Η καρατόμηση του διευθυντή της «Αυγής» μπορεί να λειτούργησε ως βαλβίδα αποσυμπίεσης και εργαλείο αποπροσανατολισμού, όμως δεν έσβησε τις εντάσεις και τις διεργασίες στον προοδευτικό χώρο.
Η εικόνα του «εξώστη» στο Παλλάς απλώς επιτάχυνε τον ήδη υπόγειο αναβρασμό, με την Κουμουνδούρου να αναζητά στρατηγική για την επόμενη μέρα, έχοντας μπροστά δύο κρίσιμες συνεδριάσεις αυτήν την εβδομάδα, Κοινοβουλευτική Ομάδα και Πολιτική Γραμματεία.
Η Νέα Αριστερά μετρά αποστάσεις και συμμαχίες, ενώ το ΠΑΣΟΚ ισορροπεί ανάμεσα στην αυτόνομη πορεία και τις υπόγειες ζυμώσεις. Μέσα σε αυτό το ρευστό σκηνικό, όλοι επαναξιολογούν τις κινήσεις τους απέναντι στην πιθανή επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα με νέο πολιτικό σχήμα.
Παρά την απομάκρυνση του διευθυντή της Αυγής μετά το επίμαχο πρωτοσέλιδο που ασκούσε σκληρή κριτική στον Αλέξη Τσίπρα και θεωρήθηκε εκτός γραμμής, μια κίνηση που λειτούργησε ως βαλβίδα αποσυμπίεσης της έντασης που είχε δημιουργηθεί από την εντύπωση πως οι σχέσεις Φάμελλου και Τσίπρα έχουν διαρραγεί, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Στον προοδευτικό χώρο, το συμβολικό μήνυμα του «εξώστη» στο Παλλάς και η πολιτική κινητικότητα γύρω από την «Ιθάκη» ενεργοποίησαν αντανακλαστικά και ανάγκασαν τους βασικούς παίκτες να επανεξετάσουν τους ρόλους, τις συμμαχίες και τις στρατηγικές τους απέναντι σε μια πιθανή νέα κίνηση του πρώην πρωθυπουργού.
Μπορεί η Κουμουνδούρου να διάλεξε ως αποδιοπομπαίο τράγο τον διευθυντή της «Αυγής», ωστόσο η κριτική απέναντι στον Τσίπρα και στις μελλοντικές του επιδιώξεις παραμένει στο τραπέζι. Όσο κι αν επιχειρήθηκε να δοθεί η εικόνα ότι η καρατόμηση του Σπύρου Σουρμελίδη, η οποία τυπικά παρουσιάστηκε ως παραίτηση, κλείνει το θέμα, εντός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης επικρατεί αναβρασμός. Οι συζητήσεις αφορούν όχι μόνο την εσωτερική συνοχή, αλλά και το πώς θα τοποθετηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στα σχέδια του πρώην πρωθυπουργού. Άλλωστε, εκτός από το πρωτοσέλιδο της «Αυγής», και ο ίδιος ο Σωκράτης Φάμελλος είχε αφήσει τις δικές του αιχμές σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη, σχολιάζοντας με σαφήνεια την κριτική που ασκεί ο Αλέξης Τσίπρας στα προοδευτικά κόμματα.
Φάμελλος: Αναγκαίο ένα ενιαίο προοδευτικό ψηφοδέλτιο στις επόμενες εκλογές
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σημείωσε ότι «είναι άδικος ο χαρακτηρισμός να ισοπεδώνουμε όλα τα κόμματα», υπενθυμίζοντας ότι εδώ και πολύ καιρό έχει επισημάνει πως «δεν έχουμε την ίδια οπτική σε πολλά πράγματα με τον Αλέξη Τσίπρα». Όπως ανέφερε, δεν είναι απαραίτητο σε έναν πολιτικό απολογισμό να υπάρχει πλήρης συμφωνία, διευκρινίζοντας ότι αυτή η διαφορά προσέγγισης δεν αναιρεί τον σεβασμό απέναντι στη συζήτηση που ανοίγει το βιβλίο.
Αναφερόμενος στην παρουσία του στην εκδήλωση της Ιθάκης, ο Φάμελλος εξήγησε ότι είχε ανακοινώσει από πριν τη συμμετοχή του «για δύο πολύ σημαντικούς λόγους»: πρώτον, επειδή υπήρξε μέλος «της πιο τίμιας κυβέρνησης της μεταπολίτευσης», όπως είπε, η οποία «στήριξε την Ελλάδα και την έβγαλε από τα μνημόνια με την κοινωνία όρθια και τα ταμεία γεμάτα». Και δεύτερον, επειδή η δική του αφετηρία ήταν η ανάγκη η συζήτηση γύρω από τον απολογισμό να συμβάλει στην επόμενη μέρα με μια ενωτική προοδευτική απάντηση.
Στο θέμα του ενδεχόμενου πολιτικού σχεδίου Τσίπρα, ο Φάμελλος υπενθύμισε όσα είχε δηλώσει στη ΔΕΘ: ότι για τον ίδιο «είναι αδιανόητος κάθε κατακερματισμός» και ότι από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ «δεν θα δείτε κανέναν κατακερματισμό, κανένα εμπόδιο στη σύνθεση και την ενότητα». Επισήμανε μάλιστα ότι το κόμμα του έχει αποδείξει την ενωτική του στάση, φέρνοντας ως παράδειγμα τη χθεσινή κοινή πρωτοβουλία στη Βουλή με ΠΑΣΟΚ και Νέα Αριστερά και αντίστοιχες κινήσεις διαλόγου που συνεχίζονται σε όλη τη χώρα.
Παρότι χαρακτήρισε άδικη την κριτική που ασκήθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ, επανέφερε το βασικό ερώτημα: «Θα υπάρχει μία ενιαία ενωτική απάντηση στον κ. Μητσοτάκη;». Για τον ίδιο, στις επόμενες εκλογές «πρέπει να υπάρχει ενιαίο προοδευτικό ψηφοδέλτιο», ενώ υπογράμμισε ότι πέρα από τον διάλογο «χρειάζεται συζήτηση για ενιαίο προοδευτικό σχήμα».
Φάμελλος: «Δεν έχω κανένα ταμπού με την πρώτη θέση»
Σε πιο προσωπικό τόνο, ο Φάμελλος τόνισε ότι «δεν έχει κανένα ταμπού με την πρώτη θέση» και ότι δεν τον επηρεάζουν σχόλια «περί γραφειοκρατίας». «Στην Αριστερά συμμετέχουμε όλοι από το ίδιο μετερίζι», είπε, ξεκαθαρίζοντας ότι ο λόγος της παρουσίας του στην εκδήλωση δεν είχε καμία σχέση με το πού θα καθίσει, είτε στην πρώτη σειρά είτε στον εξώστη.
Αντίθετα, χαρακτήρισε τη συζήτηση που αναπτύχθηκε μετά την εκδήλωση για τις θέσεις του κοινού «αρνητική», διότι απομακρύνει την προσοχή από το ουσιαστικό διακύβευμα: «Θα υπάρξει ανασύνθεση της προοδευτικής παράταξης; Και ποιο είναι το πρόγραμμα αυτής της ανασύνθεσης;».
Όσο για τον συμβολισμό της ταξιθεσίας, σημείωσε ότι αν υπήρχε τέτοιο σχέδιο «θα ήταν αρνητικό», παραπέμποντας το ερώτημα στο Ινστιτούτο που οργάνωσε την εκδήλωση. Ο ίδιος, όπως ανέφερε, πήγε εκεί για έναν και μόνο λόγο: επειδή ο διάλογος που ανοίγει από εδώ και πέρα πρέπει να αποτελέσει τη βάση για απαντήσεις σχετικά με την επόμενη μέρα της χώρας και της προοδευτικής παράταξης.
Αυτή η αποστροφή του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι τυχαία: Η αναφορά στην κοινή πρωτοβουλία στη Βουλή με το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Αριστερά, όπως και στις αντίστοιχες κινήσεις διαλόγου που συνεχίζονται σε όλη τη χώρα, σηματοδοτεί εμμέσως πλην σαφώς ότι η επιχειρηματολογία της Αυγής δεν ήταν και τόσο «εκτός γραμμής» όσο παρουσιάστηκε. Στο ίδιο πλαίσιο, έμπειρα στελέχη του χώρου επισημαίνουν ότι η επικοινωνία Φάμελλου και Χαρίτση το τελευταίο διάστημα είναι ιδιαίτερα πυκνή, στοιχείο που δείχνει πως οι διεργασίες στον προοδευτικό χώρο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.
Ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ σε χαμηλούς τόνους
Ωστόσο, ο Νίκος Ανδρουλάκης, μετά τις πρόσφατες κινήσεις που έδειχναν μια διάθεση ανοίγματος προς τα αριστερά, εμφανίζεται πλέον πιο προσεκτικός, επιδιώκοντας να βάλει ένα τέλος – τουλάχιστον δημοσίως – στη σχετική συζήτηση. Θέλει να αποφύγει την εντύπωση ότι υποχωρεί σε εσωκομματικές πιέσεις και προτάσσει σταθερά την ανάγκη αυτόνομης πορείας του ΠΑΣΟΚ. Η συζήτηση, ωστόσο, δεν έχει πραγματικά κλείσει· περισσότερο έχει «παγώσει» προσωρινά, καθώς στο παρασκήνιο εντείνονται οι ζυμώσεις που στοχεύουν σε μια πλαγιοκόπηση του Αλέξη Τσίπρα μέσω της προσέγγισης με στελέχη της Νέας Αριστεράς. Με τον Αλέξη Χαρίτση ο Ανδρουλάκης διατηρεί ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας, όπως και με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτη Φάμελλο, εξετάζοντας διακριτικά τα περιθώρια μιας πιο θεσμικής και λιγότερο προσωποκεντρικής συνεργασίας. Σε κάθε περίπτωση, οι όποιες πρωτοβουλίες δεν αναμένεται να ξεδιπλωθούν πριν από το νέο έτος, καθώς οι τρέχουσες ισορροπίες θεωρούνται εύθραυστες και απαιτούν προσεκτική διαχείριση.
«Ενεργά παρών» ο Τσίπρας, όχι σε εσωκομματικά παζάρια
Από την πλευρά του, ο Αλέξης Τσίπρας παρακολουθεί τη συζήτηση που έχει ανοίξει στον αριστερό και προοδευτικό χώρο, επισημαίνοντας ότι οι αντιδράσεις, όσο αντιφατικές κι αν είναι, αποκαλύπτουν περισσότερο τις προθέσεις και τις στοχεύσεις των εμπλεκομένων παρά μια ουσιαστική πολιτική διαφωνία. Όπως μεταφέρουν συνεργάτες του, ο Τσίπρας εκτιμά ότι η συγκυρία διαβάζεται ακόμη με «ξεπερασμένα κριτήρια» και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η εμπάθεια παραμερίζει τα προσχήματα, οδηγώντας σε μια συζήτηση που, παρά τις δυσκολίες της, πρέπει να γίνει με όρους πολιτικής, συνείδησης της πραγματικότητας και ενσυναίσθησης. Υπογραμμίζει, δε, ότι αυτή η συζήτηση θα εξελιχθεί ούτως ή άλλως στις εκδηλώσεις παρουσίασης της Ιθάκης σε όλη τη χώρα, όπου ο ίδιος θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Στην Αμαλίας επιμένουν πως ο Τσίπρας δεν πρόκειται να εγκλωβίσει τον διάλογο σε αψιμαχίες ή σε αντιπαραθέσεις κορυφής. Το θέμα για τον ίδιο δεν είναι οι ηγεσίες των κομμάτων, ούτε έχει πρόθεση να απαξιώσει ή να επιβάλει απόψεις. Αντιθέτως, δηλώνει «ηχηρά απών» από εσωκομματικά παζάρια και «ενεργά παρών» στην προσπάθεια κινητοποίησης των αριστερών και προοδευτικών πολιτών—είτε ανήκουν σε σχηματισμούς είτε έχουν αποστασιοποιηθεί. Στόχος του είναι η αφύπνιση της ευρύτερης κοινωνικής πλειοψηφίας που σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος της σημερινής πολιτικής και αναζητά διέξοδο από το αδιέξοδο.
Κατά την ίδια ανάγνωση, εκεί θα κριθεί και η πραγματική προοπτική της «επανίδρυσης της προοδευτικής παράταξης», αλλά και το αν μπορεί να διατυπωθεί ένα νέο συλλογικό όραμα , μια νέα «μεταπολίτευση» που θα αποκαταστήσει τη διαρραγμένη εμπιστοσύνη των πολιτών στο πολιτικό σύστημα και στη δημοκρατία.
Αναταραχή στην Κουμουνδούρου μετά την υπόθεση της «Αυγής»
Επιπλέον, η εξέλιξη με την Αυγή λειτούργησε ως επιταχυντής της εσωτερικής συζήτησης στην Κουμουνδούρου για το τι μέλλει γενέσθαι. Μέσα στην εβδομάδα αναμένεται να συνεδριάσει η Κοινοβουλευτική Ομάδα και στη συνέχεια η Πολιτική Γραμματεία, με τις διεργασίες να αποκτούν πλέον χαρακτήρα ανοικτού πολιτικού απολογισμού. Σύμφωνα με πληροφορίες, εκεί αναμένεται να αποτυπωθούν δύο διαφορετικές στρατηγικές, ή, πιο σωστά, δύο διαφορετικές οπτικές για την επόμενη μέρα. Από τη μία, όσοι εμφανίζονται επιφυλακτικοί απέναντι στον πρώην πρωθυπουργό και προσανατολίζονται στο να ζητήσουν μια πιο ηχηρή και καθαρή απάντηση απέναντι στον ιδρυτή του κόμματος. Από την άλλη, μια ομάδα στελεχών που διατηρεί στενότερους διαύλους με τον Τσίπρα και βλέπει θετικά το ενδεχόμενο μετάβασης στο νέο σχήμα που ετοιμάζει, εκτιμώντας ότι μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα μιας συνολικής προσπάθειας που θα ξεκινήσει από το μηδέν με επικεφαλής τον ίδιο.
Προαναγγελία στροφής προς Τσίπρα από Ραγκούση
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Γιάννη Ραγκούση, ο οποίος, προαναγγέλλοντας ότι «η συνέχεια θα δοθεί στην Πολιτική Γραμματεία», έκανε μια δήλωση που ευθυγραμμίζεται σαφώς με τη λογική Τσίπρα: ότι οι προσπάθειες συγκρότησης ενός ευρύτερου προοδευτικού μετώπου με τους υπάρχοντες σχηματισμούς έχουν πλέον τελματώσει.
Μέσα από μια εκτενή και ιδιαίτερα αιχμηρή δήλωση, έδειξε καθαρά προς ποια κατεύθυνση βλέπει την επόμενη μέρα. «Μήπως, επιτέλους, να μιλήσουμε με ειλικρίνεια;» ήταν η φράση με την οποία επέλεξε να ανοίξει την τοποθέτησή του, περιγράφοντας μια προοδευτική παράταξη σε «παρατεταμένη και πολυεπίπεδη κρίση» και έναν ΣΥΡΙΖΑ που, όπως είπε, δεν κατόρθωσε να εξουδετερώσει τους παράγοντες που οδήγησαν στη βαριά ήττα του 2023. Ο Ραγκούσης υπογράμμισε ότι δεν υπάρχει «η παραμικρή πιθανότητα» για ενιαίο προοδευτικό ψηφοδέλτιο στις επόμενες εκλογές, καθώς το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ «θα συμμετέχει με τα δικά του, αυτόνομα ψηφοδέλτια, τελεία παράγραφος», ενώ χαρακτήρισε εξίσου απίθανο ένα κοινό σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΝΕΑΡ, θέτοντας μάλιστα το ερώτημα αν κάτι τέτοιο θα αποτελούσε απλώς «ένα μικρό κακέκτυπο του αποτυχημένου ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ του 2023». Κατά τον ίδιο, η ρητορική περί προοδευτικού μετώπου έχει καταστεί «κενή περιεχομένου» και λειτουργεί μόνο προσχηματικά, σπαταλώντας πολύτιμο χρόνο. Με αυτό το πλαίσιο, και με την επισήμανση ότι «η συνέχεια θα δοθεί στην Πολιτική Γραμματεία και την ΚΕ», ο Ραγκούσης άφησε ανοικτό –αν όχι προδιαγεγραμμένο– το ενδεχόμενο ευθυγράμμισής του με το νέο πολιτικό εγχείρημα Τσίπρα, σηματοδοτώντας ουσιαστικά ότι ο δρόμος προς τον νέο σχηματισμό έχει ήδη αρχίσει να σκιαγραφείται.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στη γραμμή που περιέγραψε ο Γιάννης Ραγκούσης έχουν κινηθεί και άλλα στελέχη στο παρελθόν, όπως ο Χάρης Τσιόκας, ο Αντώνης Κοτσακάς και ο Διονύσης Τεμπονέρας, τα οποία βλέπουν ότι οι παραδοσιακές προσπάθειες συνεννόησης στον προοδευτικό χώρο δεν παράγουν πλέον πολιτικό αποτέλεσμα. Η στάση τους θεωρείται ενδεικτική ενός υπόγειου αλλά υπαρκτού ρεύματος που αντιμετωπίζει θετικά την προοπτική ενός νέου πολιτικού σχηματισμού υπό τον Αλέξη Τσίπρα, εφόσον διαφανεί ότι η σύγκλιση με τα υπάρχοντα κόμματα έχει φτάσει στα όριά της.
Κομβικής σημασίας η επερχόμενη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας
Όλα αυτά αναμένεται να τεθούν ανοιχτά στην επερχόμενη συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας. Μια μερίδα στελεχών σκοπεύει να θέσει ευθέως το ζήτημα της επικοινωνίας με τον πρώην πρωθυπουργό, με χαρακτηριστικά ερωτήματα όπως: «Μιλάει κάποιος με τον Αλέξη; Αν δεν μιλάει κανένας, αυτό είναι ανησυχητικό». Στο τραπέζι θα τεθεί επίσης το ερώτημα για το ποιο ακριβώς είναι το πολιτικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι σε μια ενδεχόμενη πρωτοβουλία του Τσίπρα, καθώς και εάν η ηγεσία έχει σαφή εικόνα για τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει.
Τέλος, θα ζητηθεί να επικαιροποιηθεί η προηγούμενη απόφαση της Πολιτικής Γραμματείας, η οποία προέβλεπε «σύγκλιση με τον Αλέξη Τσίπρα». Μια κατεύθυνση που, όπως παραδέχονται στελέχη, τη δεδομένη χρονική στιγμή μοιάζει υπερφιλόδοξη, αν όχι δύσκολα εφαρμόσιμη , μετά τις εικόνες του εξώστη στο Παλλάς και τις εξελίξεις που ακολούθησαν. Το κλίμα έχει αλλάξει, οι αποστάσεις έχουν μεγαλώσει και πολλοί επισημαίνουν πως το ζητούμενο πλέον δεν είναι να επιβεβαιωθούν παλιές αποφάσεις, αλλά να διαμορφωθεί μια νέα στρατηγική που να ανταποκρίνεται στη σημερινή πραγματικότητα του χώρου.