Τι κάνει ένας επαγγελματίας line-stander - ένας άνθρωπος που πληρώνεται για να σταθεί στην ουρά αντί για σένα, να κουβαλήσει τον χρόνο σου, να απορροφήσει την πλήξη σου, να ζήσει την καθυστέρηση που εσύ αγόρασες για να αποφύγεις.
Στην εποχή που ο χρόνος είναι το πιο ακριβό νόμισμα, η αναμονή έχει μετατραπεί σε υπηρεσία πολυτελείας. Αν έχεις αρκετά χρήματα, δεν χρειάζεται να περιμένεις για τίποτα - ούτε για ένα δείπνο, ούτε για ένα iPhone, ούτε για μια έκπτωση σε ένα φόρεμα που κάποτε κόστιζε μια μικρή περιουσία.
Κάποιος άλλος μπορεί να περιμένει για σένα. Αυτός ο «κάποιος» είναι επαγγελματίας line-stander - ένας άνθρωπος που πληρώνεται για να σταθεί στην ουρά αντί για σένα, να κουβαλήσει τον χρόνο σου, να απορροφήσει την πλήξη σου, να ζήσει την καθυστέρηση που εσύ αγόρασες για να αποφύγεις.
Μέχρι και 700 ευρώ για ολονύχτια αναμονή
Στη Νέα Υόρκη, στο ετήσιο sample sale του The Row, του οίκου των αδελφών Όλσεν που έχει γίνει σύμβολο της λεγόμενης «quiet luxury», οι πρώτες ογδόντα θέσεις της ουράς δεν ανήκαν σε πελάτες αλλά σε εργαζομένους. Εξήντα ένας από αυτούς δούλευαν για την εταιρεία Same Ole Line Dudes, την πιο γνωστή υπηρεσία line-standing στις ΗΠΑ.
Ο ιδρυτής της, Ρόμπερτ Σάμιουελ, λέει ότι η περίοδος των φθινοπωρινών εκπτώσεων στα brands πολυτελείας είναι «το Super Bowl» της εταιρείας του - η εποχή που πρέπει να διπλασιάσει το προσωπικό του, που φτάνει πλέον τα τριάντα πέντε άτομα. Οι πελάτες του πλήρωναν 25 δολάρια την ώρα για να έχουν τη θέση τους στην κορυφή της ουράς. Κάποιοι από τους line-standers πληρώθηκαν μέχρι και 800 δολάρια (700 ευρώ) για ένα ολονύχτιο κάμπινγκ στο πεζοδρόμιο.
Ένας απλός μηχανισμός για μια παλιά δουλειά
Ο μηχανισμός είναι απλός. Ο πελάτης δίνει τα χρήματα, ο line-stander περιμένει. Οι περισσότεροι εργάζονται μέσω εταιρειών ή πλατφορμών όπως το Taskrabbit. Στήνουν τέντες, στρώνουν κουβέρτες, έχουν μαζί τους φορητές τηλεοράσεις, κονσόλες, power banks. Πολλοί γνωρίζονται μεταξύ τους - ξανασυναντιούνται σε κάθε «δουλειά» σαν βετεράνοι ενός παράξενου επαγγελματικού μετώπου.
Κάποιοι περιμένουν σε ουρές για συναυλίες ή παραστάσεις του Broadway, άλλοι για κρατήσεις σε εστιατόρια, άλλοι για ακροάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου. Η Washington Express, μια εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Ουάσιγκτον για πάνω από σαράντα χρόνια, χρεώνει 60 δολάρια την ώρα με ελάχιστη χρέωση τριών ωρών, κυρίως για να κρατά θέσεις για λομπίστες σε πολιτικές ακροάσεις. Η Skip the Line, της Τζένιφερ Γκοφ, ζητά 30 με 40 δολάρια την ώρα και αναλαμβάνει «αποστολές» διάρκειας 24 ή και 36 ωρών για ακροάσεις στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Η δουλειά αυτή δεν είναι καινούργια. Στην Πολωνία της κομμουνιστικής εποχής υπήρχε το επάγγελμα του stacz kolejkowy: του ανθρώπου που στεκόταν στην ουρά για τρόφιμα ή αγαθά που σπάνιζαν. Υπήρχε μάλιστα και επιτραπέζιο παιχνίδι με θέμα την αναμονή.
Στην Αμερική, το line-standing υπήρχε εδώ και δεκαετίες στα πολιτικά παρασκήνια, αλλά σήμερα έχει μεταφερθεί στα καταναλωτικά σύνορα: εκεί όπου οι άνθρωποι πληρώνουν όχι για να επηρεάσουν νόμους, αλλά για να εξασφαλίσουν ένα ζευγάρι παπούτσια ή ένα τραπέζι για δύο.
Οι αριθμοί το επιβεβαιώνουν. Οι κρατήσεις για line-standers στο Taskrabbit αυξήθηκαν κατά 18% από τα τέλη του 2023 έως τα τέλη του 2024, με μέσο ωρομίσθιο 27 δολάρια. Μια line-stander που μίλησε στο Business Insider είπε ότι παίρνει 20 δολάρια την ώρα - αλλά μια φορά χρειάστηκε να σταθεί στην ουρά για μια θεατρική παράσταση από τις έξι το πρωί, μέσα στο κρύο της Νέας Υόρκης, με δύο παλτά, δύο καπέλα και δύο ζευγάρια γάντια, μέχρι που δεν ένιωθε πια το πρόσωπό της. «Ο κόσμος νομίζει ότι είναι εύκολα λεφτά», είπε. «Δεν είναι».
Το σύστημα λειτουργεί, τουλάχιστον φαινομενικά
Κι όμως, η δουλειά ανθεί. Γιατί η λογική είναι αφοπλιστικά απλή: αν ο χρόνος σου αξίζει περισσότερο από τα χρήματα που κοστίζει να περιμένει κάποιος άλλος για σένα, τότε η εξίσωση είναι κερδοφόρα. Πλήρωσε 200 δολάρια για να αποφύγεις μια ολονύχτια αναμονή και ίσως εξοικονομήσεις χιλιάδες σε εκπτώσεις πολυτελείας. Ο πελάτης νιώθει «έξυπνος», ενώ ο line-stander νιώθει κουρασμένος αλλά πληρωμένος. Το σύστημα λειτουργεί, τουλάχιστον φαινομενικά.
Η ίδια εικόνα, ωστόσο, έχει κάτι το βαθιά μελαγχολικό. Δεκάδες άνθρωποι στέκονται σε μια σειρά, ξένοι μεταξύ τους, ενωμένοι από τη σιωπή της υπομονής. Δεν περιμένουν για τον εαυτό τους, δεν θα μπουν ποτέ στο μαγαζί, δεν θα αγγίξουν τα πράγματα για τα οποία στάθηκαν ώρες. Είναι κάτι σαν μεσάζοντες του χρόνου. Ο Ρόμπερτ Σάμιουελ το λέει σχεδόν ποιητικά: «Time is literally money». Κυριολεκτικά, ο χρόνος είναι χρήμα - όχι γιατί το λέει μια φράση, αλλά γιατί ο ίδιος τον πουλάει ανά λεπτό.
Στην ουσία, το line-standing είναι το πιο ειλικρινές παράγωγο της gig economy. Δεν υπόσχεται ούτε δημιουργικότητα ούτε ελευθερία, αλλά μόνο τη βεβαιότητα ότι κάποιος πρέπει να σταθεί εκεί, ακίνητος, μέχρι να περάσουν οι ώρες. Είναι η φυσική ενσάρκωση της εξάρτησης ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, εκεί όπου ο πρώτος αγοράζει την άνεση και ο δεύτερος την εξάντλησή του. Η αναμονή, που κάποτε ήταν κοινή εμπειρία - στις στάσεις λεωφορείων, στα σούπερ μάρκετ, στα νοσοκομεία - έχει γίνει προνόμιο: κάποιοι περιμένουν, για να μην χρειαστεί να περιμένουν οι άλλοι.
Η σιωπηλή οικονομία των line-standers αποκαλύπτει κάτι βαθύτερο για την εποχή μας: την απώλεια της σχέσης μας με τον χρόνο. Όσο περισσότερο μπορούμε να εξαγοράσουμε τη διάρκεια, τόσο περισσότερο την περιφρονούμε. Η αναμονή έχει συνδεθεί με τη σπατάλη, με την αδράνεια, ενώ στην πραγματικότητα είναι η ίδια η υφή της ζωής.
Οι line-standers, χωρίς να το ξέρουν, κρατούν ακόμη αυτή την υφή στα χέρια τους, παγιδευμένοι ανάμεσα στη φτώχεια και στην υπομονή. Περιμένουν για λογαριασμό εκείνων που βιάζονται να ξεφύγουν από κάθε αναμονή, ίσως χωρίς να συνειδητοποιούν ότι αυτό που αγοράζεται και πωλείται δεν είναι μια θέση στην ουρά, αλλά ένα κομμάτι ανθρώπινου χρόνου, αποκομμένο από το σώμα που τον βιώνει.
Στο τέλος, η εικόνα τους - άνθρωποι τυλιγμένοι σε κουβέρτες, καθισμένοι σε πτυσσόμενες καρέκλες έξω από πολυκαταστήματα που πουλάνε «σιωπηλή πολυτέλεια» - είναι η πιο δυνατή ειρωνεία του σύγχρονου καπιταλισμού. Η ησυχία κοστίζει ακριβά. Η υπομονή έχει ταρίφα. Ο χρόνος έχει γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης, και η αξία του μετριέται όχι σε λεπτά, αλλά σε πόσο μπορείς να πληρώσεις για να μην τα ζήσεις.