Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, ένα έγγραφο που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, επιχειρεί να σκιαγραφήσει το όραμα της κυβέρνησης Τραμπ για τις ΗΠΑ και τον κόσμο.
Το έγγραφο, παρά την προσπάθειά του να εμφανιστεί ως συνοπτική αποτύπωση των προτεραιοτήτων της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, καταλήγει να διαβάζεται ως μια ιδεολογική διακήρυξη που απορρίπτει δεκαετίες συμμαχιών, θεσμών και παγιωμένων αρχών.
Το «America Alone» (Μόνο η Αμερική) ίσως να είναι ο καταλληλότερος τίτλος, καθώς το κείμενο φαίνεται να αποδέχεται, αν όχι να επιδιώκει, μια απομάκρυνση της Ουάσιγκτον από την παγκόσμια σκηνή, όπως επισημαίνει το CNN.
Σε παρόμοιο ύφος, το Politico μιλά για ένα νέο δόγμα Μονρόε. Πρόκειται για έννοια που διατύπωσε ο πρόεδρος Τζέιμς Μονρόε το 1823, σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ δεν θα ανεχθούν κακόβουλη ξένη παρέμβαση στο δικό τους ημισφαίριο, αναφερόμενος κυρίως στην αμερικανική ήπειρο, μια στρατηγική που ταυτίστηκε με πολιτική απομονωτισμού.
Στην καρδιά της στρατηγικής υπάρχει η δήλωση ότι «οι μέρες που οι Ηνωμένες Πολιτείες στήριζαν ολόκληρη την παγκόσμια τάξη, όπως ο Άτλας, έχουν τελειώσει».
Το έγγραφο δεν διευκρινίζει αν αυτό αποτελεί αναγνώριση μιας πραγματικότητας ή αν εγκαινιάζει μια νέα πολιτική. Παρ’ όλα αυτά, η θέση είναι σαφής με την έννοια ότι η Αμερική δεν φιλοδοξεί πλέον να είναι απλά μια κυρίαρχη δύναμη αλλά μια μονίμως σε ετοιμότητα χώρα, που δεν θα κάνει πίσω στην προάσπιση των συμφερόντων της.
Η άνοδος της Κίνας
Η Στρατηγική παρουσιάζει την άνοδο της Κίνας ως μια απειλή που «ήρθε σε βάρος των ΗΠΑ», αποφεύγοντας να αναγνωρίσει τα οφέλη που απέφεραν στους Αμερικανούς καταναλωτές οι δεκαετίες φθηνού κινεζικού εμπορίου. Αναγνωρίζει πως η άνοδος αυτή δεν μπορεί να ανακοπεί, παρά μόνο να «ελεγχθεί», αφήνοντας να εννοηθεί ότι το Πεκίνο είναι πλέον ένας ισότιμος πόλος που η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να αγνοήσει.
Αντί να ενισχύσει τις ιστορικές της συμμαχίες, η κυβέρνηση στρέφει το βλέμμα της στο δυτικό ημισφαίριο, προτείνοντας ένα νέο δόγμα τύπου Μονρόε, μια υπενθύμιση μιας εποχής όπου οι ΗΠΑ θεωρούσαν την αμερικανική ήπειρο αποκλειστικό τους χώρο.
Ωστόσο, η επιστροφή σε αυτή τη λογική μοιάζει περισσότερο με ιδεολογική νοσταλγία επισημαίνει το CNN.
Η Ευρώπη σε δεύτερη μοίρα
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του εγγράφου αφορά την Ευρώπη. Η στρατηγική υιοθετεί ρητορικές και θεωρίες που έχουν εμφανιστεί στις ακραίες πολιτικές δυνάμεις της ηπείρου. Κατηγορεί τους Ευρωπαίους για «καταπίεση της ελευθερίας του λόγου», για υπερρύθμιση και για αποτυχία να επιτρέψουν στην «πλειονότητα» να εκφράσει την επιθυμία της για ειρήνη με τη Ρωσία, ενώ μιλά για κίνδυνο πολιτιστικού αφανισμού της Γηραιάς Ηπείρου.
Με τα ακροδεξιά κόμματα είτε στην κυβέρνηση είτε να υποστηρίζουν δεξιές συμμαχίες είτε να προηγούνται στις δημοσκοπήσεις σε πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ, το έγγραφο αναφέρει ότι «η αυξανόμενη επιρροή των πατριωτικών ευρωπαϊκών κομμάτων αποτελεί λόγο για αισιοδοξία». Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επανειλημμένα επιδιώξει να καλλιεργήσει στενότερους δεσμούς με τα εθνικιστικά κόμματα της Ευρώπης, τονίζει ο Gurdian.
Η Ρωσία, αντίθετα, σύμφωνα με το CNN, αντιμετωπίζεται με ασυνήθιστη επιείκεια. Περιγράφεται ως χώρα με την οποία οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιδιώξουν «στρατηγική σταθερότητα».
Η Ουάσιγκτον παρουσιάζεται όχι ως σύμμαχος της Ευρώπης στο ΝΑΤΟ, αλλά ως «μεσολαβητής» που θα αποτρέψει μια σύγκρουση Ευρώπης-Ρωσίας.
Αυτό σηματοδοτεί μια βαθιά μετατόπιση, με τη Ρωσία να παύει να θεωρείται επιτιθέμενη δύναμη και να αντιμετωπίζεται ως ισότιμος συνομιλητής, ενώ η Ευρώπη ως ανώριμος διεθνής παράγοντας.
Η κορύφωση αυτής της λογικής βρίσκεται στις αναφορές για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η προτεραιότητα είναι «η ταχεία παύση των εχθροπραξιών» και η «επιβίωση της Ουκρανίας ως βιώσιμου κράτους». Οι διατυπώσεις αυτές υποδηλώνουν ότι η Ουάσιγκτον είναι έτοιμη να πιέσει το Κίεβο για παραχωρήσεις, ενώ το έγγραφο παραχωρεί στη Ρωσία το δώρο της απαίτησης να «τερματιστεί η αντίληψη του ΝΑΤΟ ως συνεχώς επεκτεινόμενης συμμαχίας».
Ο Τραμπ θα αλλάξει τον ρόλο των ΗΠΑ στο διεθνές στερέωμα
Συνολικά, η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας εμφανίζεται ως ένα κείμενο που εχθρεύεται τους παλιούς συμμάχους, αμφισβητεί τη διεθνή αρχιτεκτονική που οικοδομήθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες και υιοθετεί έναν απομονωτισμό με επιθετικές αποχρώσεις.
Το έγγραφο αναφέρει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να λάβουν δύσκολες αποφάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ελίτ της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έπεισαν τους εαυτούς τους ότι η μόνιμη αμερικανική κυριαρχία σε ολόκληρο τον κόσμο ήταν προς το συμφέρον της χώρας μας. Ωστόσο, οι υποθέσεις άλλων χωρών μας αφορούν μόνον εάν οι δραστηριότητές τους απειλούν άμεσα τα συμφέροντά μας», σημειώνεται χαρακτηριστικά σε ένα σημείο που μπορεί να σηματοδοτεί μια ιστορική γεωπολιτική στροφή από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.