Ήταν, πράγματι, μια συνάντηση «καζάν-καζάν» (χωρίς νικητές και ηττημένους) η πολυαναμενόμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στην Αθήνα.
Καμιά από τις δύο πλευρές δεν υποχώρησε από τις πάγιες θέσεις της, αλλά οι υπάρχουσες δύσκολες διαφωνίες διατυπώθηκαν αυτήν τη φορά με ήρεμο, διαλλακτικό τρόπο, μέσα σε ένα κλίμα αμοιβαίας συμφωνίας ότι θα συζητηθούν «όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν…», όπως ελέχθη, και «τότε όταν» θα καταβληθεί εκατέρωθεν η προσπάθεια καλής προαίρεσης και διάθεσης…
Ουδείς σώφρων και ρεαλιστής ανέμενε κάτι περισσότερο, ιδίως αν σκεφθεί τη «μαύρη» επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα το 2017, με τις σχεδόν άμεσες απειλές και προκλήσεις, παρουσία του Έλληνα Προέδρου της Δημοκρατίας, τις προβοκάτσιες του Τούρκου προέδρου στη Θράκη, και τα «Μητσοτάκης γιοκ» που είχε πει λίγα χρόνια αργότερα για τον σημερινό πρωθυπουργό, λίγο μετά το θυελλώδες 2020, που οι δύο χώρες έφθασαν στα πρόθυρα πολέμου…
Για πρώτη φορά μετά το 1930, επί Ελευθερίου Βενιζέλου, οι δύο χώρες, που οι σχέσεις τους έχουν έκτοτε περάσει από… 40 κύματα, υπέγραψαν τη «Διακήρυξη των Αθηνών, για Σχέσεις Φιλίας και καλής Συνεργασίας».
Ο Ερντογάν είπε ότι «δεν υπάρχει μείζον πρόβλημα μεταξύ μας που δεν μπορεί να επιλυθεί», τόνισε ότι «οι διαφορές μας μπορούν να λυθούν βάσει των υφισταμένων δεσμών, του γεγονότος ότι είμαστε γείτονες και μοιραζόμαστε την ίδια θάλασσα, και με γνώμονα το διεθνές Δίκαιο…» Δεν διευκρίνισε, βέβαια, το… πώς η Άγκυρα εννοεί και αντιλαμβάνεται το Διεθνές Δίκαιο, που συνήθως ερμηνεύει σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα, αλλά το γεγονός και μόνο ότι το ανέφερε είναι ένα, κατ’ αρχάς, θετικό και αισιόδοξο βήμα… Παραδέχθηκε ότι οι διάδρομοι συνεννόησης πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί, και ότι «οι συζητήσεις που είχε στην Αθήνα υπήρξαν πολύ ωφέλιμες στην κατεύθυνση περαιτέρω βημάτων για την ανάπτυξη της συνεργασίας», που προσδοκά να είναι «για το καλό των δύο χωρών και των δύο λαών…».
Δεν πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες. Ανάλογες, με διακυμάνσεις, θετικές στιγμές έχουμε ζήσει και στο παρελθόν. Που, όμως, δεν εμπόδισαν τον κ. Ερντογάν, με τον… συνήθη τρόπο του, να τις ανατρέψει εντελώς, επιστρέφοντας στην προσφιλή συγκρουσιακή, διεκδικητική, αναθεωρητική στρατηγική του, προσαρμόζοντας ανάλογα και τις τακτικές κινήσεις του.
Στην παρούσα συγκυρία, κατά την οποία η Τουρκία έχει ανοίξει πολλά μέτωπα και έχει τεράστια προβλήματα με τη Δύση (κυρίως ΗΠΑ αλλά και ΕΕ), που ζητάει όπλα και δεν βρίσκει πρόθυμους προμηθευτές, που απομονώνεται λόγω των ακραίων θέσεων κατά του Ισραήλ και υπέρ της Χαμάς, ο κ. Ερντογάν θέλει να στείλει ένα μήνυμα «καλής πρόθεσης», δείχνοντας ότι είναι διαλλακτικός και πρόσφορος σε συνεννόηση με την Ελλάδα σ’ αυτήν τη γωνιά του κόσμου, που αποτελεί ζωτικό χώρο για τη Δύση. Να κατευνάσει τις ανησυχίες που υπάρχουν ότι «ξαφνικά» μπορεί ν’ ανοίξει μια νέα εστία κρίσης. Απλώς, θέλει να προβάλει την εικόνα του «καλού συμμάχου».
Πέρα από την άριστα προετοιμασμένη (θα μπορούσε να μιλήσει κανείς και τέλεια «σκηνοθετημένη»…) συνάντηση των Αθηνών, για διαφορετικούς για την κάθε πλευρά λόγους και στόχους, και τη διακήρυξη «καλών προθέσεων και προοπτικών» για τις ελληνοτουρκικές θέσεις, επί της… καυτής ουσίας, ο κ. Ερντογάν δεν απέστη κατά τις εδώ συνομιλίες του και στις συνεντεύξεις που προηγήθηκαν καμιάς πάγιας τουρκικής θέσεως. Είπε «δεν σας απειλούμε, εφόσον δεν μας απειλείτε…», αλλά εμμένει στην αποστρατιωτικοποίηση των νησιών μας, που θεωρεί «μόνιμη απειλή», επανέλαβε ότι η παραπομπή για επίλυση των διαφορών στη Χάγη πρέπει να αφορά το σύνολο των διαφορών μας, την ώρα που εμείς επιμένουμε ότι έχουμε μόνο μία διαφορά, την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ενώ για το Κυπριακό επανέλαβε (αλλά με… άλλη, ηπιότερη διατύπωση!) την πάγια θέση της Τουρκίας, για «μόνιμη λύση, με βάση την… υπαρκτή κατάσταση στο νησί…». Δηλαδή;
Από όποια γωνία, όμως, κι αν εκτιμήσει κανείς την επίσκεψη αυτή, δεν μπορεί παρά να αποδεχθεί ότι και χρήσιμη ήταν και δυνητικά αφήνει να καλλιεργηθούν κάποιες αισιόδοξες προοπτικές -ανάλογα, φυσικά, πάντα από τις διαμορφούμενες συνθήκες. Επίσημα και δημόσια, έπεσαν οι τόνοι και υποκαταστάθηκαν από ανοίγματα, έστω και θεωρητικά, εξασφαλίζεται επί του παρόντος -και άγνωστο για πόσο- η ηρεμία στο Αιγαίο, το μεταναστευτικό, η έλλειψη ρηματικών αλλά και έμπρακτων απειλών για θερμή κρίση. Δεν είναι λίγο…
Είναι πολύ ενδεικτικό σε αυτή την αλλαγή κλίματος και ύφους, το γεγονός ότι όταν στην (πάγια…) αναφορά του κ. Ερντογάν στην ύπαρξη «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη (με την… αναγνώριση και «ρωμαίικης μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη»), προφανώς εκτός προσυμφωνημένου κειμένου, στην κοινή συνέντευξη των δύο ηγετών, όταν (επίσης εκτός κειμένου…) απάντησε ο κ. Μητσοτάκης ότι η «μουσουλμανική μειονότητα» στη Θράκη είναι αναγνωρισμένη και αναφέρεται στην Συνθήκη της Λωζάννης», ο Τούρκος πρόεδρος όχι μόνο δεν ανταπάντησε, όπως είχε κάνει το 2017, τότε που είχε ζητήσει επίσημα την… αναθεώρησή της, αλλά χειροκρότησε την παρέμβαση…
Ήταν μια, γενικά, καλή συνάντηση. Που μας επιτρέπει και χρόνο ηρεμίας να κερδίζουμε, και να… κρατάμε καλάθι, μέχρι να επανεμφανισθεί, ο μη γένοιτο, ο… παλιός Ιανός-Ερντογάν. Μικρό, αλλά καλάθι!