Ερευνητές δημιούργησαν ανθρώπινα ωάρια από κύτταρα δέρματος, μία εξέλιξη που πιθανώς θα δώσει στο μέλλον νέες επιλογές σε ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας.
Η έρευνα βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, αλλά αν οι επιστήμονες καταφέρουν να τελειοποιήσουν τη διαδικασία, θα μπορούσε να παρέχει γενετικά συμβατά ωάρια με γυναίκες που είναι υπογόνιμες είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω ασθένειας ή λόγω θεραπειών όπως η χημειοθεραπεία. Η ίδια διαδικασία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε ζευγάρια ομόφυλων ανδρών.
Αν και οι γυναίκες αναμένεται αυτές που θα ωφεληθούν κυρίως, τα δερματικά κύτταρα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των ωαρίων δεν χρειάζεται να προέρχονται από τις ίδιες τις μελλοντικές μητέρες. «Χρησιμοποιήσαμε δερματικά κύτταρα από γυναίκες σε αυτή τη μελέτη, αλλά θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε και δερματικά κύτταρα από άνδρες», δήλωσε στον Guardian ο καθηγητής Shoukhrat Mitalipov, ο οποίος ηγήθηκε της έρευνας στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστημών του Όρεγκον στο Πόρτλαντ. «Θα μπορούσατε να δημιουργήσετε ωάρια για άνδρες, και με αυτόν τον τρόπο, φυσικά, αυτό θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε ζευγάρια του ίδιου φύλου», σημείωσε.
Πώς δημιουργήθηκαν τα ωάρια από κύτταρα δέρματος
Η ομάδα του Όρεγκον ακολούθησε μια προσέγγιση παρόμοια με εκείνη που οδήγησε στη γέννηση της Ντόλυ το 1996, συλλέγοντας δερματικά κύτταρα από γυναίκες και αφαιρώντας τον πυρήνα από το καθένα. Ο πυρήνας περιέχει τα 46 χρωμοσώματα που φέρουν τα περίπου 20.000 γονίδια τα οποία συγκροτούν τον ανθρώπινο γενετικό κώδικα. Κάθε πυρήνας από κύτταρο δέρματος τοποθετήθηκε σε ένα υγιές ωάριο δότριας, από το οποίο είχε αφαιρεθεί ο δικός του πυρήνας.
Οι προκλήσεις
Η κύρια πρόκληση που αντιμετώπισαν οι επιστήμονες ήταν ότι τα υγιή ανθρώπινα ωάρια περιέχουν μόνο 23 χρωμοσώματα. Άλλα 23 φτάνουν στο σπέρμα κατά τη γονιμοποίηση και είναι απαραίτητα για να αναπτυχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο σε έμβρυο και τελικά σε μωρό.
Οι ερευνητές εξήγησαν με άρθρο στο περιοδικό Nature Communications πως προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της περίσσειας χρωμοσωμάτων. Αφού γονιμοποίησαν τα ωάρια με σπερματοζωάρια, τα ενεργοποίησαν με μια χημική ουσία που λέγεται ροσκοβιτίνη. Έτσι τα μισά χρωμοσώματα μεταφέρθηκαν σε μια μικρή δομή που ονομάζεται πολικό σωμάτιο, ώστε τα υπόλοιπα να μπορέσουν να ενωθούν κανονικά με τα χρωμοσώματα του σπέρματος. Ωστόσο, τα χρωμοσώματα διαχωρίζονταν και ζευγάρωναν τυχαία με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν έμβρυα πρώιμου σταδίου με λάθος αριθμό χρωμοσωμάτων και λάθος ζεύγη χρωμοσωμάτων τα οποία, όπως τόνισε η καθηγήτρια Paula Amato, συν-συγγραφέας της μελέτης, δεν αναμενόταν να οδηγήσουν σε υγιές μωρό.
Από τα 82 ωάρια που δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο του Όρεγκον λιγότερα από το 10% αναπτύχθηκαν στο στάδιο όπου τα έμβρυα εξωσωματικής γονιμοποίησης μεταφέρονται συνήθως στη μήτρα της μητέρας και κανένα δεν καλλιεργήθηκε πέραν των έξι ημερών.
Ο Mitalipov χαρακτήρισε την εργασία ως απόδειξη ότι η ιδέα μπορεί να λειτουργήσει, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν ακόμη πολλές προκλήσεις. Παράλληλα, χρειάζονται χρόνια ακόμα, πιθανόν μία δεκαετία για να τελειοποιηθεί η τεχνική και να αποδειχθεί ασφαλής.
Άλλοι επιστήμονες χαιρέτησαν την ανακάλυψη. «Η ικανότητα δημιουργίας νέων ωαρίων θα ήταν μια σημαντική πρόοδος. Θα υπάρξουν πολύ σημαντικές ανησυχίες για την ασφάλεια, αλλά αυτή η μελέτη είναι ένα βήμα προς την κατεύθυνση της βοήθειας πολλών γυναικών να αποκτήσουν παιδιά με το δικό τους γενετικό υλικό», σημείωσε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Richard Anderson του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.
Πηγή: Guardian