Εντός της εβδομάδας, πιθανώς, θα επισκεφθεί ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι την Ουάσιγκτον προκειμένου να «ολοκληρώσει τα τελικά στάδια» της ειρηνευτικής συμφωνίας με τον Ντόναλντ Τραμπ, λένε στο Κίεβο.
«Προσβλέπουμε στην οργάνωση της επίσκεψης του προέδρου της Ουκρανίας στις ΗΠΑ το νωρίτερο δυνατό εντός του Νοεμβρίου», δήλωσε ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Κιέβου, Ρουστέμ Ουμέροφ, σύμφωνα με τον οποίο οι αντιπροσωπείες ΗΠΑ και Ουκρανίας «έχουν καταλήξει σε μια κοινή κατανόηση των βασικών όρων της συμφωνίας, που συζητήθηκε στη Γενεύη» και οδήγησε στο λίφτινγκ του αρχικού αμερικανικού σχεδίου.
Ένα σχέδιο που θεωρείτο εξόχως ευνοϊκό προς τη Ρωσία, σε βαθμό που -όπως παραδέχονταν Ευρωπαίοι διπλωμάτες- υπονόμευε ευθέως την ουκρανική κυριαρχία.
Από τα 28 στα 19 σημεία
Στη Γενεύη, το αρχικό αμερικανικό σχέδιο για την ειρήνευση στην Ουκρανία υπέστη βαθιά επεξεργασία. Από τα 28 σημεία, έμειναν 19 - και όχι τυχαία. Τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία απαλείφθηκαν ή αναθεωρήθηκαν πλήρως:
● Καμία επιστροφή της Ρωσίας στο G8.
● Καμία δυνατότητα των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη.
● Αφαίρεση οποιασδήποτε αναφοράς που άπτεται κυρώσεων, ευρωπαϊκής προοπτικής της Ουκρανίας ή ένταξής της στο ΝΑΤΟ.
«Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία είναι υπό ευρωπαϊκό έλεγχο. Οι Ευρωπαίοι αποφασίζουν γι’ αυτά», υπογράμμιζε κατηγορηματικά Γάλλος κυβερνητικός αξιωματούχος.
Με άλλα λόγια, οι Ευρωπαίοι κατάφεραν να αποσύρουν από το τραπέζι όλα όσα τους έθεταν σε θέση πολιτικής αναγκαστικής συναίνεσης προς την Ουάσιγκτον.
Προς μια πιο ρεαλιστική φόρμουλα για την Ουκρανία
Το νέο σχέδιο δεν περιλαμβάνει παραχωρήσεις εδαφών ούτε αποδοχή μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης εντός ουκρανικού εδάφους - προτάσεις που είχαν προκαλέσει στην Ουκρανία την οργή πολιτικών και της κοινής γνώμης.
Δεν ζητείται, επίσης, μείωση της ουκρανικής στρατιωτικής ισχύος, κάτι που αρχικά θεωρούνταν προϋπόθεση από αμερικανικούς κύκλους.
Αντίθετα, στο τραπέζι βρίσκεται μια πρόταση παγώματος της γραμμής του μετώπου, με μια κατάπαυση του πυρός, που θα βασίζεται στην τρέχουσα διάταξη των δυνάμεων.
Ο Ζελένσκι χαιρέτισε την πρόοδο, σημειώνοντας ότι «πολλά σωστά στοιχεία έχουν ληφθεί υπόψη», και άφησε να εννοηθεί ότι οι πιο ευαίσθητες διαπραγματεύσεις με τον Τραμπ θα γίνουν απευθείας σε μια μελλοντική συνάντηση, η οποία ακόμη δεν έχει οριστεί.
Το déjà-vu των Ευρωπαίων και η ανησυχία για τις χαοτικές κινήσεις Τραμπ
Η ανακούφιση στη Γηραιά Ήπειρο συνοδεύεται από έντονη ανησυχία καθώς οι Ευρωπαίοι έχουν ξαναδεί αυτό το έργο. Από τον Αύγουστο, όταν ο Τραμπ συναντήθηκε με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στο Άνκορατζ, το ευρωπαϊκό μπλοκ παρακολουθεί με αγωνία τις απότομες στροφές του Λευκού Οίκου.
Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες διαπιστώνουν πως ο Αμερικανός πρόεδρος λειτουργεί τρόπον τινά ως «εκκρεμές»: Αποδέχεται προσωρινά μια πιο ισορροπημένη στάση, αλλά επανέρχεται σταθερά στην αρχική του γραμμή που ευνοεί τη Μόσχα.
Γι’ αυτό, όπως αναφέρουν πηγές σε Παρίσι και Βερολίνο, η καλύτερη ευρωπαϊκή τακτική έχει αποδειχθεί ότι είναι να είναι πάντα οι Ευρωπαίοι αυτοί που μιλούν τελευταίοι στον Τραμπ, ώστε να επηρεάζουν την τελική του σκέψη πριν ληφθεί απόφαση, όπως αναφέρει η γαλλική εφημερίδα.
Η ευρωπαϊκή αντιπρόταση που έμεινε στο συρτάρι
Πριν ξεσπάσει η κρίση γύρω από το αμερικανικό σχέδιο, το τριμερές σχήμα Ε-3 (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία) είχε έτοιμο προσχέδιο ειρηνευτικής πρότασης που στόχευε σε:
● αποτροπή νέας ρωσικής επιθετικότητας,
● ξεκάθαρες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία,
● διπλωματικό πλαίσιο σύμφωνο με τις ευρωπαϊκές αξίες.
Παράλληλα, η Φινλανδία είχε προωθήσει μια δική της πρόταση 20 σημείων, εστιάζοντας σε άμεση κατάπαυση πυρός στον αέρα, ώστε να περιοριστούν οι απώλειες αμάχων.
Όμως, όλα αυτά εγκαταλείφθηκαν μετά τη δημοσιοποίηση του σχεδίου Τραμπ. Γιατί;
Διότι οι Ευρωπαίοι δεν ήταν ενωμένοι ούτε στην ουσία ούτε στη μεθοδολογία, όπως σημειώνει το άρθρο. Η πρωτοβουλία Ε-3 δυσαρέστησε κράτη όπως η Ιταλία, ενώ σε επίπεδο ΕΕ εκφράστηκαν ανησυχίες για έλλειψη συλλογικότητας.
Υπόγειες τριβές και ευρωπαϊκοί υπολογισμοί
Κατά τη διάρκεια των κρίσιμων τηλεδιασκέψεων της Παρασκευής, διαπιστώθηκε ότι το να τεθεί επί τάπητος ευρωπαϊκή αντιπρόταση χωρίς πλήρη συμφωνία θα προκαλούσε ενδοευρωπαϊκές τριβές.
Έτσι, στο περιθώριο της συνόδου G20 στο Γιοχάνεσμπουργκ, οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν ομόφωνα να υιοθετήσουν το αμερικανικό σχέδιο ως «βάση εργασίας» - έστω κι αν αυτό σήμαινε ότι θα ξαναγραφόταν ουσιαστικά από την αρχή.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι εξέφρασε δυσφορία για τις συζητήσεις σχετικά με το ποιος συμμετέχει στις συναντήσεις, υποστηρίζοντας ότι «η καταγραφή παρουσιών γίνεται επικίνδυνη όταν επηρεάζει τις αποφάσεις των ηγετών». Ο υπουργός Άμυνάς της, Γκουίντο Κροζέτο, προειδοποίησε πως ο Τραμπ «συνηθίζει να πετάει μια πέτρα στη λίμνη, περιμένει να δει τους κυματισμούς και μετά να διορθώνει».
Το βλέμμα στραμμένο στη Μόσχα
Με το σχέδιο αναδιαμορφωμένο και τις ευρωπαϊκές κόκκινες γραμμές σε μεγάλο βαθμό διασφαλισμένες, Ευρωπαίοι και Ουκρανοί περιμένουν τώρα τη ρωσική απάντηση και τι θα βγει από τις επαφές των Αμερικανών αξιωματούχων με Ρώσους ομολόγους τους στο Άμπου Ντάμπι.
Η πρώτη αντίδραση της Μόσχας ήρθε ήδη: ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου αναφέρθηκε σε «ευρωπαϊκή αντιπρόταση» -αποφεύγοντας επιδεικτικά να την ονομάσει αμερικανική- και τη χαρακτήρισε «αντιπαραγωγική».
Το ερώτημα που πλανάται: Είναι η τωρινή ανακούφιση Κιέβου και Ευρωπαίων απλώς μια προσωρινή ανάπαυλα; Ή σηματοδοτεί μια νέα ισορροπία στην ευρωαμερικανική διαχείριση του πολέμου;