Από την νόσο Αλτσχάιμερ έως τον καρκίνο, το κερί του αυτιού μπορεί να περιέχει πολύτιμους δείκτες για την υγεία ενός ατόμου. Τώρα οι επιστήμονες αναλύουν τη χημική του σύνθεση με την ελπίδα να βρουν νέους τρόπους διάγνωσης ασθενειών.
Είναι πιθανώς το τελευταίο πράγμα που θα θέλατε να συζητήσετε σε μια συνομιλία. Ωστόσο, το κερί των αυτιών προσελκύει όλο και περισσότερο την προσοχή των επιστημόνων, οι οποίοι θέλουν να το χρησιμοποιήσουν για να μάθουν περισσότερα για ασθένειες και παθήσεις όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις και μεταβολικές διαταραχές, όπως ο διαβήτης τύπου 2.
Ο πρωταρχικός σκοπός του κεριού του αυτιού είναι αμφιλεγόμενος, αλλά η πιο πιθανή λειτουργία του είναι να διατηρεί τον ακουστικό πόρο καθαρό και λιπαρό. Ωστόσο, χρησιμεύει επίσης ως αποτελεσματική παγίδα, εμποδίζοντας τα βακτήρια, τους μύκητες και άλλους ανεπιθύμητους επισκέπτες, όπως τα έντομα, να εισέλθουν στο κεφάλι μας.
Ωστόσο, πιθανώς λόγω της δυσάρεστης εμφάνισής του, το κερί του αυτιού έχει παραμεληθεί από τους ερευνητές όσον αφορά τις σωματικές εκκρίσεις. Ωστόσο, αυτό αρχίζει να αλλάζει χάρη σε μια σειρά από εκπληκτικές επιστημονικές ανακαλύψεις. Η πρώτη είναι ότι το κερί του αυτιού ενός ατόμου μπορεί στην πραγματικότητα να μεταφέρει μια εκπληκτική ποσότητα πληροφοριών για αυτό, τόσο ασήμαντων όσο και σημαντικών.
Για παράδειγμα, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων ευρωπαϊκής ή αφρικανικής καταγωγής έχει υγρό κερί αυτιών, το οποίο είναι κίτρινου ή πορτοκαλί χρώματος και κολλώδες. Ωστόσο, το 95% των ανθρώπων της Ανατολικής Ασίας έχει ξηρό κερί αυτιών, το οποίο είναι γκρι και μη κολλώδες.
Το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή υγρού ή ξηρού κεριού αυτιών ονομάζεται ABCC11, το οποίο τυχαίνει να είναι υπεύθυνο και για το αν ένα άτομο έχει μυρωδάτες μασχάλες. Περίπου το 2% των ανθρώπων – κυρίως εκείνοι που ανήκουν στην κατηγορία του ξηρού κεριού – έχουν μια εκδοχή αυτού του γονιδίου, που σημαίνει ότι οι μασχάλες τους δεν έχουν οσμή. Ωστόσο, ίσως οι πιο χρήσιμες ανακαλύψεις σχετικά με το κερί έχουν να κάνουν με το τι μπορεί να αποκαλύψει για την υγεία μας η κολλώδης ουσία στα αυτιά μας.
Σημαντικές ενδείξεις
Το 1971, ο ελληνοαμερικανός Νικόλας Πετράκης, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, ανακάλυψε ότι οι λευκές, αφροαμερικανές και γερμανίδες γυναίκες στις ΗΠΑ, οι οποίες είχαν όλες «υγρό κερί στα αυτιά», είχαν περίπου τετραπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο του μαστού σε σύγκριση με τις ασιάτισσες γυναίκες με «ξηρό» κερί στα αυτιά.
Πιο πρόσφατα, το 2010, ερευνητές από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Τόκιο πήραν δείγματα αίματος από 270 γυναίκες ασθενείς με καρκίνο του μαστού και 273 γυναίκες εθελόντριες που έδρασαν ως ομάδα ελέγχου. Διαπίστωσαν ότι οι Ιαπωνίδες γυναίκες με καρκίνο του μαστού είχαν έως και 77% περισσότερες πιθανότητες να έχουν το γονίδιο που κωδικοποιεί το υγρό κερί στα αυτιά σε σύγκριση με τις υγιείς εθελόντριες.
Ωστόσο, το εύρημα παραμένει αμφιλεγόμενο, και μελέτες μεγάλης κλίμακας στη Γερμανία, την Αυστραλία και την Ιταλία δεν έχουν διαπιστώσει καμία διαφορά στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού μεταξύ ατόμων με υγρό και ξηρό κερί στα αυτιά, αν και ο αριθμός των ατόμων με ξηρό κερί στα αυτιά σε αυτές τις χώρες είναι πολύ μικρός.
Πιο αποδεδειγμένη είναι η σχέση μεταξύ ορισμένων συστημικών ασθενειών και των ουσιών που βρίσκονται στο κερί του αυτιού. Ο Covid-19 μπορεί μερικές φορές να ανιχνευθεί στο κερί του αυτιού και το κερί του αυτιού ενός ατόμου μπορεί επίσης να σας πει αν έχει διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2. Πρόωρες μελέτες έχουν δείξει ότι μπορείτε να διαπιστώσετε αν κάποιος έχει κάποια μορφή καρδιακής νόσου από το κερί του αυτιού του, αν και είναι ακόμα πιο εύκολο να διαγνωστεί αυτή η πάθηση από εξετάσεις αίματος.
Υπάρχει επίσης η νόσος του Ménière, μια πάθηση του εσωτερικού αυτιού που προκαλεί ίλιγγο και απώλεια ακοής. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν σοβαρή ναυτία και ίλιγγο. Γίνεται αδύνατο να οδηγήσει κανείς ή να μετακινηθεί με τη συνοδεία άλλων. Τελικά, ο ασθενής υποφέρει από πλήρη απώλεια ακοής στο αυτί που έχει προσβληθεί.
Η Ράμπι Αν Μουσά, περιβαλλοντικός χημικός στο Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα, ηγήθηκε πρόσφατα μιας ομάδας που ανακάλυψε ότι το κερί των αυτιών των ασθενών με νόσο του Ménière έχει χαμηλότερα επίπεδα τριών λιπαρών οξέων σε σύγκριση με αυτό των υγιών ατόμων. Είναι η πρώτη φορά που κάποιος ανακάλυψε έναν βιοδείκτη για την πάθηση, η οποία συνήθως διαγιγνώσκεται αποκλείοντας όλα τα άλλα – μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Η ανακάλυψη αυτή αυξάνει την ελπίδα ότι οι γιατροί θα μπορούν να χρησιμοποιούν το κερί των αυτιών για να διαγιγνώσκουν πιο γρήγορα την πάθηση στο μέλλον.
«Το ενδιαφέρον μας για το κερί του αυτιού ως δείκτη ασθένειας επικεντρώνεται σε ασθένειες που είναι πολύ δύσκολο να διαγνωσθούν χρησιμοποιώντας τυπικά βιολογικά υγρά όπως το αίμα, τα ούρα ή ο εγκεφαλονωτιαίος υγρός, και οι οποίες απαιτούν πολύ χρόνο για να διαγνωσθούν επειδή είναι σπάνιες», λέει η Musah.
Ένας θησαυρός πληροφοριών
Αλλά τι είναι αυτό που κάνει το κερί του αυτιού έναν τέτοιο θησαυρό πληροφοριών για την υγεία; Το κλειδί, όπως αποδεικνύεται, βρίσκεται στην ικανότητα των κηρώδων εκκρίσεων να αντανακλούν τις εσωτερικές χημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα μέσα στο σώμα – δηλαδή τον μεταβολισμό ενός ατόμου.
«Πολλές ασθένειες στους ζωντανούς οργανισμούς είναι μεταβολικές», λέει ο Nelson Roberto Antoniosi Filho, καθηγητής χημείας στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Goiás στη Βραζιλία, ο οποίος αναφέρει ως παραδείγματα τον διαβήτη, τον καρκίνο, τη νόσο του Parkinson και τη νόσο του Alzheimer.
«Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα μιτοχόνδρια – τα κυτταρικά οργανίδια που είναι υπεύθυνα για τη μετατροπή των λιπιδίων, των υδατανθράκων και των πρωτεϊνών σε ενέργεια – αρχίζουν να λειτουργούν διαφορετικά από αυτά των υγιών κυττάρων. Αρχίζουν να παράγουν διαφορετικές χημικές ουσίες και μπορεί ακόμη και να σταματήσουν να παράγουν άλλες».
Το εργαστήριο του Antoniosi Filho ανακάλυψε ότι το κερί των αυτιών συγκεντρώνει αυτή τη μεγάλη ποικιλία ουσιών περισσότερο από άλλα βιολογικά υγρά όπως το αίμα, τα ούρα, ο ιδρώτας και τα δάκρυα.
«Αυτό είναι πολύ λογικό, καθώς το κερί του αυτιού δεν ανανεώνεται συχνά», λέει ο Bruce Kimball, χημικός οικολόγος στο Monell Chemical Senses Centre, ένα ερευνητικό ινστιτούτο με έδρα τη Φιλαδέλφεια. «Συσσωρεύεται, οπότε υπάρχει σίγουρα λόγος να πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι ένα καλό μέρος για να καταγράψουμε μακροπρόθεσμες αλλαγές στο μεταβολισμό».
Δύσκολες διαγνώσεις
Με αυτό κατά νου, ο Antoniosi Filho και η ομάδα του αναπτύσσουν το «cerumenogram» – ένα διαγνωστικό εργαλείο που, όπως ισχυρίζονται, μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια αν ένα άτομο έχει ορισμένες μορφές καρκίνου με βάση το κερί του αυτιού του.
Σε μια μελέτη του 2019, η ομάδα του Antoniosi Filho συνέλεξε δείγματα κεριού από τα αυτιά 52 ασθενών με καρκίνο που είχαν διαγνωστεί με λέμφωμα, καρκίνωμα ή λευχαιμία. Οι ερευνητές συνέλεξαν επίσης κερί από τα αυτιά 50 υγιών ατόμων. Στη συνέχεια, ανέλυσαν τα δείγματα χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που μπορεί να ανιχνεύσει με ακρίβεια την παρουσία πτητικών οργανικών ενώσεων (VOC) – χημικών ουσιών που εξατμίζονται εύκολα στον αέρα.
Οι ερευνητές εντόπισαν 27 ενώσεις στο κερί του αυτιού που χρησίμευαν ως ένα είδος «δακτυλικού αποτυπώματος» για τη διάγνωση του καρκίνου. Με άλλα λόγια, η ομάδα μπορούσε να προβλέψει με 100% ακρίβεια εάν κάποιος είχε καρκίνο (είτε λέμφωμα, καρκίνωμα ή λευχαιμία) με βάση τις συγκεντρώσεις αυτών των 27 μορίων. Είναι ενδιαφέρον ότι η εξέταση δεν μπόρεσε να διακρίνει μεταξύ διαφορετικών τύπων καρκίνου, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα μόρια παράγονται είτε από καρκινικά κύτταρα όλων αυτών των τύπων καρκίνου είτε ως αντίδραση σε αυτά.
«Αν και ο καρκίνος αποτελείται από εκατοντάδες ασθένειες, από μεταβολική άποψη, ο καρκίνος είναι μια ενιαία βιοχημική διαδικασία, η οποία μπορεί να ανιχνευθεί σε οποιοδήποτε στάδιο μέσω της αξιολόγησης συγκεκριμένων VOC», λέει ο Antoniosi Filho.
Ενώ το 2019 η ομάδα εντόπισε 27 VOC, επί του παρόντος επικεντρώνεται σε έναν μικρό αριθμό από αυτά που παράγονται αποκλειστικά από καρκινικά κύτταρα ως μέρος του μοναδικού μεταβολισμού τους. Σε μια ακόμη μη δημοσιευμένη εργασία, ο Antoniosi Filho αναφέρει ότι έχουν επίσης δείξει ότι το συγκεκριμένο διαγνωστικό εργαλείο είναι σε θέση να ανιχνεύσει τις μεταβολικές διαταραχές που εμφανίζονται σε προκαρκινικά στάδια, όπου τα κύτταρα παρουσιάζουν ανώμαλες αλλαγές που θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε καρκίνο, αλλά δεν είναι ακόμη καρκινικά.
«Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ιατρική δείχνει ότι οι περισσότεροι καρκίνοι που διαγιγνώσκονται στο στάδιο 1 έχουν ποσοστό ίασης έως και 90%, είναι πιθανό ότι η επιτυχία της θεραπείας θα είναι πολύ μεγαλύτερη με τη διάγνωση των προκαρκινικών σταδίων», λέει ο Antoniosi Filho.
Η ερευνητική ομάδα μελετά επίσης εάν οι μεταβολικές αλλαγές που προκαλούνται από την εμφάνιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ, θα μπορούσαν επίσης να ανιχνευθούν από μια τέτοια συσκευή, αν και η εργασία αυτή βρίσκεται σε αρχικό στάδιο.
«Στο μέλλον, ελπίζουμε ότι το εργαλείο αυτό θα γίνει μια ρουτίνα κλινική εξέταση, κατά προτίμηση κάθε έξι μήνες, που θα επιτρέπει, με μια μικρή ποσότητα κεριού από το αυτί, την ταυτόχρονη διάγνωση ασθενειών όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος, η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Αλτσχάιμερ, καθώς και την αξιολόγηση μεταβολικών αλλαγών που προκύπτουν από άλλες παθήσεις», λέει ο Antoniosi Filho.
Η Musah είναι επίσης αισιόδοξη ότι η έρευνά της θα βοηθήσει κάποτε τους ανθρώπους που πάσχουν από τη νόσο του Ménière, μια πάθηση για την οποία δεν υπάρχει επί του παρόντος θεραπεία. Πρώτα ελπίζει να επικυρώσει τη δοκιμή της σε ένα μεγαλύτερο δείγμα ασθενών στην κλινική, πριν παράγει ένα διαγνωστικό τεστ που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους κλινικούς γιατρούς στα ιατρεία τους.
«Αυτή τη στιγμή εργαζόμαστε για την ανάπτυξη ενός τεστ πολύ παρόμοιου με αυτά που μπορείτε να αγοράσετε χωρίς συνταγή για τον έλεγχο του Covid-19», λέει η Musah.Κ
Η Musah λέει ότι απαιτείται ακόμη πολλή βασική εργασία για να κατανοηθεί το χημικό προφίλ του φυσιολογικού, υγιούς κεριού του αυτιού και πώς αυτό αλλάζει σε διαφορετικές παθολογικές καταστάσεις. Ωστόσο, ελπίζει ότι κάποια μέρα θα μπορεί να αναλύεται συστηματικά στα νοσοκομεία για τη διάγνωση ασθενειών, με τον ίδιο τρόπο όπως το αίμα.
«Το κερί του αυτιού είναι ένα πραγματικά θαυμάσιο υλικό για χρήση, επειδή είναι πολύ πλούσιο σε λιπίδια και υπάρχουν πολλές ασθένειες που είναι συνέπεια της δυσλειτουργίας του μεταβολισμού των λιπιδίων», καταήγει με νόημα η Musah.