Η Τουρκία ετοιμάζεται για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 28 Μαΐου, γεννώντας ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις.
Η πρώην ανταποκρίτρια της Le Monde στην Τουρκία, Marie Jégo, απαντά στις ερωτήσεις των αναγνωστών μετά τον αμφίρροπο πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, ένας γύρος όπου επικράτησε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αποδεικνύοντας ότι είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει και δεν θα εγκαταλείψει τον «θρόνο» του αμαχητί.
Ο πρώτος γύρος των τουρκικών προεδρικών εκλογών διεξήχθη την Κυριακή 14 Μαΐου. Η ψηφοφορία έφερε αντιμέτωπο τον εν ενεργεία Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με δύο αντιπάλους. Ο κυριότερος είναι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ένας 74χρονος οικονομολόγος και υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP, σοσιαλδημοκράτης) που ηγείται ενός εξακομματικού συνασπισμού. Ο δεύτερος ήταν ο Σινάν Ογκάν, 55 ετών.
Κοινοβουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν επίσης την Κυριακή, όπου οι ψηφοφόροι ανέδειξαν πρώτο το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν, το AKP.
Ερωτήσεις και απαντήσεις για τις τουρκικές εκλογές
Ποιες είναι οι πιθανότητες για τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου;
Οι πιθανότητές του είναι πολύ λίγες. Ο αουτσάιντερ Σινάν Ογκάν, ο οποίος έλαβε το 5,3% των ψήφων, δεν έχει ακόμη δώσει οδηγίες για τη «μεταφορά» των ψήφων του. Θα προσελκύεται και από τις δύο πλευρές. Το τελεσίγραφό του: Θα δώσει εντολή να ψηφίσει τον Κιλιτσντάρογλου υπό τον όρο ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα αποποιηθεί τους δεσμούς του με το HDP, το φιλοκουρδικό κόμμα.
Επιπλέον, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να βρίσκεται σε θέση ισχύος για τον δεύτερο γύρο, ιδίως επειδή τα προκαταρκτικά αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών δείχνουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία για την κυβερνητική συμμαχία (AKP + MHP + Hüda Par).
Ποιες θα ήταν οι σημαντικότερες αλλαγές για τις γυναίκες αν ο Ερντογάν δεν πετύχαινε;
Η Τουρκία θα μπορούσε να αναβιώσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία προστατεύει τις γυναίκες από την ενδοοικογενειακή βία - ένα τεράστιο πρόβλημα στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν κατήγγειλε μονομερώς τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης -που υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη το 2011- δέκα χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 2021. Η απόφαση αυτή επικρίθηκε από πολλές γυναίκες, μεταξύ άλλων και εντός του κυβερνώντος κόμματος.
Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι η καταστροφική κακοδιαχείριση του σεισμού από τον Ερντογάν δεν επέδρασε στην κάλπη;
Έχετε δίκιο, αυτή είναι μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις αυτής της ψηφοφορίας, ιδίως στην περιοχή Χατάι, η οποία έχει καταστραφεί πολύ και της οποίας οι κάτοικοι, η πλειοψηφία των οποίων είναι Αλεβίτες (η μεγαλύτερη θρησκευτική μειονότητα στην Τουρκία), δήλωσαν ότι δεν θα έδιναν την ψήφο τους στον Ερντογάν. Είναι λογικό να υπάρχει υποψία νοθείας, καθώς δεν είναι γνωστό πώς θα μπορούσε να διεξαχθεί κανονικά η ψηφοφορία σε αυτή την κατεστραμμένη περιοχή.
Πώς καταρτίστηκαν οι κατάλογοι; Πώς μπόρεσαν οι ψηφοφόροι να ψηφίσουν κανονικά; Σε άλλες περιοχές, όπως το Μαράς, το Αντίγιαμαν, το Γκαζιαντέπ, η Ούρφα, που ψήφισαν το ΑΚΡ, μπορείτε να καταλάβετε ότι οι υποσχέσεις γενναιοδωρίας του Ερντογάν (ταχεία ανοικοδόμηση, επαναστέγαση των θυμάτων των καταστροφών, ενισχυμένη κοινωνική βοήθεια) μπορεί να έπαιξαν κάποιον ρόλο.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης και το CHP αμφισβήτησαν αυτό το αποτέλεσμα αργά το βράδυ και μάλιστα ισχυρίστηκαν ότι ήταν μπροστά από τον Ερντογάν. Υπάρχει κάποια είδηση σχετικά με αυτό;
Η αντιπολίτευση ήταν έξαλλη επειδή το ΑΚΡ ζητούσε συνεχώς επανακαταμετρήσεις, μερικές φορές έως και 11 φορές, σε σχεδόν όλες τις εκλογικές περιφέρειες όπου ο Κιλιτσντάρογλου προηγούνταν, κάτι που αποτελεί καθαρή παρεμπόδιση.
Αυτή τη στιγμή, πρέπει να σημειωθεί ότι η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή (YSK) δεν έχει ακόμη ανακοινώσει επισήμως τα αποτελέσματα, ακριβώς επειδή οι επανακαταμετρήσεις συνεχίζονται και οι ψήφοι αυτές δεν έχουν συμπεριληφθεί στα αποτελέσματα. Αλλά αυτό δεν θα αλλάξει πολλά για τον Κιλιτσντάρογλου. Θα υπάρξει σίγουρα δεύτερος γύρος.
Ακόμα και αν ο Κιλιτσντάρογλου κερδίσει τις εκλογές στον δεύτερο γύρο, ποια θα είναι τα περιθώρια ελιγμών του χωρίς πλειοψηφία στη Βουλή;
Τα περιθώρια ελιγμών του θα είναι μεγάλα, καθώς το Κοινοβούλιο έχει μετατραπεί σε απλή αίθουσα συνεδριάσεων, όπως η Δούμα του Βλαντίμιρ Πούτιν στη Ρωσία, μετά τη συνταγματική μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα το 2017, η οποία μετέτρεψε τη χώρα από ένα κοινοβουλευτικό σύστημα σε ένα υπερπροεδρικό σύστημα, χωρίς καμία αντίρροπη δύναμη. Ο πρόεδρος, ο οποίος είναι και πρωθυπουργός, είναι παντοδύναμος, κυβερνώντας με διατάγματα.
Η νίκη του Κιλιτσντάρογλου στον δεύτερο γύρο φαίνεται να υπονομεύεται από τα καλά αποτελέσματα του κυβερνητικού συνασπισμού στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών, ο οποίος φαίνεται να έχει διατηρήσει την πλειοψηφία του στο Κοινοβούλιο. Ψυχολογικά, αυτό θα επηρεάσει την επιλογή των ψηφοφόρων στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Θα πουν στον εαυτό τους ότι «ο Ερντογάν είναι ο κύριος, είναι ο εγγυητής της συνέχειας».
Τι ανάλυση κάνετε για τη μεταφορά ψήφων από τον τρίτο υποψήφιο του πρώτου γύρου, τον Σινάν Ογκάν;
Αυτός είναι ο αστάθμητος παράγοντας. Ας θυμηθούμε ότι ο Ογκάν, ένας ακροδεξιός πολιτικός, δεν έχει δώσει ακόμη οδηγίες για τον δεύτερο γύρο. Δήλωσε στο γερμανικό Der Spiegel ότι θα καλούσε σε ψήφο υπέρ του Κιλιτσντάρογλου αν αυτός παραιτούνταν από την υποστήριξή του στο φιλοκουρδικό κόμμα HDP (που μετονομάστηκε σε YSP για τις εκλογές αυτές, επειδή το HDP απειλείται με απαγόρευση). Αυτό θέτει μια πρακτικά αδύνατη επιλογή για τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος έχει λάβει πολλές ψήφους από το κουρδικό εκλογικό σώμα.
Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης δεν ανακοίνωσε μεγάλη ρήξη σε σχέση με τη γραμμή Ερντογάν. Υπάρχει συναίνεση στην Τουρκία για το θέμα αυτό;
Η αντιπολίτευση θα έχει μια διαφορετική εξωτερική πολιτική αν εκλεγεί, πιο ειρηνική για αρχή, πιο ορθολογική επίσης. Οι σχέσεις με την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ θα επανέλθουν σε μια κανονική πορεία. Οι σχέσεις με τη Μόσχα θα ήταν πιο θεσμοθετημένες απ' ό,τι είναι σήμερα.
Η σχέση μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν είναι πολύ προσωπική, όλα βασίζονται στον μαγικό τους δεσμό. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν στενογραφήματα των συνομιλιών τους, δεν υπάρχουν ηχογραφήσεις, δεν ξέρουμε τι λένε ο ένας στον άλλον. Σε μια κανονική θεσμοθετημένη σχέση, θα γνωρίζαμε.