Η ιστορία των Γκίνες συνδυάζει όλα τα στοιχεία ενός έπους: εμπορική μεγαλοφυΐα, οικογενειακές ίντριγκες, κοινωνικές ανισότητες, φιλανθρωπία, προδοσίες και μια αίσθηση βαθιάς ιρλανδικής τραγωδίας.
Η πραγματική ιστορία των Γκίνες, της δυναστείας πίσω από την πιο διάσημη μαύρη μπύρα του κόσμου, μοιάζει να έχει βγει από μυθιστόρημα - ή, καλύτερα, από μια αληθινή εκδοχή του Downton Abbey με περισσότερο πάθος, εξουσία, σεξ και σκοτάδι. Όπως είπε μιλώντας στο BBC η Ιβάνα Λόουελ, απόγονος του Άρθουρ Γκίνες και δημιουργός της ιδέας πίσω από τη νέα σειρά του Netflix House of Guinness, «η δική μας οικογενειακή ιστορία ήταν πολύ πιο ζουμερή, και επιπλέον, ήταν αληθινή». Και πράγματι, η ιστορία των Γκίνες συνδυάζει όλα τα στοιχεία ενός έπους: εμπορική μεγαλοφυΐα, οικογενειακές ίντριγκες, κοινωνικές ανισότητες, φιλανθρωπία, προδοσίες και μια αίσθηση βαθιάς ιρλανδικής τραγωδίας.
Η μαύρη μπύρα γεννήθηκε από ένα ατύχημα
Η αρχή της ιστορίας ξεκινάει στο Δουβλίνο του 18ου αιώνα, όταν ο Άρθουρ Γκίνες, γεννημένος το 1725, αγόρασε ένα μικρό ζυθοποιείο στην οδό St. James’s Gate και άρχισε να πειραματίζεται με νέες συνταγές. Σύμφωνα με τον μύθο, η περίφημη μαύρη μπύρα γεννήθηκε από ένα ατύχημα - από το κάψιμο των λυκίσκων. Όμως, η αλήθεια είναι πιο γήινη και πιο υπολογισμένη: ο Άρθουρ ήξερε τι έκανε. Άφησε τη σκούρα βύνη να ωριμάσει σε ξύλινα βαρέλια, ανακαλύπτοντας έτσι τη βαθιά, σχεδόν καπνιστή γεύση που έκανε τη Guinness μοναδική. Από αυτό το μικρό πείραμα γεννήθηκε μια αυτοκρατορία που σήμερα πουλά πάνω από 10 εκατομμύρια ποτήρια τη μέρα.
Τέσσερα αδέλφια συγκρούονται
Έναν αιώνα μετά, στα μέσα του 19ου αιώνα, ο εγγονός του Άρθουρ, ο Μπέντζαμιν Γκίνες, είχε μετατρέψει τη ζυθοποιία σε έναν από τους μεγαλύτερους βιομηχανικούς οργανισμούς του κόσμου. Όταν πέθανε το 1868, άφησε πίσω του τέσσερα παιδιά -τον Άρθουρ, τον Έντουαρντ, τον Μπέντζαμιν τον νεότερο και την Άννα- μαζί με μια περιουσία, αλλά και ένα βαρύ φορτίο ευθύνης. Ήταν νέοι, πλούσιοι και ανήκαν στην προτεσταντική αριστοκρατία της Ιρλανδίας, σε μια εποχή που η χώρα ακόμη μάτωνε από την πείνα και την ανισότητα. Ο καθένας έπρεπε να βρει τον δρόμο του μέσα σε έναν κόσμο όπου το χρήμα, η πίστη και η εξουσία συγκρούονταν.
Ο Άρθουρ, ο πρωτότοκος, θεωρούσε πως δικαιωματικά θα αναλάμβανε μόνος του τη διεύθυνση του ζυθοποιείου. Όμως, στη διαθήκη του πατέρα του ανακάλυψε πως θα έπρεπε να μοιραστεί τον έλεγχο με τον αδελφό του Έντουαρντ - έναν άνθρωπο πιο ψυχρό, πιο σκεπτόμενο, λιγότερο χαρισματικό αλλά περισσότερο στρατηγικό. Η αναγκαστική τους συνεργασία γέννησε μια σχέση γεμάτη φθόνο, αμοιβαία εξάρτηση και βαθιά αντιπάθεια. Ο ένας αντιπροσώπευε το πάθος και τη φιλοδοξία, ο άλλος τη μεθοδικότητα και την αυστηρότητα. Αυτή η αντιπαράθεση, που βρίσκεται στον πυρήνα της σειράς House of Guinness, θυμίζει κάτι από τη σύγχρονη σειρά Succession: οι κληρονόμοι ενός πλούτου που τους υπερβαίνει, προσπαθούν να αποδείξουν πως αξίζουν κάτι περισσότερο από το επίθετό τους.
Η Άννα, η μόνη κόρη, κληρονόμησε ελάχιστα σε σχέση με τα αδέλφια της -όπως πρόσταζαν οι κανόνες της εποχής-, αλλά αφοσιώθηκε σε φιλανθρωπικό έργο, χρησιμοποιώντας τα οικογενειακά κεφάλαια για να στηρίξει τους φτωχούς και τους ασθενείς του Δουβλίνου. Ο μικρότερος Μπέντζαμιν, που θεωρήθηκε από τον πατέρα του αδύναμος και επιρρεπής στο ποτό, παραγκωνίστηκε. Έτσι, οι δύο μεγαλύτεροι αδελφοί έμειναν να σηκώσουν στις πλάτες τους μια βιομηχανική αυτοκρατορία που έπρεπε να επιβιώσει σε μια Ιρλανδία διχασμένη, με φωνές που απαιτούσαν ανεξαρτησία και ένα λαό που ζούσε ακόμη στη σκιά του λιμού.
Οι «χρυσές κόρες των Γκίνες»
Η Ιβάνα Λόουελ, η σύγχρονη αφηγήτρια αυτής της ιστορίας, ανήκει σε μια μεταγενέστερη γενιά του οίκου των Γκίνες. Εγγονή της Μορίν, μαρκησίας του Dufferin και Ava, μίας από τις περίφημες «χρυσές κόρες των Guinness» που κυριάρχησαν στα κοσμικά σαλόνια του Λονδίνου τη δεκαετία του ’20, και κόρη της συγγραφέα Lady Caroline Blackwood, μεγάλωσε μέσα σε μια οικογένεια που ισορροπούσε ανάμεσα στη δόξα και την παρακμή. Η μητέρα της ήταν αλκοολική και συναισθηματικά απούσα, ενώ η Ιβάνα πέρασε τα παιδικά της χρόνια σε ψυχρά αρχοντικά, χωρίς τηλεόραση, με μοναδική διασκέδαση τη διήγηση ιστοριών. Αυτή η παιδική σιωπή, γεμάτη φαντάσματα και οικογενειακά μυστικά, έγινε η πρώτη της εκπαίδευση στη μυθοπλασία.
Η ίδια αποκάλυψε στο απομνημόνευμά της Why Not Say What Happened (2010) ότι για χρόνια δεν ήξερε ποιος ήταν ο πατέρας της - η μητέρα της είχε αφήσει δύο άντρες να πιστεύουν ότι ήταν εκείνοι. Ένα τεστ DNA έδειξε πως ο πατέρας της ήταν ο σεναριογράφος Άιβαν Μόφατ, γνωστός για το Giant (1956). Η ιστορία της ζωής της, γεμάτη απώλειες -ο θάνατος της αδελφής της από υπερβολική δόση ναρκωτικών, ο ξαφνικός θάνατος του πατριού της, του ποιητή Ρόμπερτ Λόουελ- και ανακαλύψεις, μοιάζει να αντανακλά τη μοίρα της ίδιας της οικογένειας: έναν οίκο πλούτου και κύρους, σκιών και σιωπών.
Η Λόουελ δεν είχε εκπαιδευτεί στη συγγραφή σεναρίων, όμως η ιδέα της για μια σειρά που θα αφηγείται την άνοδο και την παρακμή της δυναστείας των Γκίνες συγκλόνισε τον Στίβεν Νάιτ, δημιουργό του Peaky Blinders. Ο Νάιτ, γνωστός για την ικανότητά του να μετατρέπει ιστορικά περιβάλλοντα σε ζωντανά δράματα γεμάτα ένταση, είπε πως η συνάντηση με την Ιβάνα ήταν «η καλύτερη έρευνα που μπορούσε να κάνει κανείς» - γιατί δεν του έδωσε μόνο ιστορίες, αλλά και «το πνεύμα και τη μικρή τρέλα της οικογένειας». Το House of Guinness δεν είναι μια παραδοσιακή δραματική σειρά εποχής: είναι μια ιστορία εξουσίας και πάθους, όπου η μπίρα, η πολιτική και η αγάπη μπλέκονται όπως το αφρώδες υγρό στο ποτήρι.
Ιρλανδία, πείνα και φτώχεια
Η σειρά τοποθετείται στο Δουβλίνο του 19ου αιώνα, σε μια Ιρλανδία όπου η φτώχεια ήταν παντού, η οργή κατά της βρετανικής κυριαρχίας φούντωνε, και οι Γκίνες βρίσκονταν στο κέντρο ενός συστήματος που ταυτόχρονα καταπίεζε και ευεργετούσε. Από τη μία, ήταν μέλη της προτεσταντικής ελίτ που κυριαρχούσε στην οικονομία· από την άλλη, η ζυθοποιία τους πλήρωνε υψηλότερους μισθούς και παρείχε συντάξεις στους εργάτες της, κάτι σπάνιο για την εποχή. Ο Έντουαρντ Γκίνες, που αργότερα έγινε κόμης του Iveagh, συνόψισε αυτή τη φιλοσοφία με μια φράση: «Δεν μπορείς να βγάλεις χρήματα από τους ανθρώπους αν δεν είσαι διατεθειμένος να τους αφήσεις να βγάλουν κι αυτοί».
Για να ενισχύσει το δράμα, ο Νάιτ πρόσθεσε έναν φανταστικό χαρακτήρα, τον Σον Ράφερτι - έναν γοητευτικό επιστάτη του ζυθοποιείου, ενσαρκωμένο από τον Τζέιμς Νόρτον, που λειτουργεί ως δεξί χέρι των Γκίνες αλλά παραμένει πάντα υπηρέτης, ποτέ ίσος. Είναι το είδος του χαρακτήρα που ενσαρκώνει τη βίαιη και αισθησιακή ενέργεια του Peaky Blinders, φέρνοντας το πάθος και τη βία της εργατικής τάξης μέσα στα χρυσά σαλόνια της αριστοκρατίας.
Η Ιβάνα Λόουελ δηλώνει πως δεν ήθελε να παρουσιάσει τους προγόνους της ως κακούς, αλλά ως ανθρώπους που έπρεπε να είναι αμείλικτοι για να επιβιώσουν. «Κάθε επιχειρηματίας εκείνων των καιρών έπρεπε να είναι σκληρός», λέει. Και πράγματι, η ιστορία των Γκίνες δεν είναι μια αφήγηση αθωότητας· είναι μια ιστορία δύναμης - πώς μια οικογένεια κατάφερε να επιβιώσει σε έναν αιώνα πείνας, κοινωνικής αναταραχής και πολιτικής σύγκρουσης.
Η Λόουελ, σήμερα 58 ετών, γελά όταν τη ρωτούν αν φοβάται τις αντιδράσεις των συγγενών της για το... «ξέπλυμα των άπλυτων» της οικογένειας. «Έχουμε πολύ καλή αίσθηση του χιούμορ για τον εαυτό μας», απαντά. «Το μόνο που θα μας ενοχλούσε θα ήταν αν το αποτέλεσμα ήταν βαρετό». Και σίγουρα, το House of Guinness δεν είναι βαρετό: όπως και η ίδια η μπύρα, είναι σκοτεινό, γεμάτο αφρό και γεύση, με μια πικρή επίγευση εξουσίας. Είναι η ιστορία μιας οικογένειας που έκανε την τύχη της από ένα ποτό που κάποτε σέρβιραν μόνο στους φτωχούς και κατέληξε να γίνει το πιο διάσημο σύμβολο της Ιρλανδίας.
Η ιστορία των Γκίνες είναι, τελικά, η ιστορία μιας χώρας που πάλεψε με τον εαυτό της. Ένας οίκος που ξεκίνησε με μια μαύρη μπίρα και κατέληξε να ενσαρκώνει τη διαχρονική ιρλανδική αντίφαση: την επιθυμία για ανεξαρτησία και την αγάπη για την παράδοση, τη φτώχεια και τη μεγαλοπρέπεια, τη μελαγχολία και τη γιορτή. Όπως και το ποτό τους, είναι βαθιά, πλούσια και λίγο πικρή - μια γεύση που δεν ξεχνάς εύκολα.