Παρά τις φιλοδοξίες του Ντόναλντ Τραμπ να ενισχύσει τα δεξιά λαϊκιστικά κινήματα στην Ευρώπη, τα δεδομένα δείχνουν ότι παραμένει περιορισμένη η απήχησή του στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη –ακόμη και στο ακροατήριο που θεωρεί ιδεολογικά συγγενές -.
Σύμφωνα με νέα δημοσκόπηση του POLITICO σε συνεργασία με την εταιρεία Public First, ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι αντιδημοφιλής όχι μόνο στο ευρύ εκλογικό σώμα, - όπως έδειξαν και άλλες σφυγμομετρήσεις πρόσφατα - αλλά και μεταξύ των ψηφοφόρων των κομμάτων που η ίδια η Ουάσιγκτον θα ήθελε να δει να κερδίζουν έδαφος στη Γηραιά Ήπειρο.
Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου με δείγμα άνω των 10.000 ψηφοφόρων σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες, σκιαγραφεί ένα σύνθετο και συχνά αντιφατικό τοπίο: θαυμασμός για την πολιτική «America First», αλλά δυσπιστία απέναντι στον ίδιο τον Τραμπ και σαφή όρια στη διάθεση ευθυγράμμισης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Περιορισμένη απήχηση Τραμπ ακόμη και στους «φυσικούς συμμάχους»
Τα υψηλότερα ποσοστά θετικής γνώμης για τον Τραμπ καταγράφονται στη Βρετανία, όπου περίπου το 50% των υποστηρικτών του ευρωσκεπτικιστικού, αντιμεταναστευτικού κόμματος Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ, που καλπάζει στις σφυγμομετρήσεις, δήλωσε ότι αντιμετωπίζει ευνοϊκά τον Ρεπουμπλικανό πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ωστόσο, στη Γαλλία και τη Γερμανία, τα ποσοστά είναι σαφώς χαμηλότερα: μόλις περίπου ένας στους τρεις ψηφοφόρους της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης των Μαρίν Λεπέν και Ζορντάν Μπαρντελά και της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) έχει θετική άποψη για τον Τραμπ.
Τα ευρήματα αποκτούν ιδιαίτερη σημασία καθώς δημοσιοποιήθηκαν λίγο μετά την παρουσίαση της νέας αμερικανικής στρατηγικής εθνικής ασφάλειας, η οποία αναφέρεται ρητά στην ανάγκη καλλιέργειας της «αυξανόμενης επιρροής πατριωτικών ευρωπαϊκών κομμάτων». Πρόκειται για δυνάμεις που κερδίζουν έδαφος σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία, χωρίς ωστόσο να έχουν μεταφράσει μέχρι στιγμής τη δυναμική τους σε κυβερνητική εξουσία.
Ενδεικτικό είναι ότι όσοι δηλώνουν πως θα ψήφιζαν σήμερα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα εμφανίζονται, σε αρκετές περιπτώσεις, πιο αρνητικοί απέναντι στον Τραμπ από εκείνους που τα είχαν στηρίξει στο παρελθόν - ένα εύρημα που λειτουργεί ως προειδοποίηση για κόμματα που επιδιώκουν ταυτόχρονα διεύρυνση της εκλογικής τους βάσης και προσέγγιση με τον Λευκό Οίκο.
Γενικευμένη αντιδημοφιλία του Τραμπ στην Ευρώπη
Στο σύνολο του πληθυσμού η εικόνα του Τραμπ στην Ευρώπη είναι ακόμη πιο αρνητική. Στη Γαλλία και τη Γερμανία τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι έχουν αρνητική γνώμη για τον ένοικο του Λευκού Οίκου. Στη Βρετανία=, το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 55%, ενώ στον Καναδά –όπου ο Τραμπ είναι λιγότερο δημοφιλής από οπουδήποτε αλλού στην έρευνα– το 72% εξέφρασε αρνητική άποψη.
Ακόμη και μεταξύ των ψηφοφόρων των κομμάτων, που η αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί «πατριωτικά», η στήριξη δεν είναι ενθουσιώδης. Στη Γαλλία, περισσότεροι ψηφοφόροι της Εθνικής Συσπείρωσης δήλωσαν αρνητική (38%) παρά θετική (30%) γνώμη για τον Τραμπ. Αντίστοιχα, στη Γερμανία, οι υποστηρικτές της AfD εμφανίζονται διχασμένοι.
Η εικόνα αυτή περιπλέκει τη στρατηγική κομμάτων όπως η Εθνική Συσπείρωση, η οποία, ενόψει κρίσιμων τοπικών εκλογών και της προεδρικής αναμέτρησης του 2027, προσπαθεί να απευθυνθεί σε εκλογείς πέραν του παραδοσιακού πυρήνα της. Δεν είναι τυχαίο ότι κορυφαία στελέχη της έσπευσαν να αποστασιοποιηθούν από την Ουάσιγκτον, απορρίπτοντας κάθε ιδέα «σχέσης υποτέλειας» με τον Τραμπ.
«Πρώτα η χώρα μας»: κοινή βάση, διαφορετικά συμφέροντα
Ένα από τα πιο σαφή συμπεράσματα της δημοσκόπησης είναι ότι οι ψηφοφόροι της ευρωπαϊκής δεξιάς λαϊκιστικής πτέρυγας δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην αρχή «η χώρα πρώτα». Περίπου οι μισοί ψηφοφόροι της Εθνικής Συσπείρωσης, της AfD και του Reform UK θεωρούν ότι αυτό είναι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό ενός πολιτικού ηγέτη.
Σε αυτό το επίπεδο, ο Τραμπ αναγνωρίζεται ευρέως ως εκφραστής αυτής της λογικής - πολύ περισσότερο από ηγέτες όπως ο Εμανουέλ Μακρόν, ο Φρίντριχ Μερτς ή ο Κιρ Στάρμερ. Παράλληλα, η πλειονότητα αυτών των ψηφοφόρων δηλώνει ότι θα ήθελε οι εθνικοί τους ηγέτες να διατηρούν καλές σχέσεις με τον Αμερικανό πρόεδρο.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν αναλυτές της Public First, αυτός ο κοινός «εθνικιστικός παρονομαστής» μπορεί να οδηγήσει σε σύγκρουση συμφερόντων. Η πολιτική «America First» ευνοεί πρωτίστως τις Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη μακροπρόθεσμη σύγκλιση με ευρωπαϊκά κινήματα που επιδιώκουν, εξίσου έντονα, να προτάξουν τα δικά τους εθνικά συμφέροντα.
Θαυμασμός για τις πολιτικές, δυσπιστία προς τον ηγέτη
Τα στοιχεία δείχνουν ότι πολλοί δεξιοί λαϊκιστές ψηφοφόροι στην Ευρώπη θεωρούν πως οι πολιτικές Τραμπ ωφελούν τις ΗΠΑ, αλλά ταυτόχρονα πιστεύουν ότι ζημιώνουν άλλες χώρες. Η αντίφαση αυτή αποτυπώνεται και στη στάση απέναντι στους αμερικανικούς δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα: ενώ αναγνωρίζονται ως επιζήμιοι, η διάθεση για αντίποινα παραμένει συγκρατημένη σε σύγκριση με το γενικό εκλογικό σώμα.
Παρά την ανοχή ή ακόμη και την κατανόηση που δείχνουν σε ορισμένες επιλογές της Ουάσιγκτον, η στήριξη προς τον Τραμπ έχει σαφή όρια. Η εικόνα που αναδύεται είναι αυτή ενός ηγέτη που εμπνέει σε επίπεδο ρητορικής και στρατηγικής, αλλά όχι απαραίτητα εμπιστοσύνη ή πολιτική ταύτιση.
Συνολικά, η δημοσκόπηση του POLITICO αποκαλύπτει το χάσμα ανάμεσα στις προσδοκίες της κυβέρνησης Τραμπ και την πραγματικότητα της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής: η ιδεολογική συγγένεια δεν μεταφράζεται αυτόματα σε πολιτική αποδοχή, και το σύνθημα «πρώτα η χώρα μας» αποδεικνύεται λιγότερο ενοποιητικό απ’ όσο ίσως υπολογίζει ο Λευκός Οίκος.