Η ιδέα του Main Character Syndrome έχει βαθιές ρίζες στην ανθρώπινη ψυχολογία, καθώς η αφήγηση και η προσωπική ιστορία αποτελούν βασικά στοιχεία της ταυτότητάς μας.
Στην εποχή των κοινωνικών δικτύων και της συνεχούς έκθεσης, έχει αναδυθεί ένα νέο φαινόμενο που κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους: το Main Character Syndrome.
Ο όρος αυτός δεν αποτελεί επίσημη ψυχιατρική διάγνωση, αλλά μια δημοφιλή περιγραφή ενός ψυχολογικού και κοινωνικού μοτίβου, όπου το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως τον πρωταγωνιστή μιας ταινίας ή μιας ιστορίας, με όλους τους άλλους να παίζουν δευτερεύοντες ρόλους.
Αν και όλοι είμαστε αναπόφευκτα οι κεντρικοί χαρακτήρες της δικής μας ζωής, το MCS πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, επηρεάζοντας τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε, συχνά δημιουργώντας μια φαντασιακή εκδοχή της πραγματικότητας, που τροφοδοτείται από την ανάγκη για προσοχή, αναγνώριση και δράμα.
Σκηνοθετούν την καθημερινότητά τους σαν να είναι ταινία
Το Main Character Syndrome δεν είναι επίσημος όρος στην ψυχολογία, αλλά περιγράφει μια τάση να βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από μια ναρκισσιστική, αφηγηματική οπτική. Ο άνθρωπος που το βιώνει φαντάζεται ότι η ζωή του είναι ένα σενάριο, με σκηνές, δραματικές κορυφώσεις, soundtrack και αφηγηματική ροή, και ότι ο ίδιος βρίσκεται στο κέντρο αυτής της ιστορίας. Συνοδεύεται συνήθως από αυξημένη ενασχόληση με την αυτο-εικόνα και τον τρόπο που παρουσιάζεται στους άλλους, αίσθηση μοναδικότητας και ξεχωριστού ρόλου σε κάθε κοινωνική κατάσταση, τάση υπερβολικής δραματοποίησης ακόμη και μικρών γεγονότων και αντίληψη ότι οι υπόλοιποι γύρω του παίζουν δευτερεύοντες ρόλους στη ζωή του.
Η ιδέα του Main Character Syndrome έχει βαθιές ρίζες στην ανθρώπινη ψυχολογία, καθώς η αφήγηση και η προσωπική ιστορία αποτελούν βασικά στοιχεία της ταυτότητάς μας. Ωστόσο, η ένταση και η διάδοσή του σήμερα συνδέονται άμεσα με την κουλτούρα των κοινωνικών δικτύων.
Πλατφόρμες όπως το Instagram, το TikTok και το YouTube προσφέρουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα να δημιουργούν, να επιμελούνται και να μοιράζονται μια εκδοχή της ζωής τους.
Η διαδικασία αυτή ωθεί πολλούς να σκηνοθετούν την καθημερινότητά τους σαν να είναι ταινία ή σειρά, επιλέγοντας τις πιο εντυπωσιακές στιγμές και αφήνοντας στην άκρη τη ρουτίνα.
Η ιδέα του να είσαι ο «main character» - ήτοι, «ο κεντρικός πρωταγωνιστής» - έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής πριν από λίγο καιρό, μέσα από viral βίντεο στο TikTok που προέτρεπαν τους χρήστες να ζήσουν τη ζωή τους σαν πρωταγωνιστές, να βρουν το soundtrack τους και να μετατρέψουν την καθημερινότητα σε κάτι πιο ρομαντικό ή δραματικό.
Αν και η ιδέα αυτή έχει χιουμοριστική και δημιουργική διάσταση, ταυτόχρονα ενίσχυσε μια νέα μορφή κοινωνικής σύγκρισης και αυτοαναφορικότητας.
Το Main Character Syndrome μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Κάποιοι δημιουργούν υπερβολικά επιμελημένη εικόνα στα social media, ανεβάζοντας συχνά φωτογραφίες ή βίντεο που μοιάζουν σκηνοθετημένα και γεμάτα αισθητική, σαν καρέ από ταινία. Άλλοι τείνουν να ρομαντικοποιούν την καθημερινότητα, μετατρέποντας ακόμη και τις πιο απλές καταστάσεις σε σκηνές γεμάτες συμβολισμό και συναίσθημα.
Συχνά υποτιμούν τους άλλους
Πολλοί πιστεύουν ότι μπορούν να ελέγξουν πλήρως την αφήγηση της ζωής τους, παραβλέποντας την τυχαιότητα και την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας. Συχνά υποτιμούν την αξία των εμπειριών των άλλων, αντιμετωπίζοντάς τους σαν κομπάρσους, ενώ δυσκολεύονται να δεχτούν την αποτυχία ή την κριτική, καθώς αυτά δεν ταιριάζουν με τον ρόλο του πρωταγωνιστή που έχουν στο μυαλό τους.
Οι αιτίες του MCS είναι ποικίλες. Μπορεί να τροφοδοτείται από ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, όχι απαραίτητα παθολογικά, αλλά από την εγγενή ανθρώπινη τάση να βλέπουμε τον εαυτό μας ως το βασικό κέντρο αναφοράς. Υπάρχει συχνά η ανάγκη για έλεγχο, καθώς η αφήγηση δίνει την ψευδαίσθηση ότι η ζωή μας έχει νόημα και κατεύθυνση.
Παραδόξως, πίσω από την υπερπροβολή μπορεί να κρύβεται χαμηλή αυτοεκτίμηση και φόβος ότι δεν είμαστε αρκετά σημαντικοί. Η συνεχής έκθεση σε «ιδανικές» ζωές στα social media ενισχύει την ανάγκη να φαινόμαστε ξεχωριστοί. Για κάποιους, η σκηνοθετημένη αφήγηση μπορεί να λειτουργεί και ως υποκατάστατο για αυθεντική κοινωνική σύνδεση.
Παρά την αρνητική χροιά που συχνά αποδίδεται στο φαινόμενο, το MCS μπορεί να έχει και θετικές πτυχές. Η αίσθηση ότι είσαι ο πρωταγωνιστής της ζωής σου μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή σου και να σε ωθήσει να κυνηγήσεις στόχους. Η προσπάθεια να «σκηνοθετήσεις» τη ζωή σου μπορεί να γίνει πηγή δημιουργικότητας και έμπνευσης. Μέσα από την αφήγηση μπορείς να ανακαλύψεις τι θέλεις και τι εκτιμάς πραγματικά. Για ορισμένους, η ιδέα του πρωταγωνιστή λειτουργεί ως κίνητρο για να ζήσουν πιο ενεργά και να βελτιώσουν τον εαυτό τους.
Ωστόσο, όταν το Main Character Syndrome ξεφεύγει από τον έλεγχο, μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες. Οι σχέσεις μπορεί να γίνουν επιφανειακές, καθώς οι άλλοι δεν αντιμετωπίζονται ως ισότιμα άτομα. Η πραγματικότητα σπάνια ανταποκρίνεται στην κινηματογραφική αφήγηση που έχουμε πλάσει στο μυαλό μας, οδηγώντας σε απογοήτευση και ματαίωση. Ορισμένοι αφιερώνουν υπερβολικό χρόνο στο να σκηνοθετούν τη ζωή τους αντί να τη ζουν πραγματικά, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε αναβλητικότητα και άγχος. Η συνεχής ανάγκη να ζεις «εντυπωσιακά» μπορεί να εξαντλήσει ψυχολογικά και σωματικά. Σε περιόδους κρίσης, όταν η ζωή δεν ακολουθεί το «σενάριο», το άτομο μπορεί να βιώσει έντονη ψυχολογική αστάθεια.
Τα κοινωνικά δίκτυα δεν δημιούργησαν την τάση αυτή, αλλά την ενίσχυσαν. Κάθε ανάρτηση μπορεί να γίνει σκηνή, κάθε story ένα επεισόδιο, κάθε viral trend μια πλοκή. Η συνεχής προβολή καθιστά εύκολο να χαθεί η ισορροπία ανάμεσα στο να ζεις τη ζωή σου και στο να τη σκηνοθετείς. Με αυτή την έννοια, το Main Character Syndrome είναι μια σύγχρονη εκδοχή της παλιάς κοινωνικής μάσκας, απλώς πολύ πιο ορατή και έντονη.
Αν αναρωτιέσαι αν έχεις τάσεις MCS, σκέψου αν συχνά βλέπεις τη ζωή σου σαν ταινία, αν δίνεις υπερβολική σημασία στην παρουσίασή σου στα social media, αν βλέπεις τους άλλους κυρίως μέσα από το πρίσμα του πώς επηρεάζουν τη δική σου ιστορία, αν απογοητεύεσαι όταν η πραγματικότητα δεν είναι αρκετά δραματική ή αν εστιάζεις περισσότερο στην εικόνα παρά στην ουσία των εμπειριών σου. Η αυτοπαρατήρηση είναι το πρώτο βήμα για να διαχειριστείς αυτή την τάση.
Η διαχείριση του MCS απαιτεί αναγνώριση της πολυπλοκότητας των άλλων και καλλιέργεια αυθεντικών σχέσεων. Χρειάζεται να ζεις για εσένα, όχι μόνο για το πώς φαίνεσαι.
Ο περιορισμός της υπερβολικής χρήσης των social media και η αποδοχή της απλότητας της ζωής μπορούν να σε βοηθήσουν να βρεις ισορροπία. Το σημαντικό είναι να επικεντρώνεσαι στην εμπειρία και όχι μόνο στην παρουσίασή της.