Η πολιτική αστάθεια στην αφρικανική χώρα σε συνδυασμό με την απροθυμία της εγχώριας πολιτικής ελίτ να παρεκκλίνει από τις παράνομες για την Αθήνα αξιώσεις του τουρκολιβυκού μνημονίου που λειτουργεί ως ταμπού για το πολιτικό σύστημα της Τρίπολης, δυσκολεύει την ήδη πολύ απαιτητική εξίσωση για την ελληνική διπλωματία.
Η αποκατάσταση του διπλωματικού δίαυλου μεταξύ Αθήνας και Τρίπολης ήταν ο βασικός στόχος των επισκέψεων του Γ. Γεραπετρίτη στην διχασμένη χώρα. Με μια πρώτη ανάγνωση τα ταξίδια του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας φαίνεται πως είχαν θετικό πρόσημο, ωστόσο τα προβλήματα για την Αθήνα παραμένουν στο τραπέζι, καθώς το επόμενο διάστημα θα φανεί εάν η δήλωση καλών προθέσεων από την Λιβυκή πλευρά εδράζεται σε πραγματική βούληση για συνεργασία με την Ελλάδα.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου η Αθήνα ποντάρει στον ενισχυμένο διεθνή ρόλο της ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με στόχο να ασκήσει επιπλέον πιέσεις στην Τρίπολη για πιο εποικοδομητική στάση έναντι του θέματος της οριοθέτησης, ενόψει και της επόμενης συζήτησης για την πολιτική λύση στη Λιβύη.
Υπενθυμίζεται πως η τωρινή κυβέρνηση εθνικής ενότητας στην πραγματικότητα είναι μια μεταβατική κυβέρνηση με ρητή εντολή να οδηγήσει τη χώρα σε ελεύθερες εκλογές, με απώτερο σκοπό να δοθεί μια μόνιμη λύση στο πολιτικό πρόβλημα της χώρας, κάτι που μάλλον μοιάζει πρώιμο με τις παρούσες συνθήκες αστάθειας που επικρατούν στη διχασμένη χώρα. Συνεπώς, η Αθήνα επενδύει στον αναβαθμισμένο ρόλο της την τρέχουσα περίοδο, θεωρώντας πως η πολιτική ηγεσία της Λιβύης θα ζυγίσει θετικά την δυνατότητα της Ελλάδας να συμβάλλει σε μια λύση στο λυβικό ζήτημα.
Οι προοπτικές και τα «αγκάθια»
Σε αυτό το πλαίσιο, όπως προαναφέρθηκε, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, επέστρεψε από την επίσκεψή του στην Τρίπολη με βασικό στόχο την αποκατάσταση του διπλωματικού διαύλου μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, μεταφέροντας θετικό κλίμα δηλώσεων από την ηγεσία της νόμιμης κυβέρνησης της αφρικανικής χώρας. Παρά την κοινή παραδοχή ότι η επανεκκίνηση των συζητήσεων για τις θαλάσσιες ζώνες είναι κρίσιμη, η επιμονή της Λιβύης στη διατήρηση του τουρκολιβυκού μνημονίου ως αδιαπραγμάτευτης βάσης περιορίζει ουσιαστικά τα περιθώρια σύγκλισης. Ο κ. Γεραπετρίτης τόνισε τις σταθερές θέσεις της Αθήνας, με έμφαση στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, απορρίπτοντας οποιαδήποτε αναφορά στο μνημόνιο αυτό.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ο Έλληνας ΥΠΕΞ είχε συνομιλίες με τον Λίβυο ομόλογό του, Ταχέρ Αλ Μπαούρ, τον πρωθυπουργό Ντμπεϊμπά και τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου Μενφί. Παρά το θετικό κλίμα, οι βασικοί Λίβυοι συνομιλητές παρέμειναν αμετακίνητοι στην άποψη ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο αποτελεί δεδομένη πραγματικότητα, επικαλούμενοι το θεσμικό πλαίσιο του κράτους και την αδυναμία τους να μεταβάλουν αυτή τη θέση.
Η πρόσφατη ρηματική διακοίνωση της Λιβύης στον ΟΗΕ, που αμφισβητεί την ελληνική δικαιοδοσία σε θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης, αποτέλεσε ένα ακόμη σημείο αιχμής των συνομιλιών. Οι Λίβυοι αξιωματούχοι επικαλέστηκαν αιφνιδιασμό για την προκήρυξη διαγωνισμού από ελληνικής πλευράς για τις εν λόγω περιοχές, εξηγώντας έτσι την αντίδραση τους στα Ηνωμένα Έθνη.
Παρά το αδιέξοδο που θέτει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η Αθήνα αξιολογεί θετικά τη συζήτηση για οριοθέτηση ως μέτρο δοκιμής της αξιοπιστίας της λιβυκής πλευράς. Συμφωνήθηκε να εξεταστεί σε τεχνικό επίπεδο η δυνατότητα επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων, παρ’ ότι ο δρόμος προς οριστική λύση παραμένει ασαφής.
Στο τραπέζι τέθηκαν επίσης ζητήματα μετανάστευσης -χωρίς να καταγράφονται επί του παρόντος σημαντικές ροές προς την Ελλάδα- αλλά και προοπτικές επιχειρηματικής και οικονομικής συνεργασίας. Υπενθυμίζεται ότι η υφιστάμενη κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Λιβύης έχει μεταβατικό χαρακτήρα, με αποστολή τη διενέργεια εκλογών ώστε να δοθεί σταθερή λύση στο πολιτικό πρόβλημα της χώρας, κάτι που θεωρείται δύσκολο στις τρέχουσες συνθήκες αστάθειας. Βέβαια, κρίσιμος παράγοντας στην εξίσωση παραμένει η τουρκική διπλωματία, που διατηρεί βαθιές και παραδοσιακές, προνομιακές σχέσεις με την κυβέρνηση της Τρίπολης, και συνεπώς θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τόσο την ένταση όσο και την ταχύτητα με την οποία θα αποκατασταθεί ο διπλωματικός δίαυλος με την αφρικανική χώρα. Γιαυτο το κρίσιμο από εδώ και πέρα για την ελληνική διπλωματία είναι να συνεχιστούν οι επαφές στα διμερή και να συμβάλει η ελληνική πλευρά στο να ενισχυθεί η θέση και η παράσταση της Λιβύης στη διεθνή κοινότητα, κερδίζοντας έτσι τη χαμένη αξιοπιστία και στέλνοντας ένα μήνυμα στο εσωτερικό της διχασμένης χώρας πως η Ελλάδα δεν πρόκειται να τους εγκαταλείψει στα θέματα που τους αφορούν, μετριάζοντας με αυτόν τον τρόπο το διπλωματικό ισοζύγιο ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα.