Οι ημέρες γίνονται όλο και πιο μικρές, και όχι μόνο επειδή πλησιάζει το τέλος του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο.
Σήμερα, Τρίτη 5 Αυγούστου, η διάρκεια της ημέρας στη Γη θα είναι ελαφρώς μικρότερη από τις καθιερωμένες 24 ώρες, σύμφωνα με το timeanddate.com.
Η διαφορά μπορεί να είναι μόλις 1,25 χιλιοστά του δευτερολέπτου σε σχέση με τα 86.400 δευτερόλεπτα που διαρκεί ένα ηλιακό 24ωρο, κι επομένως θα είναι ανεπαίσθητη για τον άνθρωπο. Όμως, εντάσσεται σε μια ανησυχητική τάση που προβληματίζει την επιστημονική κοινότητα: η Γη περιστρέφεται ταχύτερα και οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη σαφή εξήγηση.
Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει, χρειάζεται πρώτα να ξεκαθαρίσουμε τι σημαίνει «ημέρα». Η πραγματική περιστροφική περίοδος της Γης – μια πλήρης περιστροφή 360 μοιρών – διαρκεί 23 ώρες, 56 λεπτά και 4,1 δευτερόλεπτα, σύμφωνα με το EarthSky. Αυτή είναι η λεγόμενη αστρική ημέρα.
Αυτό εξηγεί γιατί τα άστρα και οι πλανήτες ανατέλλουν περίπου 4 λεπτά νωρίτερα κάθε νύχτα και γιατί ο νυχτερινός ουρανός αλλάζει από εποχή σε εποχή, καθώς η Γη κινείται στην τροχιά της γύρω από τον Ήλιο, ενώ ταυτόχρονα περιστρέφεται.
Ωστόσο, το 24ωρο που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας είναι η ηλιακή μέρα. Αυτή δεν μετριέται σε σχέση με τα άστρα, αλλά με βάση τον Ήλιο: δηλαδή από μεσημέρι σε μεσημέρι. Αυτό είναι το κανονικό 24ωρο ή 86.400 δευτερόλεπτα, και αυτός ο χρονισμός φαίνεται να μικραίνει ανεξήγητα.
Οι πιο «σύντομες» ημέρες του 2025 (και όλων των εποχών)
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχουν τρεις ημερομηνίες μέσα στο 2025 κατά τις οποίες η διάρκεια της ηλιακής ημέρας προβλέπεται να είναι μικρότερη από 24 ώρες:
- 9 Ιουλίου 2025: κατά 1,23 χιλιοστά του δευτερολέπτου μικρότερη
- 22 Ιουλίου 2025: κατά 1,36 χιλιοστά
- 5 Αυγούστου 2025: κατά 1,25 χιλιοστά.
Γιατί οι ημέρες στη Γη μικραίνουν και ποιον ρόλο παίζει η Σελήνη
Από τότε που ξεκίνησαν οι επίσημες καταγραφές το 1973, η ηλιακή ημέρα της Γης ακολουθούσε γενικά μια σταθερή πορεία επιμήκυνσης, κυρίως λόγω της Σελήνης. Καθώς το φεγγάρι περιστρέφεται γύρω από τη Γη προκαλεί παλιρροϊκή τριβή, η οποία το σπρώχνει σιγά-σιγά σε πιο μακρινή τροχιά.
Καθώς απομακρύνεται, η περιστροφική ενέργεια της Γης μεταφέρεται στη Σελήνη, γεγονός που οδηγεί σε επιβράδυνση της περιστροφής του πλανήτη μας και, άρα, σε μεγαλύτερες ημέρες.
Ωστόσο, είναι και η ακριβής θέση της Σελήνης που βοηθά τους επιστήμονες να εντοπίσουν συγκεκριμένες ημερομηνίες — όπως η 9η Ιουλίου, η 22α Ιουλίου και η 5η Αυγούστου — όπου η διάρκεια της ηλιακής ημέρας γίνεται οριακά μικρότερη.
Τις ημέρες αυτές, μεταβολές στη θέση της Σελήνης σε σχέση με τον ισημερινό της Γης — και ειδικά η απόκλισή της — μπορούν να επηρεάσουν τις παλιρροϊκές δυνάμεις, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν ανεπαίσθητα την ταχύτητα περιστροφής της Γης.
Η Γη περιστρέφεται πιο γρήγορα, αλλά γιατί;
Ενώ η Σελήνη εξηγεί τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις στην ταχύτητα περιστροφής της Γης, οι λόγοι για τη συνολική αύξηση της ταχύτητας περιστροφής τα τελευταία χρόνια παραμένουν ασαφείς.
Έχουν διατυπωθεί υποθέσεις, όπως το ενδεχόμενο η υπερθέρμανση του πλανήτη να παίζει κάποιο ρόλο. Όμως οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο βασικός παράγοντας είναι η επιβράδυνση του υγρού πυρήνα της Γης. Όταν ο εσωτερικός πυρήνας περιστρέφεται πιο αργά, το εξωτερικό τμήμα του πλανήτη περιστρέφεται ταχύτερα, σαν να ισορροπεί η Γη τη στροφορμή της.
Αρνητικό δευτερόλεπτο: Η ώρα ίσως αλλάξει για πάντα
Κι ενώ εμείς μπορεί να μην παρατηρήσουμε καμία διαφορά στη διάρκεια της ημέρας σήμερα, ωστόσο αν αυτή η τάση συνεχιστεί μέχρι το 2029, τότε οι διεθνείς χρονομέτρες ενδέχεται να προσθέσουν ένα αρνητικό δευτερόλεπτο - για πρώτη φορά στην ιστορία.
Έως τώρα, όταν η περιστροφή της Γης επιβραδυνόταν, προστίθετο ένα θετικό «δευτερόλεπτο άλματος» για να συγχρονιστούν τα ατομικά ρολόγια με τον αστρονομικό χρόνο. Αν όμως η Γη συνεχίσει να επιταχύνει, θα χρειαστεί να αφαιρεθεί ένα δευτερόλεπτο - κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ.