Η αρχιτεκτονική αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται ο χώρος της εκπαίδευσης. Πέντε εντυπωσιακά παραδείγματα στην Ελλάδα μας δίνουν μια πρώτη εικόνα.
Με μια νέα αισθητική, με έξυπνο βιοκλιματικό σχεδιασμό και μια ολότελα νέα αντίληψη για τη σημασία της επικοινωνίας και της κοινωνικότητας στην εκπαίδευση, τα νέα σχολεία -ή οι νέες επεμβάσεις σε ιστορικά εκπαιδευτικά ιδρύματα- που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να παρουσιάζονται, αντιμετωπίζουν την παιδεία με άλλη οπτική.
Τόσο οι αίθουσες διδασκαλίας, οι αθλητικές εγκαταστάσεις και τα εργαστήρια, όσο και όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι δεν είναι απλώς τόποι μάθησης, ούτε απλές σχολικές υποδομές με τον τρόπο που τις γνωρίζαμε, αλλά πεδία κοινωνικοποίησης και ζυμώσεων, τόπος ανταλλαγής ιδεών, χώροι έμπνευσης και δημιουργικότητας: ένας μικρός αστικός ιστός για παιδιά και εφήβους.
Η νέα τάση της σχολικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα
Η αρχιτεκτονική παρατηρεί τις νέες ανάγκες εκπαιδευτικών και μαθητών, οσμίζεται τις αλλαγές που συντελούνται διεθνώς υπό το πρίσμα της ψηφιοποίησης των πάντων και δημιουργεί νέους χώρους μαθητείας που δίνουν έμφαση στη διάδραση και σε έννοες όπως η δημιουργικότητα, η ομαδικότητα και η επικοινωνία.
Έτσι μιλάμε πλέον για αρχιτεκτονικούς σχεδιασμούς που αντιμετωπίζουν την παιδική και εφηβική καθημερινότητα ως πλήρες αστικό βίωμα. Χώρους που ενσωματώνουν με ευελιξία τις παιδαγωγικές τάσεις και τις μεταρρυθμίσεις ή αλλαγές των παιδαγωγικών μοντέλων, που δίνουν χώρο στην τεχνολογία και έχουν βιοκλιματικό αποτύπωμα χαμηλών ρύπων, εκπαιδεύοντας έτσι στην πράξη τους πολίτες τους μέλλοντος σε μια πράσινη κουλτούρα που σέβεται το φυσικό περιβάλλον.
4+1 σχολεία σε Αττική και Θεσσαλονίκη με έξυπνο και εντυπωσιακό σχεδιασμό
Ακολουθούν μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα πρόσφατα παραδείγματα, με ακριβή φάση και χρονολογία για το καθένα.
Pinewood International School – Anatolia College, Θεσσαλονίκη
Το νέο Pinewood, μέσα στο ιστορικό campus του Anatolia στην Πυλαία, είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Λειτουργεί ως ζωντανό σύστημα πάνω στον άξονα που ενώνει το κεντρικό κτίριο με το στάδιο, διασχίζοντας τον παλιό δενδρώνα του κολεγίου.
Δύο επιμήκεις πτέρυγες συνδέονται με υπερυψωμένη γέφυρα–promenade από ατσάλι, η οποία κρατά ελεύθερη την ιστορική χάραξη του campus και ταυτόχρονα προσφέρει θέες προς το γήπεδο και το τοπίο. Οι πτέρυγες «σπάνε» σε μικρότερα linears ώστε όλες οι αίθουσες να έχουν νότιο προσανατολισμό και φυσικό φωτισμό, ενώ ανάμεσά τους δημιουργούνται δύο αίθρια –ένα κλειστό και ένα ανοιχτό– που λειτουργούν ως καθημερινές πλατείες, επεκτείνοντας το μάθημα έξω από την κλασική τάξη. Στο εσωτερικό, έντονα χρώματα, ξύλο, εμφανές μέταλλο και διαφάνειες συνδυάζουν βιωσιμότητα (φυσικός φωτισμός–αερισμός, σκίαση) με εξωστρεφή, διεθνή ταυτότητα που μιλά στη γλώσσα των εφήβων. Το έργο είναι υποψήφιο προς βράβευση Mies Van Der Rohe.
Info: Micromega Architecture & Strategies + A.N. Tombazis & Associates
Φάση / Χρονολογία: Ιδιωτικός αρχιτεκτονικός διαγωνισμός και μελέτη του 2022. Λειτουργία από τον Σεπτέμβριο του 2024. Τα επίσημα εγκαίνια του νέου κτιρίου έγιναν στις 30 Μαΐου 2025.
School Design in Elliniko
Το σχολείο στο Ελληνικό φέρνει μια σχεδόν «τοπολογική» προσέγγιση: οργανικοί όγκοι με πράσινες στέγες απλώνονται σαν κλαδιά δέντρου πάνω στο ανάγλυφο, δημιουργώντας ένα συνεχές τοπίο μάθησης.
Το συγκρότημα λειτουργεί ως ζωντανός οργανισμός, όπου το νηπιαγωγείο είναι πιο προστατευμένο και εσωστρεφές, το δημοτικό ενθαρρύνει την εξερεύνηση και το γυμνάσιο–λύκειο γίνεται πεδίο συγκέντρωσης και προετοιμασίας για την ενήλικη ζωή. Η fractal λογική στις μορφές επιτρέπει στα επίπεδα να επαναλαμβάνουν μοτίβα σε διαφορετικές κλίμακες, ενώ οι πράσινες στέγες, τα αμφιθεατρικά καθιστικά και οι διαμπερείς αυλές δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου κίνηση, στάση, παιχνίδι και μάθηση μπλέκονται διαρκώς.
Info: Tsolakis + Partners Architects
Φάση / Χρονολογία: Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός κλειστής διαδικασίας, Α’ Βραβείο 2022. Οριστική μελέτη σε εξέλιξη (final design study) 2024–25. Έργο σε στάδιο μελέτης, δεν είναι ακόμα υλοποιημένο.
Νέο Γαλλικό Σχολείο Αθήνας – Δημοτικό & Νηπιαγωγείο στην Παλλήνη
Το νέο Γαλλικό σχολείο για τις μικρές τάξεις στην Παλλήνη αντιμετωπίζεται ως «μικρή πόλη» με διασυνδεδεμένες αυλές, στοές και κτίρια.
Τα παιδιά κινούνται ανάμεσα σε εξωτερικές και εσωτερικές διαδρομές με φυσικό τρόπο, σαν να διασχίζουν γειτονιές αντί για αυστηρά χωρισμένες πτέρυγες.
Η σύνθεση συνδυάζει σύγχρονες πρακτικές ασφάλειας και προσβασιμότητας με αναφορές σε αρχαιοελληνικά αρχέτυπα – την αυλή, τη στοά, τη δημόσια κλίμακα – μεταφέροντάς τα σε ένα σχολικό περιβάλλον που λειτουργεί τόσο ως χώρος μάθησης όσο και ως πλατφόρμα κοινωνικοποίησης.
Info: Micromega Architecture & Strategies – Κλειστός διαγωνισμός, 2ο βραβείο.Φάση / Χρονολογία: Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός 2024. Πρόταση σε στάδιο concept/μελέτης, όχι υπό κατασκευή.
Kassandra Center for Educational Excellence / IB – Anatolia College
Στο ίδιο οικοσύστημα της Θεσσαλονίκης, το Kassandra Center for Educational Excellence (IBDP building) συμπληρώνει μια πιο ακαδημαϊκή εκδοχή της νέας σχολικής αρχιτεκτονικής.
Το κτίριο, περίπου 2.350 τ.μ., ενώνει το ιστορικό, ανακαινισμένο Compton Hall με μια νέα, τριώροφη πτέρυγα, αντικαθιστώντας ένα συμβατικό κτίσμα των ’60s.
Η Deda & Architects σχεδιάζει ένα ευέλικτο σχολικό κτίριο με καθαρή δομή, πολλαπλές δυνατότητες διαίρεσης και συνένωσης χώρων, ισχυρή σχέση με το φυσικό τοπίο και υλικότητα που συνομιλεί με την ιστορία του ιδρύματος (πέτρα, θερμά χρώματα, άπλετο φυσικό φως). Οι κοινόχρηστοι χώροι – βιβλιοθήκες, καθιστικά, στοές – ενθαρρύνουν τη συνεργασία, τον διάλογο και τις ανεπίσημες συναντήσεις μαθητών και καθηγητών, φέρνοντας πιο κοντά το σχολικό κτίριο στη λογική πανεπιστημιακού campus.
Info:Deda & Architects
Φάση / Χρονολογία: Αρχιτεκτονική μελέτη 2020–2022. Υλοποίηση 2022–2024. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν τον Ιούνιο του 2024.
Αναβάθμιση Σχολής Ουρσουλινών, Μαρούσι
Η ανακαίνιση του δημοτικού των Ουρσουλινών στο Μαρούσι δείχνει πώς ένα σχολείο που λειτουργεί κανονικά μπορεί να μεταμορφωθεί σε πιο σύγχρονο, ζεστό και ασφαλές περιβάλλον μέσα σε περιορισμένο χρόνο και budget.
Οι αρχιτέκτονες αξιοποιούν το δυναμικό της υπάρχουσας κατασκευής, επανασχεδιάζουν χρώματα, φωτισμούς και διαδρομές, ώστε τα παιδιά να βιώνουν έναν χώρο πιο εργονομικό, με καλύτερη ροή και σαφείς ζώνες ησυχίας και δραστηριότητας. Η παρέμβαση δεν αλλάζει ριζικά τον χαρακτήρα του σχολείου, αλλά αναβαθμίζει αισθητικά και λειτουργικά την καθημερινότητα, δείχνοντας πόσο σημαντική μπορεί να είναι η «μικρή κλίμακα» των εκπαιδευτικών επεμβάσεων.
Info: ACRM Architects
Φάση / Χρονολογία: Σταδιακή ανακαίνιση και αναβάθμιση ελληνoγαλλικού δημοτικού σε χρήση. Οι κύριες εργασίες εσωτερικών και περιβάλλοντος χώρου έγιναν το καλοκαίρι του 2024.
- ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
- Από μαγαζί, design micro-κατοικία -Η εντυπωσιακή μεταμόρφωση ενός ισόγειου χώρου στη Θεσσαλονίκη σε σπίτι
- Το διώροφο διαμέρισμα του αρχιτέκτονα Τσέργα και της interior designer Μαργαρίτογλου στου Παπάγου -Απλά υπέρκομψο
- Η αίγλη της παλιάς Αθήνας σε ένα ανακαινισμένο ρετιρέ του 1960 με θέα Ακρόπολη -Η επιτομή της κομψότητας