Ο δρόμος προς ένα πιο σταθερό κλίμα στην Ανταρκτική περνάει - εντελώς αναπάντεχα - από το έντερο και τα οπίσθια των πιγκουίνων.
Με την ονομασία γκουανό ή γουανό (από την ισπανική λέξη guano > huano = κοπριά) εννοείται διεθνώς τo μείγμα αποσυντεθειμένων περιττωμάτων θαλάσσιων πουλιών.
Το γκουανό των πιγκουίνων, τα άφθονα περιττώματα που παράγουν τα πουλιά, είναι πλούσιο σε αμμωνία και μεθυλαμίνη.
Οι επιστήμονες έχουν πλέον ανακαλύψει ότι αυτά τα αέρια που προέρχονται από το γκουανό διεγείρουν τον σχηματισμό σωματιδίων που οδηγούν σε σύννεφα και αερολύματα, τα οποία με τη σειρά τους δροσίζουν τις θερμοκρασίες στην απομακρυσμένη αυτή περιοχή.
Ως συνέπεια, το γκουανό «μπορεί να αποτελεί σημαντικό παράγοντα κλιματικής ανάδρασης καθώς αλλάζει ο βιότοπός του», σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Αμμωνία και μεθυλαμίνη
«Οι παρατηρήσεις μας δείχνουν ότι οι αποικίες πιγκουίνων είναι μια μεγάλη πηγή αμμωνίας στην ακτή της Ανταρκτικής, ενώ η αμμωνία που προέρχεται από τον Νότιο Ωκεανό είναι, σε σύγκριση, αμελητέα», δήλωσαν οι ερευνητές με επικεφαλής τον Matthew Boyer του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι.
«Η διμεθυλαμίνη, που πιθανώς προέρχεται από το γκουανό των πιγκουίνων, συμμετέχει επίσης στα αρχικά στάδια του σχηματισμού σωματιδίων, αυξάνοντας αποτελεσματικά τους ρυθμούς σχηματισμού σωματιδίων έως και 10.000 φορές».
Ο Boyer και οι συνεργάτες του κατέγραψαν τις μετρήσεις τους από μια τοποθεσία κοντά στη βάση Marambio στην Ανταρκτική Χερσόνησο, κατά το καλοκαίρι του 2023.
Η τοποθεσία βρίσκεται κοντά σε μια αποικία 60.000 πιγκουίνων του είδους Adelie. Εκεί παρατηρήθηκε ότι η συγκέντρωση αμμωνίας στην ατμόσφαιρα αυξήθηκε έως και 1.000 φορές σε σχέση με τα βασικά επίπεδα. Επιπλέον, τα επίπεδα αμμωνίας παρέμειναν αυξημένα για περισσότερο από ένα μήνα μετά τη μετανάστευση των πιγκουίνων από την περιοχή.
«Το γκουανό των πιγκουίνων "πότισε" το έδαφος και συνέχισε να αποτελεί ισχυρή πηγή αμμωνίας για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμη και μετά την αποχώρησή τους από την περιοχή», δήλωσε η ομάδα, πεοσθέτοντας ότι:
«Τα δεδομένα μας αποδεικνύουν ότι υπάρχουν τοπικά σημεία συγκέντρωσης κατά μήκος της ακτής της Ανταρκτικής που μπορούν να παράγουν συγκεντρώσεις αμμωνίας παρόμοιες με αυτές των αγροτικών εκτάσεων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αυτό υποδηλώνει ότι οι αποικίες πιγκουίνων στις ακτές θα μπορούσαν επίσης να αποτελούν σημαντική πηγή αερολύματος μακριά από την ακτή».
«Είναι ήδη γνωστό ότι η εκτεταμένη απώλεια της έκτασης του θαλάσσιου πάγου απειλεί τον βιότοπο, τις πηγές τροφής και την αναπαραγωγική συμπεριφορά των περισσότερων ειδών πιγκουίνων που κατοικούν στην Ανταρκτική», συνέχισαν οι ερευνητές και επισημαίνουν:
«Κατά συνέπεια, ορισμένοι πληθυσμοί πιγκουίνων της Ανταρκτικής ήδη μειώνονται και ορισμένα είδη ενδέχεται να έχουν σχεδόν εξαφανιστεί μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα».
Η δύναμη των περιττωμάτων των πιγκουίνων αποδεικνύεται λοιπόν ότι δεν γνωρίζει... όρια. Το γκουανό, ήδη γνωστό ως «υπερ-λίπασμα» και στυλοβάτης πολλών οικοσυστημάτων, δημιουργεί επίσης σύννεφα από το μηδέν.
Αυτά τα σημεία συγκέντρωσης γκουανό λειτουργούν ως προπύργιο ενάντια στην ταχεία κλιματική αλλαγή στην Ανταρκτική, η οποία θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο.