Η Σάλι Ράιντ έχει καταγραφεί στην ιστορία ως η πρώτη Αμερικανίδα που εκτοξεύτηκε στο διάστημα.
Το όνομά της έγινε συνώνυμο με την καινοτομία, την επιστήμη και τη γυναικεία παρουσία στη NASA. Όμως, ένα νέο ντοκιμαντέρ από το National Geographic, με τίτλο SALLY, ρίχνει φως σε μια λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου σημαντική πτυχή της ζωής της: τη μακροχρόνια σχέση της με τη σύντροφό της, Ταμ Ο’Σόνεσι.
Το ντοκιμαντέρ, το οποίο έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Sundance τον Ιανουάριο του 2025, προβάλλεται από τις 16 Ιουνίου στο National Geographic και είναι διαθέσιμο για streaming σε Disney+ και Hulu από τις 17 Ιουνίου. Μέσα από προσωπικές εξομολογήσεις και αναπαραστάσεις εμπνευσμένες από τις αναμνήσεις της Ο’Σόνεσι, αποκαλύπτεται η ιστορία ενός δεσμού που διήρκεσε 27 χρόνια και παρέμεινε μυστικός στο ευρύ κοινό μέχρι το τέλος της ζωής της Ράιντ.
Μια σχέση που έμεινε κρυφή
Η Ράιντ και η Ο’Σόνεσι γνωρίζονταν από την παιδική τους ηλικία, αλλά η φιλία τους εξελίχθηκε σε σχέση το 1985. Καθ’ όλη τη διάρκεια της κοινής τους ζωής, διατήρησαν τη σχέση τους μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, σε μια εποχή που η LGBTQ+ ταυτότητα δεν γινόταν εύκολα αποδεκτή – ειδικά στον δημόσιο και επιστημονικό χώρο.
«Δέκα ημέρες πριν τον θάνατό της, τη ρώτησα πώς να τοποθετηθώ δημόσια», αποκαλύπτει η Ο’Σόνεσι στο περιοδικό People. «Είχα οργανώσει μια δημόσια εκδήλωση προς τιμήν της και στη συνέχεια ένα εθνικό αφιέρωμα στο Kennedy Center. Της είπα: “Ποια είμαι εγώ μέσα σε όλα αυτά;”».
Η απάντηση της Ράιντ ήταν λιτή αλλά ουσιαστική: «Εσύ θα αποφασίσεις τι θέλεις να πεις και πόσο ανοιχτή θέλεις να είσαι». Η Ο’Σόνεσι παραδέχεται ότι, αν και οι κοντινοί τους άνθρωποι γνώριζαν την αλήθεια, η σιωπή προς το ευρύ κοινό «δεν έμοιαζε τίμια».
Τι αφηγείται το ντοκιμαντέρ
Η βραβευμένη με Emmy σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ, Κριστίνα Κοσταντίνι, στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στις μαρτυρίες της Ο’Σόνεσι. Εξαιτίας της ιδιωτικότητας της Ράιντ και της απουσίας φωτογραφικού υλικού, η παραγωγή χρησιμοποίησε ηθοποιούς για να αναπαραστήσει προσωπικές στιγμές του ζευγαριού, βασιζόμενη αποκλειστικά στη μνήμη της συντρόφου της.
«Η Σάλι ήταν εσωστρεφής. Η Ταμ ήταν η πιο άμεση, προσωπική φωνή που μπορούσαμε να έχουμε για να την κατανοήσουμε», ανέφερε η παραγωγός του φιλμ, Λόρεν Τσιόφι.
Η Ο’Σόνεσι δεν έκρυψε τη συγκίνησή της κατά τη διάρκεια της συνέντευξής της. «Υπήρχαν στιγμές που λύγισα. Όταν μιλούσα για την περίοδο που αρρώστησε η Σάλι, δεν άντεξα. Το ένιωσα βαθιά μέσα μου, ως την καρδιά και τα σωθικά μου», λέει χαρακτηριστικά.
Ένα διαφορετικό πορτρέτο της Σάλι Ράιντ
Το ντοκιμαντέρ SALLY δεν περιορίζεται στην καταγραφή της πορείας της Σάλι Ράιντ ως πρώτης γυναίκας αστροναύτη των ΗΠΑ, αλλά επιχειρεί να σκιαγραφήσει μια ολιστική εικόνα μιας προσωπικότητας που συνδύαζε επιστημονική ευφυΐα, ηθικό σθένος και ανθρώπινη ευθραυστότητα. Μέσα από τη φωνή της Ο’Σόνεσι, ο θεατής γνωρίζει όχι μόνο την πρώτη Αμερικανίδα στο διάστημα, αλλά και τη γυναίκα πίσω από τη στολή, με τις δικές της αμφιβολίες, τα συναισθήματα και τις θυσίες.
«Είχαμε μια υπέροχη σχέση, από τότε που ήμασταν παιδιά μέχρι που γίναμε σύντροφοι», δηλώνει η Ο’Σόνεσι. «Πιστεύω πως είναι κάτι για το οποίο αξίζει να είμαστε περήφανες».
Η ίδια ελπίζει ότι το φιλμ θα βοηθήσει τον κόσμο να γνωρίσει την πραγματική Σάλι Ράιντ – μια γυναίκα-σύμβολο που, πέρα από τις επιστημονικές της κατακτήσεις, έζησε τη ζωή της με αξιοπρέπεια, αγάπη και σεβασμό στις δικές της επιλογές.
Ποια ήταν η Σάλι Ράιντ
Η Σάλι Ράιντ δεν ήταν απλώς η πρώτη Αμερικανίδα που ταξίδεψε στο διάστημα. Υπήρξε σύμβολο για τις γυναίκες στις θετικές επιστήμες, πρότυπο για τις νεότερες γενιές και μια μορφή που συνέδεσε την επιστήμη με την κοινωνική αλλαγή.
Γεννημένη στις 26 Μαΐου 1951 στο Λος Άντζελες, η Ράιντ ακολούθησε ακαδημαϊκή πορεία στην αστροφυσική και τη φυσική. Το 1983, σε ηλικία μόλις 32 ετών, έγραψε ιστορία ως η πρώτη Αμερικανίδα στο διάστημα, συμμετέχοντας στην αποστολή STS-7 με το διαστημικό λεωφορείο Challenger. Ήταν επίσης η νεότερη Αμερικανίδα αστροναύτης μέχρι σήμερα που έχει ταξιδέψει στο διάστημα.
Το 1984 συμμετείχε στη δεύτερη και τελευταία της αποστολή, την STS-41-G. Η επιτυχία της την κατέστησε εμβληματική φιγούρα της NASA, όμως η προσφορά της δεν περιορίστηκε στην εξερεύνηση του διαστήματος.
Η επιστήμη ως παιδεία και αποστολή
Μετά την αποχώρησή της από τη NASA, η Ράιντ αφιερώθηκε στην εκπαίδευση και την ενίσχυση της παρουσίας των κοριτσιών στον χώρο των STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά). Το 2001 ίδρυσε τον οργανισμό Sally Ride Science, ο οποίος επιμελείται εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις και δράσεις για σχολεία και δασκάλους.
Είχε, επίσης, ενεργό ρόλο στις δύο σημαντικότερες επιτροπές διερεύνησης ατυχημάτων της NASA: το Challenger το 1986 και το Columbia το 2003, όντας το μοναδικό άτομο που συμμετείχε και στις δύο.
Η Σάλι Ράιντ έφυγε από τη ζωή στις 23 Ιουλίου 2012, σε ηλικία 61 ετών, στο Λα Χόγια της Καλιφόρνια, έπειτα από 17μηνη μάχη με καρκίνο στο πάγκρεας, μια ασθένεια την οποία είχε κρατήσει ιδιωτική μέχρι το τέλος. Η διάγνωση της έγινε το 2011 και η επιδείνωση της υγείας της ήταν ραγδαία. Η είδηση του θανάτου της προκάλεσε συγκίνηση παγκοσμίως.
Το 2013, ο τότε πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα της απένειμε μεταθανάτια το Μετάλλιο της Προεδρικής Ελευθερίας, αναγνωρίζοντας τη συμβολή της στην επιστήμη, την εκπαίδευση και την κοινωνική ισότητα.
Το όνομά της έχει δοθεί σε σχολεία, πανεπιστημιακά κέντρα, πάρκα, καθώς και σε επιστημονικά προγράμματα της NASA. Η μορφή της φιγουράρει πλέον ως σύμβολο έμπνευσης στα σχολικά εγχειρίδια, τα επιστημονικά συνέδρια και τις αφίσες σχολικών εργαστηρίων.