Σε πολιτική κρίση έχει βυθιστεί η Πορτογαλία μετά την αιφνιδιαστική παραίτηση του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα, που βρέθηκε στη δίνη σκανδάλου διαφθοράς.
Ο πρόεδρος της Πορτογαλίας, Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα, καλείται τώρα να ασκήσει το συνταγματικό του καθήκον να διορίσει τον αντικαταστάτη του παραιτηθέντος πρωθυπουργού ή να διαλύσει τη Βουλή ωθώντας τη χώρα σε πρόωρες εκλογές.
Από το 2015 που ανέλαβε την εξουσία, ο Κόστα κυριάρχησε στο πολιτικό τοπίο της Πορτογαλίας, νικώντας πολιτικούς αντιπάλους και εξουδετερώνοντας εσωκομματικούς δελφίνους, αλλά η κυριαρχία του έλαβε απρόσμενο τέλος χθες μετά την έφοδο της αστυνομίας στην επίσημη κατοικία του και σε υπουργεία στο πλαίσιο έρευνας για διαφθορά και άσκηση αθέμιτης επιρροής αναφορικά με συμβόλαια που συνδέονται με το πράσινο υδρογόνο και με την εξόρυξη λιθίου, ενός μετάλλου που χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών και είναι μεγάλης σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση.
Δύσκολες οι επιλογές για τον πρόεδρο της Πορτογαλίας
Η ικανότητα του Κόστα να παραμερίζει εκείνους που θα μπορούσαν να απειλήσουν την εξουσία του αναδεικνύεται τώρα ως μεγάλο πρόβλημα για τον πρόεδρο της Πορτογαλίας, που έκανε δεκτή την παραίτηση του πρωθυπουργού, σχολιάζει το Politico.
Ο Ρεμπέλο ντε Σόουζα ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει σήμερα τη γνώμη των ηγετών των κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Κοινοβούλιο σε συνεδρίαση σήμερα, ενώ αύριο Πέμπτη για τον ίδιο λόγο θα συνεδριάσει το Κρατικό Συμβούλιο, στο οποίο μετέχουν υψηλόβαθμοι πολιτικοί αξιωματούχοι, πρώην πρόεδροι και άλλες προσωπικότητες, διορισμένες από τον ίδιο, και στη συνέχεια ο πρόεδρος της Πορτογαλίας θα απευθύνει διάγγελμα στον λαό.
Πολλοί αναμένουν ότι ο Ρεμπέλο ντε Σόουζα θα προχωρήσει σε διάλυση της Βουλής, ωστόσο έχει κι άλλες επιλογές. Θα μπορούσε να ζητήσει από τον Κόστα να παραμείνει υπηρεσιακός πρωθυπουργός μέχρι την ψήφιση του Προϋπολογισμού στα τέλη του μήνα και να διαλύσει στη συνέχεια τη Βουλή, ή να του ζητήσει να παραμείνει στο πόστο του μέχρι τις εκλογές.
Διάδοχος του Κόστα από το Σοσιαλιστικό Κόμμα;
Μια άλλη επιλογή για τον πρόεδρο της Πορτογαλίας είναι να διορίσει νέο πρωθυπουργό αντί να διαλύσει τη Βουλή, ενδεχομένως κάποιον από τις τάξεις των Σοσιαλιστών του Κόστα, που έχουν την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, ώστε να αποτραπεί η πιθανότητα μεγάλης πολιτικής αλλαγής και να διασφαλίσει την ψήφιση του Προϋπολογισμού βάσει του χρονοδιαγράμματος.
Το Σύνταγμα της Πορτογαλίας δίνει στον πρόεδρο της χώρας μεγάλα περιθώρια για την επιλογή του αντικαταστάτη του παραιτηθέντος πρωθυπουργού. Το 2004, όταν ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο εγκατέλειψε την πρωθυπουργία για να αναλάβει την προεδρία της Κομισιόν, ο τότε πρόεδρος Ζόρζε Σεμπάιου διόρισε πρωθυπουργό τον δήμαρχο της Λισαβόνας και αντιπρόεδρο του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Πέντρο Σαντάνα Λόπες, μολονότι την εποχή εκείνη δεν ήταν καν βουλευτής.
Ωστόσο, λίγα είναι τα μέλη των Σοσιαλιστών που θεωρούνται ικανά να αναλάβουν το πόστο μεσούσης μιας έρευνας για διαφθορά που ήδη έχει οδηγήσει στη σύλληψη του προσωπάρχη του πρωθυπουργού, Βιτόρ Εσκαρία, και στην παραπομπή σε δίκη του υπουργού Υποδομών της Πορτογαλίας, Ζοάου Γκαλάμπα.
Γι’ αυτό και θεωρείται πιθανότερο ο 74χρονος πρόεδρος της Πορτογαλίας να προχωρήσει σε διάλυση της Βουλής και προκήρυξη νέων εκλογών, που θα μπορούσαν ωστόσο να επιτείνουν την πολιτική κρίση.
Ρόλος ρυθμιστή για την Ακροδεξιά σε νέες εκλογές;
Οι Σοσιαλιστές είδαν τα ποσοστά τους να μειώνονται κατά πάνω από 19% από τις εκλογές του 2022, αλλά διατηρούν ακόμη ισχνό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις και ίσως εξασφαλίσουν τις περισσότερες έδρες αν οδηγηθεί η Πορτογαλία στις κάλπες, με ό,τι μπορεί να σημάνει για τη χώρα η παραμονή στην εξουσία ενός κόμματος που εμπλέκεται σε έρευνα για διαφθορά.
Οι βασικοί αντίπαλοί τους, το κεντροδεξιό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα που κυβέρνησε την Πορτογαλία μετά την οικονομική κατάρρευσή της στη διάρκεια της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης, δεν έχουν καταφέρει να αποτινάξουν τη σύνδεσή τους με τις πολιτικές λιτότητας και να κερδίσουν σε δημοτικότητα. Ο ηγέτης τους, Λουίς Μοντενέγκρο, σε χθεσινοβραδινή ομιλία του υποστήριξε ότι η κυβέρνηση κατέρρευσε «εκ των έσω» και ότι η μόνη επιλογή τώρα είναι οι πρόωρες εκλογές, αφού «το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχασε τη νομιμοποίησή του».
Ο κεντροδεξιός ηγέτης επέμεινε πως το κόμμα του είναι έτοιμο να εξασφαλίσει την υποστήριξη της πλειοψηφίας των Πορτογάλων ψηφοφόρων, αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι για να αναλάβει την εξουσία θα χρειαστεί να συμπήξει κυβέρνηση συνασπισμού με το ακροδεξιό Chega, που αυξάνει σταθερά τα ποσοστά του και είχε αναδειχθεί τρίτο κόμμα στις τελευταίες εκλογές. Ο Μοντενέγκρο είπε, βέβαια, ότι δεν θα σχηματίσει κυβέρνηση με το Chega, αλλά μένει να αποδειχθεί αν η δέσμευσή του θα πείσει τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους.