Η επιβλητική φύση της Ηπείρου, τα σοκάκια, η γαστρονομία, το καπνιστό τυρί και τα βραβευμένα κρασιά, το Μέτσοβο μάς καλεί να το εξερευνήσουμε συνδυάζοντας το ζην με το ευ ζην και τοπόσημό του τη θαυμάσια Πινακοθήκη Αβέρωφ.
Ενας προορισμός για κάθε εποχή, δημοφιλέστατος από το φθινόπωρο και μετά με μία μοναδική παλέτα χρωμάτων, γεύσεων και μυρωδιών, το Μέτσοβο, μάς καλεί να το εξερευνήσουμε.
Το Μέτσοβο διακρίνεται για τη σημαντική ιστορία του, την πλούσια γαστρονομική του ταυτότητα και την πολιτιστική του ταυτότητα που αποτυπώνεται στις δράσεις της Πινακοθήκης Ε. Αβέρωφ. Το τυροκομείο, το φημισμένο επισκέψιμο οινοποιείο και η Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, το ζηλευτό μουσείο νεοελληνικής τέχνης, αποτελούν από μόνα του λόγο για μία εκδρομή μέχρι τις πλαγιές του.
Σπουδαία έργα τέχνης στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο
Η Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ λειτουργεί στο Μέτσοβο του νομού Ιωαννίνων από τον Αύγουστο του 1988 και έχει σε μόνιμη έκθεση αντιπροσωπευτικά έργα των σημαντικότερων Ελλήνων ζωγράφων, χαρακτών και γλυπτών του 19ου και του 20ού αιώνα, όπως των Γύζη, Λύτρα, Βολανάκη, Ιακωβίδη, Παρθένη, Μαλέα, Γαλάνη, Μόραλη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Τέτση και πολλών ακόμα.
Η Πινακοθήκη ιδρύθηκε από τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα, ο οποίος από παλιά είχε στόχο τη δημιουργία μιας μικρής αλλά εκλεκτής Πινακοθήκης στον τόπο καταγωγής του. Βασικός κορμός της Συλλογής είναι τα 200 έργα Ελλήνων καλλιτεχνών 19ου και 20ού αιώνα που συνέλεξε ο ιδρυτής και δώρισε στο Ίδρυμα, μαζί με το σύγχρονο τριώροφο κτίριο που έκτισε ειδικά για να στεγάσει τη Συλλογή του. Το γεγονός ότι η Συλλογή δημιουργήθηκε εξαρχής με σκοπό την ίδρυση Πινακοθήκης καθορίζει ως ένα βαθμό και το μουσειακό χαρακτήρα της.
Το 1994 έγινε η επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων και λειτούργησε η Νέα Πτέρυγα της Πινακοθήκης. Το κτίριο εκσυγχρονίστηκε, δημιουργήθηκαν νέοι εκθεσιακοί και βοηθητικοί χώροι και η συλλογή εμπλουτίστηκε σημαντικά. Το 1995 ξεκίνησε η λειτουργία του Παιδικού Εργαστηρίου της Πινακοθήκης και το 1997 εγκαινιάστηκε η Αίθουσα Δημητρίου Τσάμη που στεγάζει μια σημαντική ενότητα χαρακτικών και σχεδίων Ελλήνων δημιουργών της περιόδου 1920-1960.
«Δημιουργικές συναντήσεις» στο Μέτσοβο
Η Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ, στα πλαίσια του θεσμού των «Δημιουργικών Συναντήσεων», έχει τη χαρά να φιλοξενεί φέτος δύο καταξιωμένους καλλιτέχνες και αγαπημένους φίλους της Πινακοθήκης, τον γλύπτη Κυριάκο Ρόκο και την ζωγράφο-χαράκτρια Ρουμπίνα Σαρελάκου.
O Κυριάκος Ρόκος, γνωστός κυρίως ως γλύπτης με πολλές διακρίσεις, παρουσιάζει φέτος μια άλλη πλευρά του έργου του: 50 συνολικά σχέδια σε χαρτί, από τις σειρές "Κρυφές ανταποκρίσεις 2008-2021" και "Τριάντα ένα σχέδια και ένα γλυπτό ζητούν ποιητή", στα οποία αποτυπώνει αλληγορικές και σουρεαλιστικές εικόνες με επίκεντρο τον άνθρωπο και την "συνδιαλλαγή" του με τη σύγχρονη εποχή της κοινωνικο-οικονομικής κρίσης.
Τα σχέδια αυτά αποτελούν ένα αυτόνομο κομμάτι της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, δεν είναι δηλαδή προσχέδια που λειτουργούν προπαρασκευαστικά για την γλυπτική του, αλλά αυτόνομα και ολοκληρωμένα έργα τέχνης, που αποδεικνύουν την δεξιότητά του να αποτυπώνει στο χαρτί την αμεσολάβητη έμπνευση βγαλμένη από τα βιώματα, τα συναισθήματα, τα όνειρα, τις σκέψεις του.
Η Ρουμπίνα Σαρελάκου, πολυδιάστατη επίσης δημιουργός, βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών για το χαρακτικό της έργο, παρουσιάζει μια ενότητα σαράντα ξυλογραφιών σε πλάγιο ξύλο που δημιουργήθηκαν τις δεκαετίες του ’70 και ’80. Αντλώντας έμπνευση αρχικά από τα προσωπικά της βιώματα στο Παρίσι εικονίζει με ρεαλιστική ακρίβεια καθημερινά χρηστικά αντικείμενα, παλιά κτίρια, φρούτα, μηχανές κ.α. αποτυπώνοντας έναν εσωτερικό διάλογο με τα άψυχα αντικείμενα που τους δίνει υπόσταση, όνειρο, φωνή.
Η έκθεση συμπληρώνεται με μια εντελώς πρόσφατη δημιουργία της – μια εγκατάσταση εφαρμοσμένης τέχνης αποτελούμενη από δύο καρέκλες και ένα τραπέζι, στις επιφάνειες των οποίων ενσωματώνονται έργα χαρακτικής. Τέλος, εκτίθενται και οι πρωτότυπες μήτρες τεσσάρων χαρακτικών έργων, οι οποίες θα βοηθήσουν το κοινό να κατανοήσει την τέχνη της ξυλογραφίας.
Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς, ο οποίος και μας προσφέρει μια διεισδυτική ματιά στο έργο των δύο καλλιτεχνών στο κείμενο που υπογράφει στον δίγλωσσο κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση. Η έκθεση θα συνοδεύεται από εκπαιδευτικά εργαστήρια για το κοινό και ομιλίες των καλλιτεχνών.
Γράφει ο ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς για την έκθεση. «Συνειρμοί λοξοί θέλουν να γεφυρώσουν τοξωτά, τους πρώτους στίχους από το ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη με τα σχέδια του Κυριάκου Ρόκου (1945). Το κεφάλι του ποιητή θα αναγνωρίσει ο θεατής ανάμεσα στα σχέδια που δώρισε ο Ηπειρώτης δημιουργός στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. Κι όπως για τον ποιητή οι λέξεις μοιάζουν με πηλό από τον οποίο ο ερημίτης του λόγου πλάθει νέες λέξεις, έτσι και για τον καλλιτέχνη πηλός γίνεται το σχέδιο, η γραμματική και το συντακτικό μιας νέας γλώσσας, που ζητά να κάνει δυνατό το αδύνατο, να δει και να αποκαλύψει το παράλογο ως μέρος του πραγματικού.
Από μια πλούσια σχεδιαστική παραγωγή εξήντα περίπου χρόνων, ο Ρόκος φέρνει ως αντίδωρο στον τόπο καταγωγής του, το Μέτσοβο, μια σειρά από σχέδια με μελάνι σε χαρτί. Χρονολογούνται από το 2002 ως τις μέρες μας και μπορούν να διαβαστούν ως «σελίδες ημερολογιακές». Αυτό το έργο δεν υστερεί σε βάρος από το γλυπτικό, που έχει παρουσία έξω και μέσα στην Πινακοθήκη. Ο Ρόκος έμαθε το σχέδιο αρχικά στο εργαστήριο του Πάνου Σαραφιανού, κατόπιν στη Σχολή με τον Γιάννη Παππά, κι ανέλαβε την ευθύνη να το διδάξει ο ίδιος (στη Σχολή Βακαλό, 1981-1983 και στο Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων κι έργων τέχνης του ΤΕΙ Αθηνών από το 1983 ως το 2012). Στη μακρά και γόνιμη διαδρομή του, οι συνθέσεις αυτές συνιστούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο και είναι ολοκληρωμένα έργα τέχνης, όχι προσχέδια των γλυπτών του».
Αναφορικά με τη δουλειά της Ρουμπίνας Σαρελάκου, ο Γιώργος Μυλωνάς σημειώνει. «Η Σαρελάκου πρωτοδιδάχθηκε χαρακτική στον Κώστα Γραμματόπουλο και στη συνέχεια, μαζί με τον σύντροφο ζωής Κυριάκο Ρόκο, θήτευσε στο Παρίσι με δάσκαλο τον Georges Dayez (1974-1976). Από νωρίς βρήκε την έκφρασή της στην ξυλογραφία, αν κι έχει δοκιμαστεί σε πλήθος μέσων (ζωγραφική, κόσμημα, ενώ για πολλά χρόνια δίδαξε σχέδιο και χρώμα στη σχολή Βακαλό). Στις χαρακτικές εικόνες που μοιράζεται στο Μέτσοβο, μια πλούσια σοδειά μισού αιώνα, υπάρχει με μοναδικό τρόπο αυτό το αδιαίρετο στοιχείο που συνδέει τον τοπογραφικό προσδιορισμό με την υπέρβασή του, την πιστή καταγραφή του τόπου με την ποιητική του χαρτογράφηση: από τις στέγες του Παρισιού, στους δρόμους της Αθήνας, στις μηχανές, στα εγκαταλειμμένα κτίρια και τα δέντρα. Με την ακρίβεια ενός ευαίσθητου παρατηρητή, ο τόπος της φαντασίας γίνεται ο τόπος της τέχνης της που δεν είναι ου-τοπικός, αλλά εν-τόπιος. Ένας τόπος που είναι φανταστικός και υπαρκτός, είναι δίπλα μας.
Παρόμοια, στις νεκρές φύσεις με τις πτυχώσεις και τα μπουκάλια, στα μακρινά ταξίδια μέσα στο σπίτι, η ακριβής παρατήρηση και η βαθιά οικειότητα με τα πράγματα, γίνεται στη δημιουργό στοιχείο τέχνης. Μαυρόασπρες χειρονομίες που αφουγκράζονται τη ζωή και τους σφυγμούς της με την αυθεντικότητα ενός οργάνου δωρικού, όπως τα κρητικά έγχορδα που μεταφέρει. Η Ρουμπίνα Σαρελάκου δεν εικονογραφεί την πολυχρωμία της φύσης, αλλά την απαρνιέται για να αναδιοργανώσει τα οπτικά δεδομένα, δημιουργώντας μια «άλλη» φύση μέσα από την αναζήτηση της τέχνης του ελάχιστου. Εκεί που το λίγο ζητάει να εκφράσει το ουσιώδες και οι αποχρώσεις του μαύρου – άσπρου να γίνουν άσκηση περισυλλογής, υπακούοντας σ’ αυτό που γράφει ο Ελύτης: «το λευκό αναζήτησα ως την ύστατη ένταση του μαύρου».
Χάρη στην πολύτιμη δωρεά του του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, πρόσφατα ολοκληρώθηκαν όλα τα απαραίτητα έργα ανακατασκευής (αναβατόριο, εξωτερική και εσωτερική ράμπα, ανελκυστήρας, WC AμΕΑ), ώστε η Πινακοθήκη στο Μέτσοβο να μπορεί να υποδέχεται πλέον άτομα με αναπηρία και εμποδιζόμενα άτομα. Σήμερα, 30 χρόνια και πλέον από την ίδρυσή της, τα έργα της Συλλογής έχουν υπερδιπλασιαστεί σε αριθμό, ενώ οργανώνονται σε ετήσια βάση οι μεγάλες περιοδικές εκθέσεις και οι εκδηλώσεις της Πινακοθήκης. Το μουσείο αποτελεί πλέον πόλο έλξης για περίπου 20.000 επισκέπτες το χρόνο από όλη την Ελλάδα και για πολλά σχολεία της γύρω περιοχής.
Έκθεση στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, Κυριάκος Ρόκος – Ρουμπίνα Σαρελάκου, Δημιουργικές συναντήσεις, Εγκαίνια έκθεσης : Σάββατο, 24 Σεπτεμβρίου
Εποχή του τρύγου στο Μέτσοβο
Μετά την περιήγηση στην έκθεση, βόλτα στο ξακουστό οινοποιείο Κατώγι Αβέρωφ. Ξεκινώντας στα τέλη της δεκαετίας του 1950 το Κατώγι Αβέρωφ παραμένει ως σήμερα βαθιά συνδεδεμένο με τον ιδρυτή του Ευάγγελο Αβέρωφ, το Μέτσοβο και τους ανθρώπους που εργάζονται για την παραγωγή του κρασιού.
Το οινοποιείο Κατώγι Αβέρωφ αποτελεί ένα κτήριο εξαιρετικής αισθητικής. Εξωτερικά είναι εναρμονισμένο με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Μετσόβου, ενώ οι εσωτερικοί χώροι παραγωγής χάρη στις εικαστικές παρεμβάσεις δημιουργούν ένα μοναδικό θέαμα. Πλάι στο οινοποιείο βρίσκεται και το ομώνυμο ξενοδοχείο προσφέροντας μία ολοκληρωμένη οινοτουριστική εμπειρία.
Οι αμπελώνες στο Γινιέτς είναι οι πιο ορεινοί αμπελώνες της Ελλάδας, σε υψόμετρο από 950 ως 1050 μέτρα. Βρίσκονται σκαρφαλωμένοι στις πλαγιές της Πίνδου , εκεί που οι εποχές του χρόνου ακολουθούν ένα δικό τους ρυθμό και τα κλήματα αργούν να ωριμάσουν.
Στο Γινιέτς, που στη βλάχικη τοπική διάλεκτο σημαίνει αμπελότοπος, καλλιεργούνται οι ποικιλίες Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc, Pinot Noir και Traminer. Βλάχικο, Syrah καθώς και λιγότερο γνωστές γηγενείς ποικιλίες τις περιοχής όπως η Γκουντάμπα και η Πυκνoάσσα.
Το οινοποιείο διαθέτει όλο τον σύγχρονο εξοπλισμό που απαιτείται για την παραγωγή και εμφιάλωση κρασιού. Στα κελάρια του φιλοξενούνται πάνω από 1200 δρύινα βαρέλια, όπου ωριμάζουν τα κόκκινα κρασιά, ενώ στην κάβα του υπάρχουν σπάνιες συλλεκτικές φιάλες.
Πέρα όμως από την παραγωγική διαδικασία, το οινοποιείο είναι ανοικτό στο κοινό προσφέροντας μια μοναδική «κατάδυση» στον κόσμου του κρασιού. Με χρήση ποικίλων οπτικοακουστικών μέσων, τη συμβολή ποικίλων καλλιτεχνικών παρεμβάσεων, και ακολουθώντας μία πρωτότυπη ξενάγηση, το οι επισκέπτες γνωρίζουν την ιστορία του οινοποιείου και τη διαδικασία παραγωγής του κρασιού.
Το οινοποιείο είναι επισκέψιμο καθημερινά από τις 10πμ ως τις 4μμ.
Απολαύστε τα κρασιά στο τόπο παραγωγής τους, συνδυάστε τα με τοπικά εδέσματα, αισθανθείτε τα αρώματα της αλκοολικής ζύμωσης, ακολουθείστε τη διαδρομή της ωρίμανσης μέσα στα κελάρια και ξεκουραστείτε στο ξενοδοχείο Κατώγι Αβέρωφ, σε μία απόλυτα οινική απόδραση.
Πώς φτάνουμε στο Μέτσοβο
Οδικώς με ΙΧ
Αθήνα-Μέτσοβο μέσω Τρικάλων
Απόσταση: 410 χλμ.
Χρόνος: 5 ώρες περίπου
Διαδρομή: Ε.Ο. Αθηνών-Λαμίας -> Δομοκός -> Καρδίτσα -> Τρίκαλα -> Καλαμπάκα -> Μέτσοβο
Αθήνα-Μέτσοβο μέσω Νέας Ιονίας οδού & Ιωαννίνων
Απόσταση: 470 χλμ.
Χρόνος: 4 ώρες περίπου
Διαδρομή: Ε.Ο. Αθηνών-Κορίνθου -> Ρίο-Αντίρριο -> Νέα Ιονία Οδός για Ιωάννινα -> Εγνατία Οδός για Μέτσοβο
Θεσσαλονίκη-Μέτσοβο μέσω Εγνατίας Οδού
Απόσταση: 200 χλμ.
Χρόνος: 2 ώρες περίπου