Μια συγκλονιστική έρευνα του ανεξάρτητου ρωσικού μέσου Verstka αποκαλύπτει μια σκοτεινή και βίαιη πραγματικότητα στις τάξεις του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, Ρώσοι διοικητές τρομοκρατούν, εκτελούν, βασανίζουν ή στέλνουν εσκεμμένα στον θάνατο στρατιώτες που αρνούνται να πολεμήσουν.
Η έκθεση, που βασίζεται σε μαρτυρίες στρατιωτών, συγγενών, διαρροές βίντεο και επίσημα έγγραφα, κατέγραψε 101 στρατιωτικούς κατηγορούμενους για δολοφονίες ή βασανιστήρια συναδέλφων τους, με τουλάχιστον 150 επιβεβαιωμένους θανάτους. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος.
Το Κρεμλίνο έχει επανειλημμένα απορρίψει αυτές τις καταγγελίες, χαρακτηρίζοντάς τες «ουκρανική προπαγάνδα». Όμως, η έρευνα της Verstka θεωρείται η πιο πλήρης ως τώρα τεκμηρίωση ενός φαινομένου που φαίνεται να έχει λάβει συστημικό χαρακτήρα, όπως αναφέρουν ο Guardian και άλλα διεθνή ΜΜΕ.
«Μηδενισμένοι»: οι εκτελέσεις των αρνητών και οι αποστολές αυτοκτονίας
Η έρευνα φέρνει στο φως την πρακτική της λεγόμενης «μηδενικοποίησης» (obnuleniye) - όρος που χρησιμοποιείται στον ρωσικό στρατό για να περιγράψει την εκτέλεση στρατιωτών από τους ίδιους τους διοικητές τους.
Μαρτυρίες στρατιωτών περιγράφουν πώς ορισμένοι αξιωματικοί όριζαν «εκτελεστές» (execution shooters) για να πυροβολούν όσους αρνούνταν να πολεμήσουν. Τα πτώματα συχνά πετιούνταν σε ποτάμια ή ρηχούς τάφους και δηλώνονταν ως «νεκροί στη μάχη».
Άλλες μαρτυρίες κάνουν λόγο για χρήση drones και εκρηκτικών ώστε να «τελειώσουν» τραυματισμένους ή υποχωρούντες στρατιώτες.
Σε κάποιες περιπτώσεις, διοικητές φέρονται να διέταξαν χειριστές drones να ρίξουν χειροβομβίδες στους ίδιους τους άνδρες τους, ώστε οι εκτελέσεις να φαίνονται σαν χτυπήματα από τον εχθρό.
Η Verstka συνδέει αρκετές από αυτές τις δολοφονίες με κυκλώματα εκβιασμού: διοικητές ζητούσαν χρήματα από στρατιώτες για να αποφύγουν αποστολές αυτοκτονίας. Όσοι δεν πλήρωναν ή αντιστέκονταν, χαρακτηρίζονταν «μηδενισμένοι», δηλαδή «εξοντωμένοι».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στρατιώτες συχνά στέλνονταν σε αποστολές γνωστές ως «mayachki» (φάροι), όπου περπατούσαν μπροστά από τις επιθετικές ομάδες χωρίς εξοπλισμό, λειτουργώντας ουσιαστικά ως ζωντανά δολώματα για τα πυρά του εχθρού.
Αρχικά, τέτοια φαινόμενα καταγράφονταν κυρίως σε μονάδες που συγκροτούνταν από πρώην κρατουμένους. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι πλέον έχουν εξαπλωθεί και σε κανονικές στρατιωτικές μονάδες, γεγονός που αποδεικνύει ότι η κουλτούρα ατιμωρησίας έχει «νομιμοποιηθεί».
«Όποιος σκοτώσει τον άλλον βγαίνει από τον λάκκο»
Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλούν οι περιγραφές βασανιστηρίων.
Στρατιώτες που δεν υπάκουαν στις εντολές ρίχνονταν σε λάκκους καλυμμένους με μεταλλικές σχάρες, τους έριχναν νερό, τους ξυλοκοπούσαν για ώρες ή ακόμη και για ημέρες.
Σε κάποιες περιπτώσεις, οι διοικητές ανάγκαζαν στρατιώτες να πολεμούν μεταξύ τους μέχρι θανάτου.
Ένα χαρακτηριστικό βίντεο, που κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2025 από ουκρανικές ομάδες παρακολούθησης, δείχνει δύο άνδρες χωρίς μπλούζες μέσα σε έναν λάκκο. Από το βάθος ακούγεται μια φωνή να λέει:
«Ο διοικητής Κάμα είπε πως όποιος σκοτώσει τον άλλον βγαίνει από τον λάκκο».
«Τελείωσέ τον, τι περιμένεις;»
Στο βίντεο, οι δύο άνδρες παλεύουν άγρια, μέχρι που ο ένας πέφτει στο έδαφος ακίνητος.
Η Verstka αναφέρει ότι τέτοιες σκηνές αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης κουλτούρας τρόμου που επιβλήθηκε μετά την εισροή χιλιάδων πρώην κρατουμένων στις ρωσικές μονάδες.
«Η βία έχει γίνει καθημερινότητα και μέσο διοίκησης», σχολιάζει ανώνυμη στρατιωτική πηγή.
Εσωτερική ασυλία και στρατιωτικός εφιάλτης
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που εξασφάλισε η Verstka, μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2025 η στρατιωτική εισαγγελία της Ρωσίας έλαβε περίπου 29.000 καταγγελίες από στρατιώτες και οικογένειες, εκ των οποίων πάνω από 12.000 αφορούσαν κακομεταχείριση ή τιμωρίες από ανώτερους αξιωματικούς.
Πηγή από το ίδιο το γραφείο της εισαγγελίας παραδέχεται ότι υπάρχει άτυπη απαγόρευση διερεύνησης υποθέσεων που αφορούν αξιωματικούς σε ζώνες μάχης.
Οι περισσότεροι από τους φερόμενους δράστες είναι αξιωματικοί 30-40 ετών, πολλοί εκ των οποίων έχουν πολεμήσει σε προηγούμενες ρωσικές εκστρατείες ή προέρχονται από πειθαρχικά τάγματα.
Η Verstka έχει ταυτοποιήσει πάνω από 60 εξ αυτών, με ονόματα, βαθμούς και μονάδες. Παρ’ όλα αυτά, κανείς δεν έχει λογοδοτήσει.
«Στρατός που σκοτώνει τον εαυτό του»
Η έκθεση της Verstka δεν περιγράφει μεμονωμένα περιστατικά, αλλά μια συστηματική κρίση μέσα στο ρωσικό στράτευμα.
Οι εκτελέσεις, τα βασανιστήρια, οι «μονομαχίες», οι εκβιασμοί έχουν μετατρέψει τον στρατό σε μηχανισμό αυτοκαταστροφής.
Η ρωσική ηγεσία απορρίπτει τις κατηγορίες…