριζόμενος από φιλελεύθερους δισεκατομμυριούχους της τεχνολογίας, με επικεφαλής τον Έλον Μασκ.