Όσο και εάν ήθελε την αλλαγή ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινωνίας, το βαθιά διχασμένο και ακραία πολωμένο πολιτικό σύστημα δεν επέτρεψε η αλλαγή αυτή να συμβεί.
Το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών συνιστά οπισθοδρόμηση -στην καλύτερη περίπτωση «βήμα σημειωτόν»- όσον αφορά στο δημοκρατικό μέλλον της Τουρκίας, την εμπέδωση του κράτους δικαίου και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που εδώ και πολλά χρόνια έχουν τεθεί από το «καθεστώς Ερντογάν» σε καταστολή.
Αντίθετα, οι δυνάμεις του εθνικισμού, εκφρασμένες από τη «Συμμαχία του Λαού» -το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του προέδρου Ερντογάν, το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) του Μπαχτσελί και τα ισλαμικού προσανατολισμού κόμματα, το Νέο Κόμμα Ευημερίας (YRP) και το Κόμμα Μεγάλης Ενότητας (BBP)- ενισχύθηκαν επιτυγχάνοντας κοινοβουλευτική πλειοψηφία και τον έλεγχο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Όπως αποδείχθηκε, ούτε η δεινή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, ούτε ο θυμός μεγάλου ποσοστού των Tούρκων ψηφοφόρων για την κυβέρνηση όσον αφορά στην κάκιστη διαχείριση των καταστροφικών σεισμών που έπληξαν τη Νοτιοανατολική Τουρκία, ούτε η εκπεφρασμένη προτίμηση του μεγαλύτερου μέρους των περισσότερων από 5 εκατομμύρια νέων που ψήφισαν για πρώτη φορά ή/και η υποστήριξη του μεγαλύτερου μέρους των Κούρδων ψηφοφόρων για τον επικεφαλής της αντιπολίτευσης, Κιλιτσντάρογλου, ούτε ακόμη η αποχώρηση του Μουχαρέμ Ιντζέ από τις προεδρικές εκλογές λειτούργησαν με τρόπο καταλυτικό εις βάρος του προέδρου Ερντογάν. Λάθος αποδείχθηκε και η επιλογή ενός «συναινετικού» και «ενωτικού» προφίλ από τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου μέσα σε ένα περιβάλλον όπου κερδισμένος αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά ο πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος γνωρίζει καλύτερα από όλους πώς να εκμεταλλεύεται τον φόβο και την ανασφάλεια της τουρκικής κοινωνίας.
Με δεδομένο τον έλεγχο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και τον πλήρη έλεγχο του κράτους, ο πρόεδρος Ερντογάν είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κερδίσει και τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 28 Μαΐου, καλύπτοντας εύκολα το μικρό ποσοστό που απομένει μέχρι την επίτευξη της αναγκαίας πλειοψηφίας -μεταξύ άλλων ή κυρίως- από την προσέλκυση μέρους του ποσοστού 5% που έλαβε ο συνυποψήφιός του στον πρώτο γύρο Σινάν Ογάν. Η ανάγκη νίκης του στις προεδρικές εκλογές θα παρουσιαστεί ως η απόλυτη προϋπόθεση πολιτικής σταθερότητας, η οποία διακυβεύεται σε περίπτωση εκλογής του Κιλιτσντάρογλου στην προεδρία της χώρας, καθώς θα συνεπάγεται συνεχείς συγκρούσεις με την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της «Συμμαχίας του Λαού» και πολιτική αστάθεια. Βεβαίως, το ενδεχόμενο νίκης του υποψηφίου της «Εθνικής Συμμαχίας» Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι εξαιρετικά περιορισμένο, καθώς καλείται να καλύψει ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό, διατηρώντας ταυτόχρονα συσπειρωμένη την εκλογική του βάση, η οποία, μετά τη διάψευση των υψηλών προσδοκιών τις οποίες επιμόνως καλλιεργούσε, παρουσιάζει τάσεις αποσυσπείρωσης.
Με νωπή τη λαϊκή ετυμηγορία όσον αφορά στην υποστήριξη του «αντιδυτικού» αφηγήματος που βλέπει την Τουρκία ως καταδιωκόμενη από τη Δύση, είναι πιθανόν ο Τούρκος πρόεδρος να επιλέξει να σκληρύνει ακόμα περισσότερο την υφιστάμενη «συναλλακτική λογική» που χαρακτηρίζει τις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αλήθεια άλλωστε -και το γνωρίζει πολύ καλά και ο ίδιος- ότι τα αποτελέσματα των εκλογών έχουν ενισχύσει τη δυνατότητά του να διαπραγματεύεται με τη Δύση χωρίς να αποδυναμώνουν τις αναθεωρητικές -εάν και απολύτως θεμιτές και δίκαιες για τον ίδιο- φιλοδοξίες του έναντι των γειτόνων του, κυρίως της Ελλάδας. Μοναδική ίσως δυνατότητα περιορισμού της προσπάθειας της Τουρκίας για την επίτευξη «στρατηγικής αυτονομίας» είναι η δεινή κατάσταση της οικονομίας της, που θα υποχρεώσει τον Ερντογάν να αποταθεί για οικονομική υποστήριξη στη Δύση, κυρίως στις ΗΠΑ, αλλά και στην ΕΕ.
*Ο Παναγιώτης Τσάκωνας είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επικεφαλής του προγράμματος εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας στο ΕΛΙΑΜΕΠ.