Κυκλοφόρησε στα ΜΜΕ το υποτιθέμενο σχέδιο ειρήνευσης του Τραμπ για την Ουκρανία με τα 28 σημεία που καταρτίστηκε από τον Στιβ Γουίτκοφ μαζί με τον Ρώσο αξιωματούχο Κίριλ Ντμίτριεφ.
Σύμφωνα με τα αυτό το σχέδιο, ο πόλεμος σταματάει στη γραμμή σύγκρουσης, οι Ρώσοι κρατάνε ό,τι έχουν συν τις δύο περιφέρειες του Ντονμπάς (τις περιοχές που δεν έχουν καταλάβει). Ακόμα, απαλλάσσονται από όλα τα εγκλήματα που έχουν κάνει και δεν έχουν καμία δίωξη, δεν έχουν κυρώσεις και μαζί με τις ΗΠΑ κάνουν δουλειές στην Αλάσκα, οι ΗΠΑ παίρνουν τα μισά λεφτά από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια και μέρος από τα λεφτά από τη βοήθεια που προέρχεται για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Επιπλέον η Ουκρανία προχωράει σε εθνικές εκλογές εντός 100 ημερών.
Το περιθώριο να υπάρχει και ένα δεύτερο, μυστικό σκέλος «συμφωνίας»
Ακόμα, οι Ουκρανοί νομοθετικά εισάγουν στη χώρα τους τη ρωσική γλώσσα, τα ρωσικά προπαγανδιστικά κανάλια και τη ρωσική Εκκλησία. Η Ουκρανία δεσμεύεται να μην μπει στο ΝΑΤΟ, να μην έχει ποτέ πυρηνικά και να μειώσει σημαντικά τον στρατό της. Ορισμένες διατυπώσεις αφήνουν το περιθώριο να υπάρχει και ένα δεύτερο, μυστικό σκέλος «συμφωνίας» με ακόμα πιο δυσμενείς όρους για την πολύπαθη Ουκρανία, όπως ο αριθμός και η ποιότητα του οπλισμού. Ορισμένα πράγματα αφορούν την ΕΕ, η οποία φυσικά τα αγνοεί και δεν τα έχει συμφωνήσει, αλλά ούτε και μπορεί εξαρχής να τα συμφωνήσει καθώς είναι θέματα που πρέπει να περάσουν από τα εθνικά κοινοβούλια.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στη σκιά του σκανδάλου διαφθοράς που ταλανίζει τη χώρα, δηλώνει έτοιμος να συζητήσει το σχέδιο και να κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, ο Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να προωθεί το σχέδιο με τη διαδικασία του υπερεπείγοντος και απαιτεί οι διαπραγματεύσεις να ξεκινήσουν τις επόμενες ώρες και η συμφωνία να υπογραφεί μέχρι τις 27 Νοεμβρίου.
Ποιοι μιλούν για συνθηκολόγηση της Ουκρανίας και ταπεινωτικούς όρους
Πολλοί είναι εκείνοι που έχουν αρχίσει να μιλούν για συνθηκολόγηση της Ουκρανίας και ταπεινωτικούς όρους. Είναι όντως τόσο άσχημα τα πράγματα για την Ουκρανία; Άδικα η Ουκρανία έχυσε τόσο αίμα και πολέμησε για την ελευθερία της; Προκειμένου να έρθει ο Τραμπ και να την εξαναγκάσει να τα δώσει όλα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων; Είναι ο Πούτιν μεγάλος νικητής που ταπείνωσε όχι μόνον την Ουκρανία αλλά και τους δυτικούς συμμάχους της;
Κατ’ αρχάς, γιατί τέτοια βιασύνη; Σήμερα, 21 Νοεμβρίου, αναμένεται να τεθούν σε ισχύ οι πρώτες σημαντικές κυρώσεις του Τραμπ κατά της Ρωσίας. Ειδικότερα, οι κυρώσεις κατά των ενεργειακών κολοσσών Λουκόιλ και Ροσνέφτ. Η βιασύνη του Αμερικανού προέδρου, όπως εκτιμούν αναλυτές στην Ουκρανία, πιθανότατα να σχετίζεται ακριβώς με αυτό. Ο Τραμπ δεν θέλει, φοβάται, διστάζει να προχωρήσει σε αυτές τις κυρώσεις. Αυτό το φοβάται και η ρωσική πλευρά. Ο Κίριλ Ντμίτριεφ για αυτόν ακριβώς τον λόγο μετέβη στις ΗΠΑ και έκανε μυστικές επαφές, προκειμένου να μπλοκάρει την εφαρμογή των κυρώσεων μετά την αποτυχία από την πλευρά του Ρώσου ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ.
Η έναρξη των όποιων διαπραγματεύσεων ντε φάκτο θα δώσει στον Τραμπ την αφορμή να μην προχωρήσει στις κυρώσεις. Όποια και αν είναι τα αποτελέσματα αυτών των διαπραγματεύσεων και όσο καιρό και αν κρατήσουν. Οι συγκεκριμένοι 28 όροι -αν ισχύουν όντως- φαίνεται να έχουν γραφτεί στο γραφείο του Πούτιν και επαναλαμβάνουν όλα τα αιτήματα της ρωσικής πλευράς, αγνοώντας και την Ουκρανία και την ΕΕ. Στόχος του Τραμπ είναι η ταπείνωση-καταστροφή της Ουκρανίας ή προσπαθεί να εξαναγκάσει την Ουκρανία να βγει από τις διαπραγματεύσεις και με αυτό τον τρόπο να δώσει στους Αμερικανούς την αφορμή να πουν ότι η Ουκρανία είναι αδιάλλακτη, άρα εκείνη φταίει και δεν τίθεται πλέον κανένα θέμα βοήθειας; -αυτό αναρωτιούνται στο Κίεβο.
Η στάση του Ζελένσκι για τις διαπραγματεύσεις
Αντιλαμβανόμενος την πιθανή παγίδα αλλά και την ψυχολογική κατάσταση του Αμερικανού προέδρου, ο Ζελένσκι αμέσως δέχεται να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις ώστε να μην είναι εκείνη η πλευρά που θα πει το «όχι». Διαπραγματεύσεις μεταξύ ποιων; Λόγος γίνεται για διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ - Ουκρανίας για συμφωνία που αφορά την Ουκρανία και τη Ρωσία και αγγίζει τα ζωτικά συμφέροντα της Ευρώπης. Η Ρωσία τι λέει όμως για αυτό; Η Ρωσία δεν λέει τίποτα, ούτε έχει πει -μέχρι τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο- ότι συμμετέχει σε διαπραγματεύσεις και ούτε οι κινήσεις της δείχνουν ότι εξετάζει το ενδεχόμενο άμεσης κατάπαυσης πυρός ή λήξης του πολέμου. Ποιος εγγυάται ότι όποιες και αν είναι οι συμφωνίες μεταξύ ΗΠΑ - Ουκρανίας θα γίνουν αποδεκτές από τον Πούτιν; Ποιος εγγυάται τη σύμπραξη της ΕΕ σε όλο αυτό; Προς το παρόν κανείς.
Είναι πιθανόν το τελικό σχέδιο της συμφωνίας να έχει συμφωνηθεί ήδη με τη Μόσχα και το ζητούμενο για τον Τραμπ είναι να εξαναγκάσει την ουκρανική πλευρά να συμφωνήσει σε αυτό το σχέδιο. Εργαλεία για το δίδυμο Τραμπ - Πούτιν είναι η δύσκολη κατάσταση στο μέτωπο, η δυσκολία των Ευρωπαίων να στηρίξουν οικονομικά την Ουκρανία αλλά και το μεγάλο σκάνδαλο που ταλανίζει την Ουκρανία αυτές τις μέρες. Όσον αφορά το σκάνδαλο, πρόκειται για «δίκοπο μαχαίρι», καθώς αφενός όντως αφήνει έκθετο τον Ζελένσκι, αφετέρου όμως μειώνει τις δυνατότητές του για υποχωρήσεις.
Με άλλα λόγια: Αν ο Ζελένσκι υπογράψει κάτι, ό,τι και να είναι αυτό, μεγάλη μερίδα της κοινωνίας και των πολιτικών δυνάμεων στην Ουκρανία θα πουν ότι το έκανε επειδή πιέστηκε λόγω του σκανδάλου και επειδή οι Αμερικανοί έχουν και άλλα στοιχεία εις βάρος του. Μια τέτοια τάση ήδη διαφαίνεται από τις δηλώσεις στελεχών της αντιπολίτευσης. Μπορεί να το το υπογράψει; Μπορεί. Μπορεί να το περάσει από το κοινοβούλιο της χώρας; Πιθανότατα ναι. Θα το δεχθεί η κοινωνία και ο στρατός; Δύσκολα.
Το σκάνδαλο διαφθοράς
Οι Ουκρανοί βουλευτές -προσκείμενοι στην κυβέρνηση- έχουν σιωπήσει και συζητούν από χθες με τον επικεφαλής της χώρας για θέματα εσωτερικής πολιτικής. Κυρίως για την αποπομπή του πολυδύναμου δεξιού χεριού του Ζελένσκι, Αντρίι Γιερμάκ, ένα αίτημα που έχει διατυπωθεί έντονα από όλες τις πολιτικές δυνάμεις (και μέσα στο κόμμα του Ζελένσκι) μετά τις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο διαφθοράς, όπου φαίνεται να φιγουράρει το όνομα του Γιερμάκ. Φυσικά το σκάνδαλο είναι η δικαιολογία για τους αφελείς καθώς ο πραγματικός λόγος είναι οι υπερεξουσίες που έχει συγκεντρώσει ο Γιερμάκ, οι οποίες περιορίζουν ακόμα και τη λειτουργία του κοινοβουλίου και κρίσιμων υπουργείων (όπως του Εξωτερικών), ενώ δεν προβλέπονται πουθενά από το ουκρανικό σύνταγμα.
Ο Ζελένσκι απ’ ό,τι φαίνεται πήρε την απόφαση να υπερασπιστεί το δεξί του χέρι, μια απόφαση που γεννά πολλά ερωτήματα και αναμένεται να πλήξει την εικόνα του και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Οι λόγοι αυτής της απόφασης είναι άγνωστοι. Οι πιθανές εσωτερικές πολιτικές αναταράξεις εντός της Ουκρανίας συχνά μετατρέπονται σε προβλήματα εθνικής ασφάλειας, όπως είδαμε το 2014. Κάτι τέτοιο είναι ένας τεράστιος κίνδυνος που αυξάνεται.
Γιατί δεν φαίνεται να υπάρχουν προς το παρόν οι προϋποθέσεις για στέρεη ειρήνη
Μπορεί να συμφωνηθεί μια κατάπαυση του πυρός μέσα στις επόμενες εβδομάδες, δηλαδή κατά το διάστημα που «κλειδώνουν» οι επόμενες υποψηφιότητες για το Νόμπελ Ειρήνης; Μπορεί. Θα σημαίνει αυτό ειρήνη στην Ουκρανία και την Ευρώπη και την εξουδετέρωση του ρωσικού κινδύνου; Σε καμία περίπτωση, όχι. Μέσα στους όρους για την πιθανή ειρήνη υπάρχουν κάποιου είδους διατυπώσεις για το ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί σε γειτονικές χώρες. Μα και σήμερα, η Ρωσία δεν «επιτέθηκε» σε καμία χώρα, κρίνοντας με βάση τη νομοθεσία της. Η Ρωσία υποτίθεται ότι διεξάγει «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Αύριο μπορεί να διεξαγάγει «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» ή να μην κάνει τίποτα, απλώς αγνώστου ταυτότητας drones ή πύραυλοι να πλήττουν στόχους στην Ουκρανία ή σε άλλες χώρες.
Αυτή τη στιγμή λίγοι ξέρουν τι συζητιέται και αποφασίζεται πίσω από τις κλειστές πόρτες και αυτοί που ξέρουν δεν πρόκειται να τα πουν. Εκείνο που φαίνεται πάντως με γυμνό μάτι είναι πως δεν υπάρχουν προς το παρόν οι προϋποθέσεις για στέρεη ειρήνη στην Ουκρανία και η συζητούμενη συμφωνία δεν δείχνει να αλλάζει κάτι προς τη θετική κατεύθυνση.