Σαράντα χρόνια μετά, το Minus World εξακολουθεί να μνημονεύεται ως το πιο διάσημο glitch όλων των εποχών. Και όχι άδικα.
Το 1985, η Nintendo κυκλοφόρησε το Super Mario Bros, το παιχνίδι που άλλαξε ριζικά τον κόσμο των βιντεοπαιχνιδιών. Ο Ιταλός υδραυλικός με την κόκκινη στολή, που έπρεπε να σώσει την πριγκίπισσα από ένα κάστρο γεμάτο κινδύνους, έγινε το απόλυτο σύμβολο μιας νέας κουλτούρας διασκέδασης.
Ωστόσο, πίσω από την επιτυχία του παιχνιδιού, κρύβεται ένα λάθος - μια τυχαία ατέλεια στον προγραμματισμό που δεν προοριζόταν να υπάρχει. Αυτό το σφάλμα, που έμεινε γνωστό ως το «Minus World», έγινε θρύλος ανάμεσα στους παίκτες και καθόρισε όχι μόνο τη φήμη του Super Mario Bros αλλά και ολόκληρο τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα βιντεοπαιχνίδια ως κόσμους γεμάτους μυστικά και πιθανότητες.
Το σφάλμα του «Minus World»
Το σφάλμα εμφανιζόταν πολύ νωρίς στο παιχνίδι, στο επίπεδο World 1-2. Αν ο παίκτης έβαζε τον Mario να πηδήξει στον τοίχο με συγκεκριμένο τρόπο, μπορούσε να τον δει να γλιστράει μέσα του και να καταλήγει σε μια Warp Zone - δηλαδή σε εκείνες τις μυστικές περιοχές που λειτουργούσαν ως πύλες προς άλλα επίπεδα.
Μόνο που αυτή τη φορά, αντί να οδηγηθεί σε κάποιο από τα κανονικά επίπεδα, ο Mario περνούσε μέσα από έναν σωλήνα που τον έστελνε σε έναν τόπο που δεν έπρεπε να υπάρχει. Το παιχνίδι εμφάνιζε στην οθόνη την καθιερωμένη επιγραφή με τον αριθμό του κόσμου που ξεκινούσε. Μόνο που αντί για «World 2-1» ή «World 4-1», εμφανιζόταν «World -1». Έτσι γεννήθηκε ο «Αρνητικός Κόσμος», το Minus World.
Ο συγκεκριμένος κόσμος ήταν ένα επίπεδο κάτω από το νερό, χωρίς καμία έξοδο. Ο Mario μπορούσε να κολυμπάει ατελείωτα, να περνάει από πόρτες και σωλήνες, αλλά πάντα κατέληγε ξανά στο ίδιο σημείο. Ο μόνος τρόπος να βγει κανείς από εκεί ήταν είτε να χάσει όλες τις ζωές είτε να κάνει επανεκκίνηση. Ουσιαστικά, ήταν μια παγίδα, αλλά μια παγίδα που δεν κατέστρεφε το παιχνίδι - αντιθέτως, του έδινε μια αίσθηση μυστηρίου.
Η ύπαρξη του Minus World δεν έγινε αμέσως γνωστή σε όλους. Στην αρχή ήταν φήμη που κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα, ανάμεσα σε παιδιά και εφήβους που ανακάλυπταν κατά τύχη το σφάλμα. Το 1988, το περιοδικό Nintendo Power δημοσίευσε οδηγίες για το πώς να μπει κανείς στο «μυστηριώδες Minus World», κι έτσι το glitch πέρασε οριστικά στη συλλογική μνήμη της βιντεοπαιχνιδικής κοινότητας.
Σκόπιμο «λάθος» ή τυχαίο ατύχημα;
Κανείς δεν ήταν σίγουρος αν η Nintendo το είχε αφήσει σκόπιμα ή αν επρόκειτο για καθαρό ατύχημα. Ο Σιγκέρου Μιγιαμότο, ο θρυλικός δημιουργός του Mario, αρνήθηκε ότι είχε σχεδιαστεί σκόπιμα. Ωστόσο, παραδέχτηκε αργότερα ότι αφού δεν κατέστρεφε το παιχνίδι και αφού είχε αποκτήσει τέτοια δημοτικότητα, μπορούσε να θεωρηθεί σχεδόν «χαρακτηριστικό» του.
Το σημαντικότερο, όμως, ήταν ότι το Minus World άλλαξε τον τρόπο που οι παίκτες έβλεπαν τα παιχνίδια. Μέχρι τότε, οι περισσότεροι τίτλοι ήταν σχετικά απλοί, με περιορισμένα επίπεδα και χωρίς μυστικά. Το Super Mario Bros είχε ήδη εισαγάγει την ιδέα ότι πίσω από τους τοίχους και τα σκηνικά μπορεί να κρύβονται εκπλήξεις: μυστικά blocks, κρυφά νομίσματα, παρακάμψεις.
Το glitch πήγε αυτή την αίσθηση πιο μακριά. Έδειξε ότι ακόμη και κάτι που οι δημιουργοί δεν είχαν προγραμματίσει μπορούσε να δημιουργήσει έναν κόσμο παράλληλο, έναν χώρο απαγορευμένο αλλά υπαρκτό. Για χιλιάδες παιδιά της δεκαετίας του ’80, η ύπαρξη αυτού του κόσμου σήμαινε ότι τα βιντεοπαιχνίδια δεν ήταν κλειστά συστήματα· μπορούσαν να περιέχουν μυστικά ανεξάντλητα, ίσως και άπειρα.
Το Minus World μετατράπηκε σε θρύλο
Οι τηλεφωνικές γραμμές της Nintendo κατακλύζονταν από ερωτήσεις για το Minus World. Οι αποκαλούμενοι «Game Counselors», οι υπάλληλοι που απαντούσαν σε απορίες παικτών, θυμούνται ότι ήταν ένα από τα πιο συχνά θέματα. Παράλληλα, περιοδικά και φανζίν αναπαρήγαγαν ιστορίες για το glitch, προσθέτοντας συχνά και φανταστικά στοιχεία, όπως την ύπαρξη και άλλων κρυφών κόσμων. Το Minus World μετατράπηκε σε θρύλο.
Η επιρροή του δεν έμεινε μόνο στο Super Mario Bros. Στα χρόνια που ακολούθησαν, τα glitches έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας του gaming. Παράδειγμα το Pokémon Red and Blue του 1996, όπου οι παίκτες μπορούσαν να «πιάσουν» ένα glitch-τέρας, το Missingno.
Ή τα swing glitches στο Grand Theft Auto IV που έστελναν αυτοκίνητα στον ουρανό, τα faceless μοντέλα στο Assassin’s Creed, οι ανάποδα ιπτάμενοι δράκοι στο Skyrim. Όλα αυτά, αντί να εκνευρίζουν τους παίκτες, προκαλούσαν δέος και περιέργεια. Ήταν σαν υπενθύμιση ότι οι ψηφιακοί κόσμοι δεν είναι ποτέ απολύτως κλειδωμένοι, ότι πάντα υπάρχει χώρος για κάτι απρόβλεπτο.
Στη βάση αυτής της εμπειρίας βρίσκεται η αίσθηση του θαύματος: ότι σε ένα παιχνίδι μπορεί να κρύβεται κάτι που δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα. Ο δημιουργός του παιχνιδιού Frog Fractions, που ξεκινά απλά και μετατρέπεται ξαφνικά σε μια τρελή περιπέτεια μέσα σε διαστημόπλοια και δικαστικές αίθουσες, δήλωσε ότι εμπνεύστηκε ακριβώς από αυτή τη στιγμή ανατροπής του Mario. Ήθελε οι παίκτες να αισθανθούν όπως όταν έπεφταν κατά λάθος στον Minus World: ότι ξαφνικά όλα τα δεδομένα μπορούσαν να ανατραπούν.
Με τον καιρό, τα βιντεοπαιχνίδια έγιναν πιο «καθαρά», πιο καλοσχεδιασμένα και με λιγότερα λάθη. Οι εταιρείες άρχισαν να βάζουν σκόπιμα «easter eggs» - κρυφά δωράκια για τους παίκτες - για να ικανοποιήσουν την ανάγκη του απρόβλεπτου. Όμως οι ακούσιες στιγμές, όπως το Minus World, είχαν μια μαγεία που δύσκολα αντιγράφεται. Όπως έγραψε το περιοδικό Edge το 2015, «ήταν το Minus World που μας έκανε να πιστέψουμε ότι τα πάντα είναι δυνατά στα βιντεοπαιχνίδια».
Η γοητεία του glitch δεν βρίσκεται στην ίδια την εμπειρία του επιπέδου - γιατί ο Αρνητικός Κόσμος δεν ήταν ούτε όμορφος ούτε ενδιαφέρον ως gameplay. Βρίσκεται στην ιδέα ότι το παιχνίδι έχει κάτι κρυμμένο, απρόβλεπτο, σχεδόν μυστικιστικό. Είναι το αίσθημα ότι μπορείς να περάσεις μέσα από έναν τοίχο και να βρεθείς σε έναν τόπο που δεν έπρεπε να υπάρχει. Και αυτό άλλαξε για πάντα τον τρόπο που προσεγγίζουμε τα παιχνίδια. Δεν είναι μόνο μια αλληλουχία επιπέδων, αλλά σύμπαντα που κρύβουν ανεξερεύνητες δυνατότητες.
Σαράντα χρόνια μετά, το Minus World εξακολουθεί να μνημονεύεται ως το πιο διάσημο glitch όλων των εποχών. Και όχι άδικα. Ήταν ένα λάθος που έγινε θρύλος, μια ατέλεια που έδωσε ζωή σε μια ολόκληρη παράδοση μυστικών, θεωριών και εναλλακτικών τρόπων παιχνιδιού. Ήταν το σημείο όπου η τεχνολογία και η φαντασία συνάντησαν το απρόοπτο, και από εκεί γεννήθηκε η αίσθηση ότι στα βιντεοπαιχνίδια - όπως και στη ζωή - τα πάντα μπορούν να συμβούν.