Ο πρώτος Superman του 1938 ήταν τόσο κοντά στις λαϊκές τάξεις, ώστε κάποιοι τον ερμηνεύουν από «σοσιαλιστή» έως «κομμουνιστή».
Είναι ενδιαφέρουσα και συχνά συζητημένη η ιδέα ότι ο πρώτος Superman του 1938 είχε σοσιαλιστικά ή ακόμα και κομμουνιστικά στοιχεία. Αν και δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν «κομμουνιστής» με την αυστηρή πολιτική έννοια, υπάρχουν κάποιες βάσιμες παρατηρήσεις που εξηγούν γιατί έχει γίνει αυτή η συσχέτιση.
Ο αρχικός Superman, όπως εμφανίστηκε στο Action Comics #1 (1938), δεν πάλευε με εξωγήινες απειλές ή super-villains. Αντιθέτως, καταπολεμούσε διεφθαρμένους πολιτικούς και καπιταλιστές εκμεταλλευτές.
Ένας «λαϊκός ήρωας»
Προστάτευε εργάτες, θύματα ενδοοικογενειακής βίας και καταπιεσμένους ανθρώπους. Στην πρώτη του περιπέτεια, μάλιστα, απειλεί έναν διεφθαρμένο γερουσιαστή, καταστρέφει αυτοκίνητα πλουσίων και υπερασπίζεται μια γυναίκα από βίαιο άντρα.
Αυτά είναι πράγματα που παραπέμπουν σε έναν ήρωα κοντά στις λαϊκές τάξεις, με αντικαθεστωτική διάθεση - στοιχεία που κάποιοι ερμηνεύουν ως «προοδευτικά» ή ακόμα και «κομμουνιστικά».
Ο πρώτος Superman θυμίζει περισσότερο έναν «λαϊκό ήρωα» παρά τον μεταγενέστερο, πιο «συντηρητικό» υπερήρωα που έγινε σύμβολο του αμερικανικού κατεστημένου. Μάλιστα, σε ορισμένες μεταγενέστερες ερμηνείες, όπως στο κόμικ «Red Son» της DC, γίνεται η υποθετική ερώτηση: «Τι θα γινόταν αν ο Superman είχε προσγειωθεί στη Σοβιετική Ένωση;».
«Δεν ήταν σούπερ μπάτσος, ήταν σούπερ αναρχικός»
Οι πρώτες ιστορίες του Σούπερμαν γράφτηκαν από τον Τζέρι Σίγκελ, σχεδιάστηκαν από τον Τζο Σούστερ και δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Action Comics το 1938 από την DC (ή National Allied, όπως ονομαζόταν τότε η εταιρεία). Σε αυτές, ο Σούπερμαν ήταν ένας πολύ πιο ατίθασος και, από ορισμένες απόψεις, πολύ πιο σύγχρονος χαρακτήρας.
Ήταν «ένας Σούπερμαν που έσπαγε κεφάλια, δεν έπαιρνε αιχμαλώτους, έθετε τους δικούς του νόμους και τους επέβαλλε με τις γροθιές του, με ένα πονηρό χαμόγελο και ένα μοχθηρό βλέμμα» λέει ο Mark Waid, συγγραφέας κόμικ και ιστορικός, στην εισαγωγή του σε έναν τόμο με κλασικές ανατυπώσεις της Action Comics.
«Δεν ήταν σούπερ μπάτσος, ήταν σούπερ αναρχικός». Αν αυτός ο θορυβώδης και επαναστάτης Σούπερμαν εμφανιζόταν σήμερα, θα χαιρετιζόταν ως ένας από τους πιο ανατρεπτικούς υπερήρωες που υπάρχουν.
«Δεν είχα ιδέα ότι ο χαρακτήρας ήταν έτσι, μέχρι που άρχισα να γράφω το βιβλίο μου», λέει ο Paul S. Hirsch, συγγραφέας του «Pulp Empire: A Secret History of Comic Book Imperialism». «Αλλά με εντυπωσίασε όταν το είδα. Είναι, ουσιαστικά, ένας βίαιος σοσιαλιστής».
Τα πρώτα τεύχη του Action Comics επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. Όταν πρέπει να διορθωθούν αδικίες, ο Σούπερμαν σπάει πόρτες και κρεμάει υπόπτους από παράθυρα του πέμπτου ορόφου, και, ενώ το κάνει, λέει χιουμοριστικά αστεία: «Βλέπεις πόσο εύκολα σπάω το ρολόι σου με την παλάμη μου; Το ίδιο θα κάνω και με τον λαιμό σου!».
«Μερικοί από τους ανθρώπους που κυνηγάει είναι οπλισμένοι εκβιαστές, αλλά συνήθως είναι λιγότερο γοητευτικοί κακοποιοί -ένας ενδοοικογενειακός βιαστής, ένας διευθυντής ορφανοτροφείου που είναι σκληρός με τα παιδιά- και οι περισσότεροι είναι τόσο πλούσιοι που δεν χρειάζονται να ληστεύουν τράπεζες: υπάρχει ο ιδιοκτήτης ορυχείου που τσιγκουνεύεται στα μέτρα ασφαλείας, ο μεγιστάνας των κατασκευών που σαμποτάρει τα κτίρια ενός ανταγωνιστή, ο πολιτικός που αγοράζει μια εφημερίδα για να τη μετατρέψει σε προπαγανδιστικό έντυπο.
»Αντί για έναν τυπικό μασκοφόρο πολεμιστή του εγκλήματος, ο Σούπερμαν του 1938 ήταν ένας αριστερός επαναστάτης», σημειώνει το άρθρο του BBC.
Πώς ο ήρωας εξελίχθηκε από τις εμπειρίες των δημιουργών του
«Λατρεύω αυτά τα παλιά τεύχη» λέει ο Μάθιου Κ. Μάνινγκ, συγγραφέας των βιβλίων «Superman: The Ultimate Guide και John Carpenter's Tales of Science Fiction», μιλώντας στο BBC.
«Είναι σαφώς το έργο νέων ανθρώπων που ήταν απογοητευμένοι από τις αδικίες του κόσμου - και δικαίως. Μην ξεχνάτε ότι ήταν δύο Εβραίοι που έφτασαν στην ενηλικίωση λίγο πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Υπήρχαν πολλά για να είναι θυμωμένοι. Και ξαφνικά είχαν αυτόν τον χαρακτήρα που μπορούσε να εκφράσει τις ανησυχίες τους και να λογοδοτήσει τους διεφθαρμένους».
Ο Siegel και ο Shuster ήταν συμμαθητές από το Κλίβελαντ του Οχάιο. Έχοντας μεγαλώσει κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, όρισαν τον Σούπερμαν στο πρώτο τεύχος του Action Comics ως «υπερασπιστή των καταπιεσμένων, που ορκίστηκε να αφιερώσει την ύπαρξή του για να βοηθάει όσους έχουν ανάγκη».
«Ήμασταν μικρά παιδιά, και αν θέλαμε να δούμε μια ταινία, έπρεπε να πουλάμε μπουκάλια γάλακτος, οπότε είχαμε την αίσθηση ότι βρισκόμασταν στο κατώτατο σημείο και μπορούσαμε να συμπάσχουμε με τους ανθρώπους», αναφέρει ο Siegel στο βιβλίο «Superman: The Complete History» του Les Daniels. «Ο Σούπερμαν γεννήθηκε από τα συναισθήματά μας για τη ζωή. Και γι' αυτό, όταν είδαμε να βγαίνουν τόσο πολλά παρόμοια κόμικς, νιώσαμε ότι ίσως μιμούνταν το στιλ του Σούπερμαν, αλλά κάτι έλειπε, και αυτό ήταν το τεράστιο αίσθημα συμπόνιας που νιώθαμε ο Τζο και εγώ για τους καταπιεσμένους».
Σε ένα από τα πρώτα τεύχη, ο υπερήρωας καταστρέφει μια σειρά από παράγκες για να αναγκάσει τις αρχές να χτίσουν καλύτερες κατοικίες. Σε ένα άλλο, καταπολεμά τη βιομηχανία του τζόγου της πόλης, επειδή οδηγεί τους εθισμένους στη χρεοκοπία. Και σε ένα άλλο, κηρύσσει πόλεμο σε όλους όσους θεωρεί υπεύθυνους για τους θανάτους από τροχαία ατυχήματα.
Τρομοκρατεί τους απερίσκεπτους οδηγούς, απάγει τον δήμαρχο που δεν έχει επιβάλει τους κανόνες του ΚΟΚ, καταστρέφει το απόθεμα ενός εμπόρου μεταχειρισμένων αυτοκινήτων και διαλύει ένα εργοστάσιο όπου συναρμολογούνται ελαττωματικά αυτοκίνητα.
Ήταν οι εκστρατείες άμεσης δράσης του Σούπερμαν απολύτως νόμιμες; Όχι, αλλά ήταν τολμηρά πολιτικές και διασκεδαστικές - και σχεδόν 90 χρόνια μετά αποτελούν μια συναρπαστική περιγραφή της ζωής στις πόλεις των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1930.
Πολύ σύντομα, όμως, ο Σούπερμαν έστρεψε την προσοχή του σε τρελούς επιστήμονες και γιγάντια τέρατα, και απομακρύνθηκε από τις υποβαθμισμένες μάζες της Μητρόπολης. Μετά από λίγα τεύχη, «οι αντίπαλοί του ήταν όλοι υπερβολικοί, και ενώ αυτό έκανε τα κόμικς συναρπαστικά, οι μέρες του κοινωνικού αγώνα του έγιναν παρελθόν», γράφει ο Waid.
«Αυτό που τελικά έβαλε τέλος στη ριζοσπαστική πορεία του Σούπερμαν ήταν η έναρξη του [Β' Παγκοσμίου] πολέμου», λέει ο Hirsch. «Όλοι οι μετανάστες και οι μη λευκοί που εργάζονταν σε αυτόν τον κλάδο ήθελαν να θεωρούνται πατριώτες. Κι αυτό είναι λογικό».
Ο Superman του 1938 δεν ήταν κομμουνιστής, αλλά είχε σαφώς λαϊκιστικά, αντικαθεστωτικά και προοδευτικά χαρακτηριστικά. Ήταν ένας πολιτικοποιημένος ήρωας που αντιπροσώπευε τους αδικημένους. Με τον καιρό, ωστόσο, μετατράπηκε σε ένα πιο «mainstream» και πατριωτικό σύμβολο, ιδιαίτερα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.