Παρά τη γενικευμένη ανησυχία που επικράτησε στις αρχές της χρονιάς, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε τον νέο εμπορικό πόλεμο, η παγκόσμια οικονομία απέφυγε τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις.
Η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να κλείσει και το 2025 κοντά στο 3%, η ανεργία παραμένει χαμηλή, ενώ τα χρηματιστήρια σημείωσαν ικανοποιητικές αποδόσεις.
Το μόνο επίμονο «αγκάθι» είναι ο πληθωρισμός, που εξακολουθεί να υπερβαίνει τον στόχο του 2% στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ.
Ωστόσο, πίσω από τους συνολικούς δείκτες κρύβονται μεγάλες διαφοροποιήσεις.
Για πέμπτη συνεχή χρονιά, ο Economist παρουσιάζει την ετήσια λίστα «Οικονομία της Χρονιάς», αξιολογώντας 36 ανεπτυγμένες οικονομίες σε πέντε πεδία: πληθωρισμό, «εύρος πληθωρισμού», ανάπτυξη ΑΕΠ, απασχόληση και χρηματιστηριακές επιδόσεις.
Η άνοδος του ευρωπαϊκού Νότου
Όπως και τα προηγούμενα έτη, έτσι και το 2025 η μεγαλύτερη έκπληξη έρχεται από τον ευρωπαϊκό Νότο.
Μετά την περσινή πρωτιά της Ισπανίας, η Πορτογαλία ανακηρύσσεται φέτος «Οικονομία της Χρονιάς», καθώς συνδύασε υψηλή ανάπτυξη, χαμηλό πληθωρισμό και εξαιρετικές αποδόσεις στην αγορά μετοχών.
Σημαντική θέση στην κορυφή κατέλαβαν και άλλες χώρες που στο παρελθόν δοκιμάστηκαν σκληρά από την κρίση χρέους της δεκαετίας του 2010 - ανάμεσά τους η Ισπανία και η Ελλάδα, που ο Economist περιέλαβε το 2024 στο top 5 των κορυφαίων οικονομιών.
Η εντυπωσιακή επιστροφή της Νότιας Ευρώπης τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνεται: μετά τις ελληνικές πρωτιές το 2022 και το 2023 και την ισπανική νίκη το 2024, η περιοχή επιδεικνύει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και δυναμισμό.
Η θέση της Ελλάδας: σταθερά ανοδική πορεία
Η Ελλάδα συνεχίζει και το 2025 να βρίσκεται κοντά στην κορυφή της κατάταξης, επιβεβαιώνοντας ότι η μεταμνημονιακή δυναμική της δεν ήταν συγκυριακή.
Αν και δεν κατακτά φέτος την πρώτη θέση, παραμένει ανάμεσα στις πιο αποδοτικές οικονομίες διεθνώς, φιγουράροντας έκτη μαζί με την Τσεχία, με όχημα, μεταξύ άλλων:
- τον συγκρατημένο πληθωρισμό
- τη σταθερή δημιουργία θέσεων εργασίας, με την ανεργία να συνεχίζει την πτωτική της πορεία
- τη βελτίωση στο χρηματιστήριο, το οποίο καταγράφει διψήφιες αποδόσεις χάρη στην ενίσχυση τραπεζών και ενεργειακών ομίλων
Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες του Νότου, δείχνει ότι η στροφή σε επενδύσεις, εξωστρέφεια και μεταρρυθμίσεις αρχίζει να παράγει καρπούς σε μακροπρόθεσμη βάση.
Υποχωρούν οι οικονομίες του ευρωπαϊκού Βορρά
Στον αντίποδα, οι πιο αδύναμες οικονομικές επιδόσεις εντοπίζονται κυρίως στη βόρεια Ευρώπη.
Εσθονία, Φινλανδία και Σλοβακία βρίσκονται στο κάτω μέρος του πίνακα, ενώ η Γερμανία και η Βρετανία -παρά μια μικρή βελτίωση- εξακολουθούν να απογοητεύουν.
Η Γερμανία επηρεάζεται ακόμη από τη βιομηχανική επιβράδυνση και τα υψηλά ενεργειακά κόστη που ξεκίνησαν με το σοκ του 2022. Η Βρετανία αντιμετωπίζει επίμονα υψηλό δομικό πληθωρισμό, που διατηρείται στο 4%, πολύ πάνω από τον στόχο της Τράπεζας της Αγγλίας.
Στις ΗΠΑ, η εικόνα είναι μεικτή: η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή, αλλά ο υψηλός πληθωρισμός ρίχνει την τελική βαθμολογία της Αμερικής, που κατατάσσεται χαμηλότερα από την Ιταλία.
Το μέτωπο του πληθωρισμού: μια άνιση μάχη
Ο δομικός πληθωρισμός εξετάζεται πρώτος στον δείκτη. Η Τουρκία ταλανίζεται με εξαιρετικά υψηλές τιμές λόγω της ανορθόδοξης οικονομικής πολιτικής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Εσθονία ακολουθεί με περίπου 7%, καθώς δεν έχει ακόμη συνέλθει πλήρως από το ενεργειακό σοκ.
Αντιθέτως, ορισμένες βόρειες οικονομίες αντιμετωπίζουν τον αντίστροφο κίνδυνο: υπερβολικά χαμηλό ή μηδενικό πληθωρισμό, όπως η Σουηδία, η Φινλανδία και η Ελβετία.
Το φάσμα της αποπληθωριστικής πίεσης προκαλεί ανησυχίες που θυμίζουν παλαιότερες δεκαετίες.
Ανάπτυξη και απασχόληση: οι πρωταγωνιστές και οι ουραγοί
Η Πορτογαλία ξεχωρίζει στην ανάπτυξη: η άνθηση του τουρισμού και η μαζική εισροή εύπορων ξένων κατοίκων έχουν δώσει νέα ώθηση στο ΑΕΠ και στην απασχόληση. Αντίστοιχα, Τσεχία και Κολομβία σημειώνουν αξιοσημείωτη αύξηση παραγωγής και θέσεων εργασίας.
Στον αντίποδα, η Νότια Κορέα παρουσιάζει απώλειες σε θέσεις εργασίας, ενώ η Νορβηγία, εκτεθειμένη στις διακυμάνσεις του εμπορίου και των ναυτιλιακών κύκλων, υφίσταται τις συνέπειες της παγκόσμιας επιβράδυνσης.
Ένας κόσμος σε ανακατανομή ισχύος
Το 2025 αναδεικνύεται σε χρονιά κατά την οποία ο ευρωπαϊκός Νότος -με την Ελλάδα σημαντικό μέλος αυτής της ομάδας- αποδεικνύει τη σταθερότητα και την ανθεκτικότητά του. Αντίθετα, χώρες που θεωρούνταν μέχρι πρόσφατα «σταθερές βάσεις» της Ευρώπης βρίσκονται αντιμέτωπες με επιβράδυνση ή διαρθρωτικές αδυναμίες.
Αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον των χρηματιστηρίων, η ιστορία δείχνει ότι η «Οικονομία της Χρονιάς» συχνά συνεχίζει να ευημερεί και το επόμενο έτος.
Για τον Νότο της Ευρώπης, το 2025 ίσως αποτελεί απλώς έναν ακόμα σταθμό σε μια μακρά περίοδο οικονομικής αναγέννησης.