Τριάντα χρόνια συμπλήρωσε η ανταποκρίτρια του Guardian στην Eλλάδα κι η βρετανική εφημερίδα αποφάσισε να την τιμήσει με μια συνέντευξη, στην οποία η Έλενα Σμιθ μιλά για τα βιώματα και τις δυσκολίες που συνάντησε ως ρεπόρτερ στην Αθήνα, για σημαντικές στιγμές της καριέρας της, την υπόθεση της Χρυσής Αυγής, την κρίση χρέους και το δέσιμό της με τη χώρα μας.
Η Έλενα Σμιθ ξεκίνησε την καριέρα της στη δημοσιογραφία ως εκπαιδευόμενη στο Associated Press, προτού συνεργαστεί με διάφορα έντυπα και το BBC. Όταν κατέρρευσε το Ανατολικό Μπλοκ κι ήταν σαφές ότι τα Βαλκάνια επρόκειτο να τυλιχθούν στις φλόγες, αποφάσισε να έλθει - μέσω Κύπρου όπου είχε περάσει μέρος της παιδικής της ηλικίας - στην Αθήνα και να την κάνει βάση της.
Οι δυσκολίες που συνάντησε η ανταποκρίτρια του Guardian στην Ελλάδα
«Κάθε χώρα έχει τις δικές της προκλήσεις και το να γράφει κάποιος για τους Έλληνες και την Ελλάδα εμπεριέχει τους δικούς τους. Το Μακεδονικό, τα ζητήματα εθνικής ταυτότητας, τα θέματα των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα όπως κι ο εμφύλιος του 1946-49 και τα ταραχώδη γεγονότα που προηγήθηκαν», λέει η Έλενα Σμιθ στη συνάδελφό της στον Guardian, Sophie Zeldin O’ Neill.
«Ρόλο έπαιξε αναμφισβήτητα και μια φυσική καχυποψία έναντι των ξένων, προερχόμενη από δεκαετίες παρεμβάσεων στις εσωτερικές υποθέσεις» της Ελλάδας, λέει η Βρετανίδα δημοσιογράφος, παραθέτοντας ως παράδειγμα αυτής της δυσπιστίας την αντίδραση σ’ ένα θέμα της για την αντιπαλότητα μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης τη δεκαετία του 1990 από μια δεξιά εφημερίδα που κυκλοφόρησε με πηχυαίο τίτλο: «Ο Guardian και το Φόριν Όφις διχοτομούν τη χώρα μας». Χρόνια αργότερα ο συνταξιούχος αρχισυντάκτης της εφημερίδας είπε στην Έλενα Σμιθ ότι θα πρέπει να βρισκόταν σε «ιδιαίτερη συνωμοσιολογική διάθεση», όταν αποφάσισε να «σηκώσει» τόσο πολύ το θέμα. Η ίδια αποκαλύπτει ότι είχε δεχθεί απειλές κατά της ζωής της επί διακυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, λόγος για τον οποίο η Βρετανική πρεσβεία έστειλε έναν αξιωματικό να «χτενίσει» το σπίτι της
Οι σημαντικότερες στιγμές στην καριέρα της Έλενα Σμιθ στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι η πατρίδα πολλών ηρώων της μυθολογίας, λέει η Έλενα Σμιθ, αλλά η ίδια είχε την ευκαιρία να γνωρίσει στη χώρα μας αρκετούς από τους «σύγχρονους ήρωές της», όπως ο Μανώλης Γλέζος, «ένας άνθρωπος που συνδύαζε την ταπεινοφροσύνη και την αντοχή με εξαιρετική σιγουριά και πνευματική ισχύ. Θεωρεί τιμή της που το ακροδεξιό γαλλικό Εθνικό Μέτωπο τη χαρακτήρισε «ρυπαρό κουρέλι» όταν κολύμπησε μέχρι το σκάφος του Ζαν Μαρί Λεπέν ανοικτά της Κέρκυρας για να του πάρει συνέντευξη, όπως και το γνέψιμο του Πάπα Φραγκίσκου προς το μέρος της, όταν πάτησε το πόδι του στο αεροδρόμιο της Μυτιλήνης κατά την επίσκεψή του τον Απρίλιο του 2016 στη Λέσβο.
Εξίσου σημαντική θεωρεί και την αναφορά του Μπαράκ Ομπάμα σ’ ένα άρθρο της στον Guardian στην τελευταία μεγάλη ομιλία που εκφώνησε σε ξένο έδαφος ως πρόεδρος των ΗΠΑ, όταν από το βήμα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος επανέλαβε ως δείγμα ελπίδας στην κορύφωση της προσφυγικής κρίσης τα λόγια που είχε πει μια υπάλληλος της Νομαρχίας Αθηνών, η Μελία Ελευθεριάδη, στη βρετανίδα δημοσιογράφο, όταν η τελευταία την εντόπισε τυχαία σε κέντρο παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας για τους πρόσφυγες έξω από το ΟΑΚΑ: «η αίσθησή μας, αυτή τη στιγμή, είναι ότι ζούμε κάτω απ’ τον ίδιο ήλιο, ερωτευόμαστε κάτω απ’ το ίδιο φεγγάρι. Είμαστε όλοι άνθρωποι και πρέπει να βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους».
Η κρίση χρέους στην Ελλάδα
Αναφερόμενη στα ρεπορτάζ της από την Αθήνα για την κρίση χρέους η δημοσιογράφος του Guardinan θυμίζει ότι ο εφιάλτης για την Ελλάδα ξεκίνησε στα τέλη του 2009 και στην κορύφωσή του, όταν η έξοδος της χώρας μας από την ευρωζώνη φάνταζε αναπόδραστη, θύμιζε τρενάκι του ιλίγγου, που κανείς δεν γνώριζε τι τον περιμένει στην επόμενη στροφή. «Ήταν μια υπαρξιακή κρίση με εκρηκτικά πιθανώς αποτελέσματα για την Ευρώπη, πράγμα που κατέστη σαφέστερο με την εξέλιξη των γεγονότων και έδινε υπ’ αυτή την έννοια νέο νόημα στο παλιό ρητό: «φοβού τα μικρά κράτη».
Το 2015, λέει, το τρενάκι του ιλίγγου έγινε ακόμη πιο επικίνδυνο όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε μια ριζοσπαστική αριστερή ατζέντα την εξουσία υποσχόμενος να «διαγράψει» τα μέτρα λιτότητας, που είχε δεσμευτεί με την ψήφο της Βουλής η Αθήνα να εφαρμόσει για να αποτρέψει τη χρεοκοπία. Το κρεσέντο του δράματος, σημειώνει, ήταν απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να προκηρύξει δημοψήφισμα για τους δυσβάσταχτους όρους των πιστωτών. «Δυσκολευόμουν να αναγνωρίσω τη χώρα που αγαπώ. Είχε μετατραπεί σε μια μεγάλη ανοικτή πληγή. Είχα φίλους που είχαν πληγεί σφοδρά κι αυτό μου ράγιζε την καρδιά», λέει η Έλενα Σμιθ. «Μια δεκαετία μετά την Ολυμπιάδα της Αθήνας το 2004 άνθρωποι σε συνοικίες της μεσαίας τάξης στη σκιά της Ακρόπολης πάσχιζαν να βρουν τα προς το ζην καθώς αναδυόταν το φάσμα της πείνας και του υποσιτισμού σε συνδυασμό με την ανεργία και την έλλειψη στέγης. Η κρίση αποκάλυψε αναμφίβολα τις αδυναμίες του κράτους, αλλά οι Έλληνας, αν και επλήγησαν με μυριάδες τρόπους, επέδειξαν αξιοθαύμαστο σθένος κι έγιναν πρότυπο αντίστασης και αντοχής στην εποχή μας», σημειώνει.
Η υπόθεση της Χρυσής Αυγής
Η Έλενα Σμιθ, που έχει τιμηθεί από τη Διεθνή Αμνηστία για τον τρόπο που κάλυψε με τα ρεπορτάζ της στον Guardian το θέμα της Χρυσής Αυγής κι άλλα ακόμη το 2013, λέει ότι η άνοδος του ακροδεξιού μορφώματος την ξάφνιασε. Όπως την αιφνιδίασε και το γεγονός ότι κάπου μισό εκατ. Έλληνες ψήφισαν τον Σεπτέμβριο του 2015 τη Χρυσή Αυγή, αν και μόλις λίγους μήνες νωρίτερα οι ηγέτες της είχαν κατηγορηθεί για σύσταση εγκληματικής συμμορίας υπό τον μανδύα ενός πολιτικού κόμματος.
Η εκλογική αυτή επίδοση «ήταν απόδειξη της ικανότητας των εξτρεμιστών όχι μόνον να εκμεταλλευτούν την οργή και την απελπισία – επικίνδυνες παρενέργειες της κρίσης – αλλά και τους φόβους που πυροδότησε η άφιξη εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων την εποχή που η κρίση έπληττε την Ελλάδα. [Η Χρυσή Αυγή] έλαβε επίσης πολύτιμη υποστήριξη και από συμπαθούντες στους κόλπους της αστυνομίας και των υπηρεσιών ασφαλείας, που παρείχαν κάλυψα επιτρέποντας την επιβίωση του κόμματος, μολονότι ομάδες κρούσης του έσπερναν με τέτοιο θράσος τον τρόμο στους δρόμους», αναφέρει.
Σημείο καμπής η δολοφονία του Παύλου Φύσσα
Το σημείο καμπής για τη μεταστροφή του κλίματος κατά της Χρυσής Αυγής στάθηκε η δολοφονία του αντιφασίστα μουσικού Παύλου Φύσσα τον Σεπτέμβριο του 2013, λέει η ανταποκρίτρια του Guardian, μια δολοφονία που αφύπνισε την κοινή γνώμη και το αντιφασιστικό κίνημα, αφού πριν τον θάνατό του οι επιθέσεις κατά μεταναστών γίνονταν ανεκτές από τις Αρχές. Η υποστήριξη προς το κόμμα άρχισε να μειώνεται καθώς προχωρούσε η δίκη και συγκεντρώνονταν χάρη στις προσπάθειες γυναικών δικαστικών ολοένα και περισσότερα ενοχοποιητικά στοιχεία. Η Χρυσή Αυγή εμφανιζόταν ως εθνικιστική δύναμη κι απέρριπτε μέχρι τέλους την ταμπέλα του ναζισιστικού η φασιστικού κόμματος, μεταμφιέζοντας σε πατριωτισμό τη ρατσιστική της ιδεολογία», λέει η Έλενα Σμιθ σημειώνοντας ότι η αποτυχία του ακροδεξιού μορφώματος να ξαναμπεί στη Βουλή και οι εσωτερικές διαμάχες και οι διαρροές σφράγισαν του μοίρα του.
Η ίδια, όμως, προειδοποιεί ότι αν και τα ηγετικά στελέχη της ακροδεξιάς οργάνωσης καταδικάστηκαν σε πολυετή φυλάκιση, θα είναι δύσκολη η εκρίζωση της ιδεολογίας της κι ότι οι εθνικιστές θα θελήσουν να ανασυνταχθούν κι ίσως ανακάμψουν αν γίνουν υπερβολικά αισθητές οι διαβρωτικές επιπτώσεις της πανδημίας κι αρχίσουν να καταφθάνουν πάλι μαζικά πρόσφυγες και μετανάστες στις ελληνικές ακτές.
Η μακροχρόνια σχέση του Guardian και του Οbserver με την Ελλάδα
Όπως σημειώνει η Βρετανίδα δημοσιογράφος ελάχιστοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί έχουν επιλέξει να καλύπτουν την ελληνική θεματολογία τοποθετώντας ανταποκριτή τους στην Αθήνα. Η παλαιότερη κυριακάτικη εφημερίδα του κόσμου, ο Observer, έγραφε άρθρα γνώμης για το μέλλον της Ελλάδας μόλις λίγες δεκαετίες μετά την εμφάνιση του σύγχρονου ελληνικού κράτους το 1854. Το ίδιο έκανε και ο Manchester Guardian, που ιδρύθηκε τη χρονιά που οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν κατά του οθωμανικού ζυγού το 1821 κι ενημέρωνε με ρεπορτάζ για τον θάνατο του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι το 1824 και το αίτημα των Ελλήνων «να τοποθετηθεί η καρδιά του σε μαυσωλείο στη χώρα, την απελευθέρωση της οποίας τόσο επιθυμούσε».
Θυμίζει ακόμη ότι καθώς κλιμακωνόταν η Ελληνική Επανάσταση, το ίδιο έντυπο αφιέρωνα άρθρα γνώμης όχι μόνον στο Ανατολικό Ζήτημα, αλλά και τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1827 που αποσκοπούσε στον «τερματισμό της αιματοχυσίας μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας». Τέλος, η βρετανίδα δημοσιογράφος, επισημαίνει ότι τόσο ο Guardian όσο και ο Observer υποστήριζαν ανέκαθεν στο όνομα της πολιτιστικής δικαιοσύνης τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Αθήνα.
- Οι ειδήσεις live
- Νέες αποκαλύψεις για το σπίτι Τσίπρα στο Σούνιο -Είναι άλλο από αυτό που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ -Ποιος είναι ο Ιταλός Περόνε
- Χριστούγεννα όπως Πάσχα, με περιορισμούς: Χωρίς εστίαση, διασκέδαση, μετακινήσεις σε άλλους νομούς -Τι ενδέχεται να ανοίξει
- Σύνοδος Κορυφής: Ποιες χώρες αντιστέκονται σθεναρά στις κυρώσεις στην Αγκυρα -Η Αθήνα βάζει στο τραπέζι το εμπάργκο όπλων
- Συγκινεί ο 8χρονος με σύνδρομο τύπου Καβασάκι - «Μην ανοίξετε το δώρο μου από τον Αγιο Βασίλη μέχρι να βγω», τι έλεγε στους γιατρούς ενώ τον καλωδίωναν στη ΜΕΘ