Πριν η Χιονάτη μαγέψει το κοινό το 1937, η Disney είχε ήδη παρουσιάσει μια άλλη ηρωίδα και μάλιστα εμπνευσμένη από την ελληνική μυθολογία: την Περσεφόνη.
Για πολλούς η πρώτη πριγκίπισσα της Disney θεωρείται η Χιονάτη. Ωστόσο για άλλους, η Περσεφόνη είναι η πρώτη πριγκίπισσα που δημιούργησε ποτέ η Disney, αν και δεν εντάχθηκε ποτέ στο επίσημο lineup των «Disney Princess».
Η ελληνική έμπνευση πίσω από την πρώτη «πριγκίπισσα»
Ναι, καταλάβατε σωστά. Πρόκειται για τη «δικιά μας» Περσεφόνη από την ελληνική μυθολογία, στην οποία στράφηκε η Disney για να «χτίσει» την πρώτη της «πριγκίπισσα». Το 1934, στο πλαίσιο της σειράς ταινιών Silly Symphonies, το διάσημο στούντιο κυκλοφόρησε το εννιάλεπτο φιλμ «The Goddess of Spring» («Η Θεά της Άνοιξης»).
Σύμφωνα με τον μύθο, ο Άδης ερωτεύτηκε την κόρη της θεάς Δήμητρας και του θεού Δία και την πήρε στον κάτω κόσμο. Η θεά Δήμητρα όμως τη ζήτησε πίσω. Ο Άδης συμφώνησε να ανεβαίνει η Περσεφόνη έξι μήνες στον πάνω κόσμο και να κατεβαίνει τους επόμενους έξι στον κάτω. Έτσι, τους μήνες που η Περσεφόνη είναι στον πάνω κόσμο η θεά Δήμητρα χαιρόταν και υπήρχε καλοκαιρία, ενώ τους άλλους κακοκαιρία.
Η Περσεφόνη συνδέεται άμεσα με την άνοιξη στον αρχαιοελληνικό μύθο, καθώς η επιστροφή της από τον Άδη στην αγκαλιά της μητέρας της, της θεάς Δήμητρας, σηματοδοτεί την αφύπνιση της φύσης, την άνθιση των λουλουδιών και την έναρξη μιας νέας ευφορικής περιόδου.
«Η θεά της Άνοιξης»
Η ηρωίδα της Disney, τραγουδά με τα πουλιά, περιτριγυρισμένη από τη φύση που την λατρεύει. Όμως, η γαλήνια ζωή της καταστρέφεται όταν ο Πλούτωνας, θεός του Κάτω Κόσμου, εισβάλλει στο βασίλειό της. Την σέρνει στον Άδη και την στέφει βασίλισσά του. Αν και παρουσιάζεται ως διαβολική μορφή, δείχνει κάποια συμπάθεια στην κατάστασή της και οι δύο καταλήγουν σε μια συμφωνία που της επιτρέπει να ζει στη Γη έξι μήνες τον χρόνο.
Η ταινία δεν διαφοροποιείται πολύ από τον αρχαίο μύθο που την ενέπνευσε. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί, είναι ότι παγίωσε πολλά από τα μοτίβα της Disney: την αγγελική ομορφιά που συνδέεται με τον φυσικό κόσμο, τον μοχθηρό τύραννο που αφαιρεί την ευτυχία της ηρωίδας, καθώς και την υπέρβαση μέσα από δοκιμασία.
Μοιάζει έτσι σαν μια κλασική ταινία της Disney, συμπυκνωμένη σε ένα φιλμ μικρού μήκους εννέα λεπτών. Η Περσεφόνη, από την πρώτη στιγμή που εμφανίζεται στην οθόνη προσωποποιεί την ιδέα της μελλοντικής «πριγκίπισσας της Disney».
Δείτε τη μίνι ταινία:
«Η ξεχασμένη πρώτη πριγκίπισσα» της Disney
Ο μύθος της Περσεφόνης, ταίριαζε απόλυτα στο ύφος των Silly Symphonies, μουσικών, αλληγορικών μικρών ιστοριών που δημιουργήθηκαν από την Walt Disney Productions την περίοδο 1929 -1939.
Η επιλογή αυτή δείχνει ότι το στούντιο έβλεπε ήδη τις κλασικές αφηγήσεις ως πηγή έμπνευσης. Όπως επισημαίνει το The Vintage News, η Περσεφόνη υπήρξε «η ξεχασμένη πρώτη πριγκίπισσα» της Disney, αλλά η ελληνική της καταγωγή την κάνει ξεχωριστή στην παγκόσμια ιστορία του animation.
Η βασιλική της ιδιότητα δεν πηγάζει μόνο από τον αμφιλεγόμενο γάμο της με τον Πλούτωνα. Το Smithsonian Magazine υπενθυμίζει ότι στη μυθολογία η Περσεφόνη είναι κόρη του Δία, γεγονός που την καθιστά όχι μόνο έμπνευση για τις Πριγκίπισσες της Disney αλλά και πριγκίπισσα από μόνη της.
Ένα πείραμα που άνοιξε τον δρόμο για τη Χιονάτη
Η ταινία δεν ήταν απλώς μια μυθολογική προσαρμογή. Όπως εξηγεί το Walt Disney Family Museum, αποτέλεσε ένα πείραμα για να δοκιμαστούν νέες τεχνικές στην απεικόνιση ανθρώπινων κινήσεων, εκφράσεων και ενδυμάτων.
Η Disney είχε ήδη αλλάξει τα δεδομένα στα κινούμενα σχέδια μικρού μήκους, ιδίως με τα φιλμάκια του Μίκυ Μάους. Όμως, η εμψύχωση ρεαλιστικών, ανθρώπινων χαρακτήρων ήταν κάτι εντελώς νέο για το στούντιο. Μέχρι τότε, οι παραγωγές της Disney βασίζονταν κυρίως σε καρικατούρες ζώων.
Παρά όλα τα επιτεύγματά της, η ταινία «The Goddess of Spring» είχε και πολλές αδυναμίες. Την ευθύνη για την Περσεφόνη, είχαν οι βασικοί animators Χαμ Λάσκε και Λες Κλαρκ. Η σύζυγος του Λάσκε, Φράνκι, πόζαρε ώστε να δώσει στους καλλιτέχνες σημείο αναφοράς. Το αποτέλεσμα δεν ήταν αυτό που ήθελαν ακριβώς. Η Περσεφόνη κινείται κάπως «λαστιχένια», ενώ η ταινία δέχτηκε κριτική για υπερβολικό μελόδραμα. Παρ' όλα αυτά, οι animators απέκτησαν πολύτιμη εμπειρία. Χωρίς αυτό το τεστ, η ρεαλιστική απεικόνιση της Χιονάτης ίσως να μην ήταν εφικτή μόλις τρία χρόνια αργότερα. Μάλιστα, ο Χαμ Λάσκε, έγινε ο πρώτος animator που ανέθεσε προσωπικά ο Walt Disney στη Χιονάτη.
Το στούντιο γνώριζε ότι το «The Goddess of Spring» θα ήταν διαφορετικό από οτιδήποτε είχε δοκιμάσει μέχρι τότε. Η ταινία είναι αναμφίβολα μια συναρπαστική προσπάθεια, με ζωντανά χρώματα και εντυπωσιακό σχεδιασμό. Η μορφή της Περσεφόνης, αν και πρώιμη για τα δεδομένα της Disney, προμήνυε χαρακτήρες όπως η Σταχτοπούτα και η Γαλάζια Νεράιδα του Πινόκιο.
Όπως σημειώνει το Smithsonian Magazine, η προσωπικότητά της θυμίζει σε πολλά σημεία τη Χιονάτη. Υπάρχει μάλιστα καρέ όπου η Περσεφόνη επικοινωνεί με ένα πουλί, σχεδόν ίδιο με σκηνή της ταινίας του 1937.
Το «The Goddess of Spring» στην πρώτη κυκλοφορία DVD της Χιονάτης
Όταν η Χιονάτη κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε DVD στις 9 Οκτωβρίου 2001, το περιοδικό Variety ανέφερε ότι οι πωλήσεις ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο αντίτυπα μέσα σε 24 ώρες, σπάζοντας όλα τα προηγούμενα ρεκόρ της Disney. Η εμβληματική αυτή κυκλοφορία δεν παρουσίασε μόνο σκηνές που είχαν κοπεί από την ταινία, αλλά επανέφερε και το The Goddess of Spring. Συμπεριλήφθηκε ως ειδικό έξτρα, με επεξηγήσεις για τη σημασία του και σε remastered μορφή.
Από την Περσεφόνη στην Άριελ και την Έλσα
Η ιστορία της Περσεφόνης συνδυάζει σκοτάδι και φως, απώλεια και αναγέννηση. Αυτά τα μοτίβα επιβίωσαν σε πολλές ηρωίδες της Disney: από τη Χιονάτη που ξεπερνά τον θάνατο, μέχρι την Έλσα του Frozen που επανακάμπτει μετά τη δοκιμασία της απομόνωσης.
Αν και η Περσεφόνη δεν φοράει στέμμα της Disney, η παρουσία της το 1934 άνοιξε τον δρόμο για όλες τις πριγκίπισσες που ακολούθησαν. Και το γεγονός ότι αυτή η πρωτοπόρα ηρωίδα γεννήθηκε μέσα από έναν ελληνικό μύθο προσθέτει ακόμη μια διάσταση στην πολιτιστική γέφυρα που έστησε η Disney ανάμεσα στην αρχαιότητα και τη σύγχρονη ποπ κουλτούρα.