Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) παρουσίασε το μεγαλεπήβολο όραμά της για την εξερεύνηση του διαστήματος μέχρι το 2040, περιγράφοντας ένα μέλλον όπου ο άνθρωπος όχι μόνο θα κατοικεί στο διάστημα, αλλά και θα αναπτύσσει μόνιμες βάσεις στον Άρη, τη Σελήνη και πέρα από αυτές.
Σύμφωνα με την έκθεση «Technology 2040: A Vision for the European Space Agency» («Τεχνολογία 2040: Ένα Όραμα για την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία»), οι πρώτες «οάσεις στο διάστημα» – αυτάρκεις, πολυτελείς με εσωτερικούς θόλους που θα προστατεύουν από την κοσμική ακτινοβολία και θα παράγουν τη δική τους τροφή και ενέργεια καθιστώντας τις αποστολές ανεφοδιασμού από τη Γη περιττές – ενδέχεται να φιλοξενούν ανθρώπους σε μόλις 15 χρόνια από σήμερα.
Μόνιμη παρουσία εκτός Γης
Οι εγκαταστάσεις αυτές θα αναπτυχθούν τόσο σε τροχιά γύρω από τη Γη όσο και στη Σελήνη και στον Άρη. Οι «διαστημικές οάσεις» θα λειτουργούν ως αυτόνομα καταλύματα με προηγμένα συστήματα προστασίας από ραδιενέργεια, έξυπνους αισθητήρες για ανίχνευση κινδύνων – όπως μετεωρίτες – και θερμοκήπια για καλλιέργεια φυτών. Η ESA προβλέπει πως οι τροφές του μέλλοντος στο διάστημα θα περιλαμβάνουν πατάτες, ρύζι, μύκητες και φυλλώδη λαχανικά.
Από το Star Wars στην πραγματικότητα
Περισσότερο από ποτέ, οι άνθρωποι θα βασίζονται στην αυτόνομη τεχνολογία – παρόμοια με τα ρομπότ από το Star Wars – για την εξερεύνηση του απέραντου πλανήτη, διαμέτρου περίπου 6.780 χιλιομέτρων. Ρομπότ εξερεύνησης θα επιχειρούν σε ακραία περιβάλλοντα χωρίς τον κίνδυνο για ανθρώπινη ζωή, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη θα διαχειρίζεται κρίσιμες αποφάσεις.
Όπως και στην ταινία «Η Διάσωση» (The Martian) του 2015, τα φυτά θα ευδοκιμούν σε θερμοκήπια με γυάλινες οροφές, προσφέροντας μας τροφές όπως πατάτες, ρύζι, μύκητες, ντομάτες και φυλλώδη λαχανικά.
Η ESA αναφέρει ότι τα καταλύματα πρέπει να προστατεύουν τους αστροναύτες από τις σκληρές εξωτερικές συνθήκες, ζητώντας τη χρήση «έξυπνων υλικών θωράκισης από ακτινοβολία».
Θα είναι εξοπλισμένα με υψηλής τεχνολογίας αισθητήρες για πρόβλεψη, παρακολούθηση και μετριασμό μεταβαλλόμενων κινδύνων, όπως η πτώση μετεωριτών. Εάν και όταν προσγειωθούν στον Άρη, κομήτες και αστεροειδείς θα εξορύσσονται και τα υλικά τους θα χρησιμοποιούνται για κατασκευές, ενώ θα μελετώνται και για να αποκαλύψουν περισσότερα για την ιστορία του ηλιακού μας συστήματος.
Η ESA επίσης οραματίζεται ένα μέλλον όπου «μεγάλες διαστημικές δομές», όπως διαστημόπλοια, δορυφόροι, τηλεσκόπια και σταθμοί, δεν θα περιορίζονται πλέον από τις διαστάσεις των πυραύλων εκτόξευσης.
Για παράδειγμα, το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, σε μέγεθος γηπέδου τένις, σχεδιάστηκε με ακρίβεια και κόστος για να χωρέσει στον πύραυλο εκτόξευσής του «σαν καράβι σε μπουκάλι» πριν αναδιπλωθεί στο διάστημα πριν τέσσερα χρόνια.
Αντίθετα, τέτοια μηχανήματα στο μέλλον θα μπορούν να κατασκευάζονται απευθείας σε τροχιά, ή στην επιφάνεια της Σελήνης ή του Άρη.
Τα αυτόνομα διαστημόπλοια δεν θα χρειάζονται πλέον ανθρώπινες ομάδες ελέγχου στη Γη, καθώς θα διαθέτουν την απαραίτητη νοημοσύνη για να λαμβάνουν αποφάσεις μόνα τους.
Το μέλλον περιλαμβάνει επίσης και ένα κυκλικό, βιώσιμο διαστημικό οικοσύστημα: τα διαστημικά σκουπίδια θα ανακυκλώνονται και θα επαναχρησιμοποιούνται, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Από επιστημονική φαντασία, πραγματικότητα
Στη νέα έκθεση, η ESA -που εκπροσωπεί περισσότερες από 20 χώρες - τονίζει πως η εξερεύνηση του διαστήματος δεν είναι πλέον πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα, παρουσιάζοντας ένα φιλόδοξο όραμα για την εξερεύνηση του διαστήματος μέχρι το 2040.
«Μέχρι το 2040, οραματιζόμαστε μια ανθεκτική ευρωπαϊκή παρουσία στις τροχιές της Γης και στο ηλιακό σύστημα», αναφέρει. «Το διάστημα δεν είναι πια το σύνορο – είναι νέα επικράτεια. Απελευθερώνει άγνωστους πόρους που ανοίγουν νέες αγορές και επιτρέπουν επιστημονικές ανακαλύψεις», αναφέρεται στην έκθεση. Οι άνθρωποι θα μπορούν να παραμένουν στο διάστημα για μήνες ή ακόμη και χρόνια, καθιστώντας μας ένα πολυπλανητικό είδος. Όπως δηλώνει η ESA: «Τα επόμενα βήματα στην ανθρώπινη εξερεύνηση θα περιλαμβάνουν μεγαλύτερης διάρκειας παραμονές και πιο μακρινούς προορισμούς. Κλειδί για την επιτυχία αυτών των προσπαθειών θα είναι η δημιουργία μόνιμων υποδομών με αυξημένη ανεξαρτησία από τη Γη».
Ο δρόμος προς τον Άρη και οι προκλήσεις
Παρά το εντυπωσιακό όραμα, η απόσταση από τη σημερινή πραγματικότητα είναι τεράστια. Η πιο μακρινή επανδρωμένη αποστολή μέχρι σήμερα ήταν το Apollo 13 το 1970, σε απόσταση περίπου 400.000 χλμ. από τη Γη. Ο Άρης, με μέση απόσταση 225 εκατομμύρια χλμ., φιλοξενεί προς το παρόν μόνο ρομποτικά οχήματα και υπολείμματα αποστολών.
NASA και SpaceX σκοπεύουν να στείλουν ανθρώπους στον Άρη εντός των επόμενων 20 ετών, αλλά κανένα υπάρχον διαστημόπλοιο δεν είναι ακόμα έτοιμο για το ταξίδι. Το πιο υποσχόμενο είναι το διαστημόπλοιο Starship, το οποίο έχει σχεδιαστεί για μακρινά διαστημικά ταξίδια, αλλά μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες πριν είναι πραγματικά έτοιμο για αποστολή στον Άρη. Ωστόσο, ο δρόμος παραμένει δύσκολος: πρόσφατα, κατά τη διάρκεια δοκιμής στο Τέξας, το Starship εξερράγη εξαιτίας τεχνικής βλάβης.
Το αύριο ξεκινά σήμερα
Η ESA καλεί τα κράτη-μέλη να επενδύσουν σε μακροπρόθεσμες διαστημικές υποδομές, προκειμένου η Ευρώπη να κατακτήσει τη δική της θέση στο μέλλον της διαστημικής παρουσίας. Όπως επισημαίνεται, το διάστημα μπορεί να αποκαλύψει πόρους που θα ανοίξουν νέες αγορές και θα οδηγήσουν σε επιστημονικά άλματα.
Το ερώτημα που παραμένει: θα προλάβει η ESA να υλοποιήσει το όραμά της μέχρι το 2040; Το ρολόι μετρά αντίστροφα.