Ο Άντονι Μπουρντέν δεν μιλούσε για lifestyle· μιλούσε για το πώς να ζήσεις με περισσότερη περιέργεια, περισσότερη γενναιότητα, περισσότερη ανθρωπιά.
Άφησε πίσω του όχι μόνο εκπομπές, βιβλία και ταξιδιωτικές εμπειρίες, αλλά και έναν θησαυρό από ατάκες που κουβαλούν τη σοφία, το χιούμορ και τη ματιά ενός ανθρώπου που πίστεψε ότι το φαγητό και το ταξίδι είναι τρόποι να καταλάβεις τον κόσμο και τους ανθρώπους. Κάθε του φράση μοιάζει με μικρό μανιφέστο για το πώς να ζήσεις πιο ελεύθερα, πιο αληθινά και πιο ανοιχτά στις εμπειρίες.
Παρακάτω συγκεντρώσαμε 25 από τις πιο χαρακτηριστικές του ατάκες, οργανωμένες σε θεματικές παραγράφους, ώστε να αναδειχθεί το πνεύμα του αλησμόνητου σεφ.
Το ταξίδι ως ο πιο αληθινός τρόπος μάθησης
Ο Μπουρντέν έβλεπε το ταξίδι ως τον πιο αληθινό τρόπο μάθησης. «Όσο περισσότερα μέρη βλέπω και βιώνω, τόσο περισσότερο καταλαβαίνω πόσο μεγάλος είναι ο κόσμος και πόσο λίγα γνωρίζω γι’ αυτόν», έλεγε. Σε μια άλλη του φράση τόνιζε πως «το ταξίδι σε αλλάζει· αφήνεις πίσω σου μικρά σημάδια, κι εκείνο αφήνει σημάδια πάνω σου». Για εκείνον, το ταξίδι δεν ήταν ποτέ μια παύση από τη ζωή, αλλά η ίδια η ζωή που σε μεταμορφώνει.
Για τον ίδιο, η εμπειρία του ταξιδιού δεν χωρούσε σε άνεση και προβλέψιμα προγράμματα. «Το ταξίδι δεν είναι πάντα όμορφο ούτε άνετο· μερικές φορές πονάει ή σου ραγίζει την καρδιά. Κι αυτό είναι εντάξει. Σε αλλάζει, αφήνει σημάδια στη μνήμη και στην καρδιά σου», έγραφε. Κι αλλού συμβούλευε: «Το ταξίδι είναι το υπέροχο συναίσθημα να ακροβατείς στο άγνωστο».
Συχνά απευθυνόταν στους νεότερους με πατρικό σχεδόν ύφος. «Αν είσαι 22 χρονών, γεμάτος ενέργεια και πείνα για μάθηση, σε προτρέπω να ταξιδέψεις όσο πιο μακριά και όσο πιο πλατιά γίνεται. Κοιμήσου σε πατώματα αν χρειαστεί. Δες πώς ζουν και τρώνε οι άλλοι άνθρωποι, μάθε από αυτούς». Η συμβουλή του είχε πάντα στον πυρήνα της το άνοιγμα στον άλλον, την περιέργεια για τη διαφορετικότητα.
Ειλικρινής και απλός στις συστάσεις του
Ο Μπουρντέν ήταν ειλικρινής και απλός στις συστάσεις του: «Αν υποστηρίζω κάτι, είναι να κινείσαι. Όσο πιο μακριά και όσο πιο συχνά μπορείς. Μπες στα παπούτσια κάποιου άλλου ή τουλάχιστον φάε το φαγητό του». Αυτή η αφοπλιστική φράση συνοψίζει όλη του τη φιλοσοφία για το φαγητό ως γέφυρα κατανόησης.
Παράλληλα, δεν πίστευε σε άκαμπτα προγράμματα. «Πιστεύω πολύ στο να το αφήνεις να γίνει. Δεν θα βρεις ποτέ την τέλεια εμπειρία σε μια πόλη ή το τέλειο γεύμα χωρίς τη διάθεση να περάσεις και από ένα κακό», έλεγε. Κι αλλού προειδοποιούσε: «Έμαθα εδώ και χρόνια ότι η προσπάθεια να οργανώσεις την τέλεια διακοπή είναι πάντα καταστροφή».
Οι ατάκες του είχαν συχνά και μια δόση προκλητικής ειλικρίνειας. «Ποιος θέλει να ταξιδεύει μέσα σε σφραγισμένα παπικά οχήματα και να τρώει μόνο McDonald’s; Ή μήπως θέλουμε να δοκιμάζουμε χωρίς φόβο το τοπικό στιφάδο, το μυστήριο κρέας μιας τακερίας ή το προσφερόμενο ψάρι από κάποιον ψαρά;». Κι ακόμη πιο κοφτά: «Πιες πολύ με τους ντόπιους». Μια φράση που συμπυκνώνει την αλήθεια πως η σύνδεση γίνεται στο τραπέζι, στο ποτήρι, στη στιγμή.
Η αίσθησή του για τα μεγάλα μνημεία ήταν κι αυτή γεμάτη αυτογνωσία. «Είναι ενοχλητική πραγματικότητα ότι πολλά μέρη αντιστέκονται στην περιγραφή. Το Angkor Wat ή το Machu Picchu απαιτούν σιωπή, σαν έναν έρωτα για τον οποίο δεν μπορείς να μιλήσεις». Δεν έβλεπε λοιπόν τα ταξίδια σαν φωτογραφικά trophies, αλλά σαν εσωτερικές εμπειρίες που δεν αποδίδονται πάντα με λέξεις.
Είχε μια ιδιαίτερη αγάπη για το αυθόρμητο
Είχε μια ιδιαίτερη αγάπη για το αυθόρμητο. «Τίποτα το αναπάντεχο ή υπέροχο δεν πρόκειται να συμβεί αν το πρόγραμμα σου στο Παρίσι είναι γεμάτο Λούβρο και Πύργο του Άιφελ», έλεγε, προσθέτοντας με έμφαση ότι «τα σχέδια πρέπει να είναι εφήμερα». Πίστευε πως η μαγεία βρίσκεται στο τυχαίο, στο λάθος στενό, στο μικρό μπαρ που δεν βρίσκεται σε οδηγούς.
Οι συμβουλές του άγγιζαν και την ίδια την τέχνη του φαγητού. Τόνιζε πως δεν υπάρχει «ιδανικό γεύμα» χωρίς την προθυμία να βουτήξεις σε κάτι ταπεινό ή αβέβαιο. Γι’ αυτό το λόγο προτιμούσε να τρώει σε λαϊκά ταβερνεία και καντίνες, παρά σε ασφαλείς, τυποποιημένες επιλογές. Ήθελε πάντα το ρίσκο, γιατί εκεί βρίσκεται η αλήθεια της κουλτούρας.
Στις πιο ποιητικές του στιγμές, ο Μπουρντέν έβλεπε το ταξίδι ως πράξη σοβαρότητας και ιερότητας. «Το ταξίδι είναι μέρος της εμπειρίας - μια έκφραση της σοβαρότητας της πρόθεσης. Δεν παίρνεις το τρένο Α για τη Μέκκα». Η φράση αυτή δείχνει πώς συνέδεε την περιπλάνηση με μια σχεδόν θρησκευτική τελετουργία, που απαιτεί σεβασμό.
Αλλά και στις πιο ωμές του διαπιστώσεις, έδειχνε την ίδια αφοπλιστική ματιά: «Τα σχέδια στις διακοπές καταλήγουν σε κακές στιγμές. Η διαχείριση κάθε λεπτομέρειας είναι συνταγή καταστροφής». Έτσι, η ελευθερία και το τυχαίο έγιναν θεμελιώδη στοιχεία της φιλοσοφίας του.
Αν συνδυάσει κανείς τις ατάκες του, σχηματίζεται ένα μωσαϊκό αρχών: το ταξίδι ως σχολείο, το φαγητό ως μέσο κατανόησης, το άνοιγμα στον άλλον ως ηθική υποχρέωση, η περιπέτεια ως τρόπος ζωής. Ο Άντονι Μπουρντέν δεν μιλούσε για lifestyle· μιλούσε για το πώς να ζήσεις με περισσότερη περιέργεια, περισσότερη γενναιότητα, περισσότερη ανθρωπιά.