Η αδυναμία εύρεσης μιας λέξης κατά τη διάρκεια μίας συζήτησης θεωρείται συχνά ένδειξη γνωστικής εξασθένησης, ιδίως στους ηλικιωμένους.
Ωστόσο, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Aging, Neuropsychology, and Cognition, η ταχύτητα με την οποία μιλά ένα άτομο αποτελεί πιο ισχυρό δείκτη της πνευματικής του κατάστασης.
Γιατί οι ηλικιωμένοι κάνουν παύσεις στις συζητήσεις
Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο και το ερευνητικό και εκπαιδευτικό νοσοκομείο για ηλικιωμένους Baycrest Health Sciences διαπίστωσαν ότι η επιβράδυνση στην ταχύτητα ομιλίας σχετίζεται στενά με την γνωστική υγεία.
Επειδή η καθημερινή γλώσσα είναι πολύπλοκη, οι επιστήμονες τη χρησιμοποιούν για να εντοπίσουν γνωστική εξασθένηση. Τα σημάδια προέρχονται από αυθόρμητες παύσεις όπως το «εεε» και από εκείνες τις στιγμές που η σωστή λέξη δεν έρχεται στο μυαλό.
Ορισμένοι ερευνητές συνδέουν αυτό το φαινόμενο με μία επιβράδυνση: η θεωρία της ταχύτητας επεξεργασίας εξηγεί ότι ένας γηράσκων εγκέφαλος μοιάζει με έναν παλιό φορητό υπολογιστή που αργεί να ανοίξει αρχεία, οι νευρικές μεταβιβάσεις λειτουργούν ακόμα, αλλά πιο αργά με αποτέλεσμα να σημειώνεται μία παύση πριν έρθει η σωστή λέξη στο μυαλό.
Άλλη θεωρία κάνει λόγο για μειωμένη ικανότητα φιλτραρίσματος των άσχετων σκέψεων ενώ μία τρίτη σχετίζεται άμεσα με τη γλώσσα και υποθέτει ότι καθώς μεγαλώνουμε αν και γνωρίζουμε μία έννοια, μπορεί να μην μπορούμε να τη θυμηθούμε ή να δυσκολευόμαστε να τη διατυπώσουμε.
Η μελέτη
Η μελέτη, που περιέλαβε 125 ενήλικες ηλικίας 18 έως 85 ετών, βασίστηκε σε γλωσσικές ασκήσεις και πειράματα ταχύτητας αντίδρασης.
Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κοιτάξουν μια εικόνα – για παράδειγμα, ενός σκύλου – ενώ ταυτόχρονα εμφανιζόταν μια λέξη. Αν η λέξη ήταν «γάτα», το νόημά της επικάλυπτε την εικόνα και επιβράδυνε την απόκριση. Η μελέτη έδειξε ότι οι μεγαλύτερης ηλικίας συμμετέχοντες καθυστέρησαν σημαντικά την απάντησή τους όταν η λέξη «γάτα» συνόδευε την εικόνα ενός σκύλου.
Ένας ακόμη δείκτης, που αποδείχθηκε και ο καλύτερος, ήταν ο συνολικός χρόνος αντίδρασης, δηλαδή η ταχύτητα με την οποία διαβάζεται μια λέξη. Τα επακόλουθα ευρήματα επιβεβαίωσαν ότι ο ρυθμός μιας καθημερινής συζήτησης αντικατοπτρίζει τη γνωστική ζωτικότητα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι μιλούν πιο αργά είχαν και χαμηλότερες επιδόσεις σε εργασίες που απαιτούσαν συγκέντρωση και σχεδιασμό, ακόμη και όταν έκαναν λίγα λάθη στην εύρεση λέξεων.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι παύσεις για να βρει κανείς μια «χαμένη» λέξη δεν σχετίστηκαν με γνωστική εξασθένηση καθώς αυτό που είχε σημασία ήταν η ταχύτητα με την οποία προχωρούσαν οι φράσεις μόλις οι σωστές λέξεις έρχονταν στο μυαλό.
Αυτή η διάκριση βοηθά να ξεκαθαριστεί μια κοινή παρεξήγηση: μια σύντομη καθυστέρηση στην ανάμνηση ενός ονόματος μπορεί απλώς να αποτελεί ένδειξη φυσιολογικής γήρανσης, ενώ μια σταδιακή επιβράδυνση της ροής του λόγου μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι – ακόμη και πριν εμφανιστούν προβλήματα στη μνήμη.
Τι μπορούν να κάνουν οι συγγενείς και φροντιστές
Οι ερευνητές συνιστούν να αποφεύγεται η παρέμβαση όταν ένα άτομο προσπαθεί να βρει μια λέξη καθώς είναι σημαντικό να ολοκληρώσει την πρόταση μόνο του. Όπως σημειώνουν, οι καθημερινές συζητήσεις και η ενεργή κοινωνική συμμετοχή «θρέφουν» το μυαλό, όπως η άσκηση ενισχύει την καρδιά.