Οι επιλογές του Ντόναλντ Τραμπ αναφορικά με το Ιράν έχουν φέρει σε δυσχερή θέση την Ευρώπη, που συνειδητοποίησε πόσο μάταιες ήταν οι διπλωματικές της προσπάθειες της υστάτης στιγμής την περασμένη εβδομάδα για την αποκλιμάκωση της κατάστασης.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε βάλει τον Λευκό Οίκο να δηλώσει προ ημερών ότι θα αποφάσιζε εντός δύο εβδομάδων τι θα κάνει με το Ιράν, για να ανάψει τελικά το πράσινο φως για τον βομβαρδισμό των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων τα χαράματα της Κυριακής αφήνοντας την Ευρώπη «ανίσχυρη και περιθωριοποιημένη» να παρακολουθεί αμέτοχη, «λες και είναι καταδικασμένη στις επιλογές του απρόβλεπτου Τραμπ», όπως σχολιάζει η γαλλική εφημερίδα Le Monde.
Τα αμερικανικά πλήγματα στο Ιράν έφεραν προ τετελεσμένου τους Ευρωπαίους ηγέτες, ουδείς εκ των οποίων καταδίκασε την απόφαση του Τραμπ, η οποία αύξησε τον κίνδυνο σοβαρότερης κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τη Γηραιά Ήπειρο, αν και κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι το καθεστώς των μουλάδων ίσως να μην διαθέτει πλέον τα μέσα για να απαντήσει σκληρά.
«Καλούμε το Ιράν να μην προβεί σε περαιτέρω ενέργειες που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή», τόνισαν σε κοινή δήλωσή τους χθες το απόγευμα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ. «Θα συνεχίσουμε τις κοινές διπλωματικές μας προσπάθειες για την εκτόνωση των εντάσεων και την εξασφάλιση ότι η σύγκρουση δεν θα κλιμακωθεί ή θα εξαπλωθεί περαιτέρω»», πρόσθεσαν.
Λίγο αργότερα σε έκτακτη συνεδρίαση του συμβουλίου άμυνας στο Ελιζέ ο Μακρόν επανήλθε υπογραμμίζοντας ότι «καμία αυστηρά στρατιωτική απάντηση δεν μπορεί να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα» και ότι «η επανέναρξη των διπλωματικών και τεχνικών συζητήσεων είναι ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος που όλοι επιδιώκουμε, δηλαδή να μην αποκτήσει πυρηνικά όπλα το Ιράν, αλλά και να αποτρέψουμε την ανεξέλεγκτη κλιμάκωση στην περιοχή».
Το ίδιο αυτό μήνυμα είχε επαναλάβει προηγουμένως σε συναντήσεις του με τον Ιρανό πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιάν, κι άλλους ηγέτες χωρών της Μέσης Ανατολής, όπως ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και ο Εμίρης του Κατάρ, Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι.
Ο Τραμπ θέλει τη νίκη του
Ο Μακρόν, ωστόσο, δεν είχε καμία επαφή με τον Τραμπ μολονότι πέρασε σχεδόν μία εβδομάδα από τη σύγκρουσή τους στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G7 στον Καναδά αναφορικά με τη σκοπιμότητα μιας κατάπαυσης των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, αλλά ούτε συνομίλησε και με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Με το θερμόμετρο της έντασης στη Μέση Ανατολή στο κόκκινο εν αναμονή των αντιποίνων, που έχει προαναγγείλει το Ιράν, μια επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων φαντάζει λίαν αβέβαιη, περιπλέκοντας κάθε μορφή διπλωματικής εμπλοκής των Ευρωπαίων καθώς ο Τραμπ αισθάνεται κυρίαρχος του παιχνιδιού και θεωρεί ότι ο ίδιος θα υποχρεώσει το καθεστώς των μουλάδων να διαπραγματευτεί.
«Ο Τραμπ θέλει τη νίκη του και δεν θέλει κανείς να τού πάρει έστω και ένα ψίχουλο επιτυχίας. Δεν του αρέσει καθόλου να βλέπει τους Ευρωπαίους να εμπλέκονται σε μεσολάβηση», δήλωσε στη γαλλική εφημερίδα Ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος επισημαίνει ότι «το μίσος για την Ευρώπη είναι ένας από τους πυλώνες της αμερικανικής κυβέρνησης».
Η απροθυμία αυτή του Τραμπ να εκχωρήσει στους Ευρωπαίους μεσολαβητικό ρόλο φάνηκε και την περασμένη Παρασκευή, όταν η επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ και οι υπουργοί Εξωτερικών Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας (Ε3) στη συνάντησή τους με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, που αποσκοπούσε στην επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα πίεσαν, όπως ζητούσε η Ουάσιγκτον, να εγκαταλείψει η Τεχεράνη όλες τις δραστηριότητες εμπλουτισμού ουρανίου. Αν και δεν προέκυψε κάποια σημαντική εξέλιξη από τη συνάντηση αυτή, οι Ευρωπαίοι διαπίστωσαν μια κάποια διάθεση συμβιβασμού από μέρους του Ιρανού ΥΠ ΕΞ.
«Οι Ιρανοί έχουν συντριβεί από τους Ισραηλινούς. Στη Γενεύη, ήταν έτοιμοι να κάνουν πολλές παραχωρήσεις, ακόμη και πριν χτυπήσουν οι Αμερικανοί», δήλωσε διπλωματική πηγή στη Monde.
Το πρωί της Δευτέρας ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας Ζαν-Νοέλ Μπαρό επανέλαβε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες τη θέση της χώρας του αναφορικά με την «αλλαγή καθεστώτος» στο Ιράν, στην οποία αναφέρθηκαν ο Ισραηλνός πρωθυπουργός Νετανιάχου και ο Τρραμπ ότι είναι «απατηλό και επικίνδυνο να πιστεύουμε ότι, με τη βία και τις βόμβες, μπορούμε να προκαλέσουμε (...) μια αλλαγή καθεστώτος».
Διχογνωμία των Ευρωπαίων για τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς στο Ιράν
Στον απόηχο των αμερικανικών βομβαρδισμών στο Ιράν και ενώ συνεχίζονται οι ισραηλινές επιθέσεις εναντίον του, η Τεχεράνη δεν θέλει να συνομιλήσει με την κυβέρνηση Τραμπ απαιτώντας να προηγηθεί εκεχειρία. Φαίνεται να επιδιώκει ρωσική μεσολάβηση, όπως υποδηλώνει το ταξίδι του Ιρανού ΥΠ ΕΞ Αμπάς Αραγτσί στη Μόσχα, προοπτική που απορρίπτουν οι Ευρωπαίοι φοβούμενοι μήπως την αποδεχθεί ο Τραμπ δεδομένου ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει απορρίψει μέχρι τώρα κάθε πρόταση της Ουάσικτον για εκεχειρία στην Ουκρανία.
Όπως σημειώνει η γαλλική εφημερίδα, παραμονές της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ (αύριο και μεθαύριο) στη Χάγη και μετά τη σύνοδο κορυφής της G7, από την οποία αποχώρησε ο Τραμπ, «ουδείς τολμά να διασταυρώσει τα ξίφη του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, η υποστήριξη του οποίου παραμένει κρίσιμη καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία».
Κι όχι μόνον έχουν περιοριστεί σε ρόλο θεατή το Παρίσι, το Βερολίνο και το Λονδίνο - που είχαν συνυπογράψει το 2015 με την Τεχεράνη, την Ουάσιγκτον, το Πεκίνο και τη Μόσχα τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, από την οποία αποχώρησε ο Τραμπ τρία χρόνια αργότερα – αλλά παρουσιάζουν και διάσταση απόψεων αναφορικά με τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Ενώ ο Γάλλος ΥΠ ΕΞ εξέφρασε την «ανησυχία» του την Κυριακή, ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους δήλωσε ότι «οι Αμερικανοί ανέλαβαν τις ευθύνες τους στην περιοχή». «Αυτό που είναι καθοριστικό, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι έχει εξαλειφθεί μια σημαντική απειλή. (...) Αυτά είναι καλά νέα για τη Μέση Ανατολή, αλλά και για την Ευρώπη», δήλωσε ο Σοσιαλδημοκράτης πολιτικός, ηγετική φυσιογνωμία στην κυβέρνηση συνασπισμού του Φρίντριχ Μερτς. Ο Γερμανός Καγκελάριος είχε ήδη δηλώσει, στο περιθώριο της G7, ότι το Ισραήλ έκανε «τη βρώμικη δουλειά» για να μειώσει την ιρανική πυρηνική απειλή.