Επιστήμονες προειδοποιούν ότι δύο νέες «εποχές» έχουν προστεθεί στον κλιματικό κύκλο της Γης.
Πρόκειται για την «εποχή της αιθαλομίχλης» και την «εποχή των σκουπιδιών». Τα φαινόμενα αυτά εμφανίζονται πλέον κάθε χρόνο, αποκλειστικά λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας. Επηρεάζουν σοβαρά τη δημόσια υγεία, τη θαλάσσια ζωή και τα οικοσυστήματα.
Για να κατανοήσουν καλύτερα τους μεταβαλλόμενους κλιματικούς ρυθμούς, οι ερευνητές ανέλυσαν δεκαετίες δορυφορικών εικόνων, μετεωρολογικών δεδομένων και τοπικών αναφορών. Μάλιστα, εισήγαγαν νέα ορολογία για να περιγράψουν τα εξελισσόμενα εποχικά μοτίβα: εξαφανισμένες εποχές, αρρυθμικές εποχές και συγκοπτόμενες εποχές.
Η αιθαλομίχλη στη Νοτιοανατολική Ασία και την Αμερική
Η «εποχή της αιθαλομίχλης» πλήττει ετησίως τμήματα της Νοτιοανατολικής Ασίας, όταν πυκνός καπνός από σκόπιμες καύσεις γεωργικών εκτάσεων σε χώρες όπως η Ινδονησία και η Μαλαισία καλύπτει ολόκληρες περιοχές, δημιουργώντας επικίνδυνη ατμόσφαιρα. Το φαινόμενο, που διαρκεί συνήθως από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο, συχνά εξαπλώνεται πέρα από τα σύνορα, επηρεάζοντας πόλεις στη Σιγκαπούρη, την Ταϊλάνδη και αλλού.
Σύμφωνα με τους ερευνητές της London School of Economics and Political Science, «το φαινόμενο οφείλεται στις εκτεταμένες καύσεις τροπικών τυρφώνων στη Μαλαισία και την Ινδονησία και πλέον θεωρείται ετήσιο γεγονός στην Ισημερινή Νοτιοανατολική Ασία, με επιπτώσεις στην υγεία και τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων».
Αυτή η εποχή εμφανίζεται επίσης στη βόρεια Ινδία κάθε χειμώνα, όταν τελειώνει η περίοδος των μουσώνων και αρχίζουν οι καύσεις καλλιεργειών, που συχνά επιδεινώνονται από τα πυροτεχνήματα και τα καψίματα του φεστιβάλ Diwali.
Παρόμοια κατάσταση παρατηρείται στις ΗΠΑ, όπου η «εποχή των πυρκαγιών» στην Καλιφόρνια δεν περιορίζεται πια στους καλοκαιρινούς μήνες αλλά ξεκινά από την άνοιξη και εκτείνεται έως τον Δεκέμβριο. Το 2023, οι ιστορικές πυρκαγιές στον Καναδά έπνιξαν με καπνό τη Μεσοδυτική και Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ, βάφοντας τον ουρανό της Νέας Υόρκης πορτοκαλί και προκαλώντας συναγερμούς για την ποιότητα του αέρα.
Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τέτοια φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά, καθώς οι εποχές των πυρκαγιών στη Βόρεια Αμερική γίνονται μακρύτερες, πιο θερμές και πιο έντονες.
Η «εποχή των σκουπιδιών»
Στο Μπαλί της Ινδονησίας, από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο, οι μουσώνες και τα θαλάσσια ρεύματα ξεβράζουν τεράστιες ποσότητες πλαστικών στις ακτές, σκεπάζοντας παραλίες με απορρίμματα. Το φαινόμενο είναι τόσο προβλέψιμο που οι κάτοικοι γνωρίζουν πια με ακρίβεια πότε θα ξεκινήσει.
«Πέρα από τις νέες ατμοσφαιρικές εποχές της Ανθρωπόκαινου, εμφανίζονται και εποχές θαλάσσιας ρύπανσης, όπως φαίνεται στις παραλίες του Μπαλί, Ινδονησία», αναφέρει η μελέτη.
«Εδώ, τα πλωτά πλαστικά απορρίμματα – είτε ξεβρασμένα από την ξηρά λόγω καταρρακτωδών βροχών είτε απευθείας πεταμένα στη θάλασσα – σπρώχνονται από τους δυνατούς μουσώνες στις νότιες παραλίες του νησιού από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο».
Η νέα αυτή «εποχή» έχει αναγκάσει τις κυβερνήσεις να απασχολούν εκατοντάδες εποχικούς εργάτες και εθελοντές κάθε χρόνο για την αποκομιδή των σκουπιδιών. Μόνο την τελευταία περίοδο των μουσώνων, οι αρχές του Μπαλί ανακοίνωσαν πως συγκεντρώθηκαν πάνω από 3.000 τόνοι σκουπιδιών από τις παραλίες.
Ανάλογη ρύπανση παρατηρείται και στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ, ειδικά σε περιοχές όπως τα εκβολικά νερά της Νέας Αγγλίας, με κορύφωση τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτό αποδίδεται σε παράγοντες όπως η αυξημένη βροχόπτωση την εποχή εκείνη, που οδηγεί σε περισσότερη απορροή και μεταφορά πλαστικών από τη στεριά προς τα παράκτια ύδατα.
Οι παραδοσιακές εποχές εξαφανίζονται
Σύμφωνα με τη μελέτη, κάποιες παραδοσιακές εποχές έχουν εξαφανιστεί εντελώς. Στις Άνδεις και τα Βραχώδη Όρη, η κάποτε προβλέψιμη περίοδος χειμερινών σπορ καταρρέει λόγω της σοβαρής έλλειψης χιονιού. Στη βορειοανατολική Αγγλία, τα θαλασσοπούλια, όπως οι κίτιγουεϊκ, έχουν σταματήσει να επιστρέφουν για αναπαραγωγή στον συνηθισμένο τους χρόνο, διαταράσσοντας έναν φυσικό κύκλο από τον οποίο εξαρτώνταν οι τοπικές κοινότητες επί γενιές.
Άλλες εποχές, όπως η άνοιξη και το καλοκαίρι, έχουν «ξεφύγει από το ρυθμό» – αυτές είναι οι λεγόμενες αρρυθμικές εποχές, όταν η άνοιξη έρχεται πολύ νωρίς ή το καλοκαίρι διαρκεί περισσότερο από το κανονικό, με αποτέλεσμα να «σπάει» ο φυσικός κύκλος.
Για παράδειγμα, οι κύκλοι αναπαραγωγής και χειμερίας νάρκης στην Ευρώπη ξεκινούν πλέον εβδομάδες νωρίτερα από ό,τι παλαιότερα.
Αντίστοιχα, οι περίοδοι πυρκαγιών και τυφώνων στη Βόρεια Αμερική και τον Ειρηνικό έχουν παραταθεί, δυσκολεύοντας την προετοιμασία και την πρόληψη.
Υπάρχουν όμως και οι «συγκοπτόμενες εποχές», οι οποίες δεν έχουν εξαφανιστεί ή μετακινηθεί, αλλά έχουν ενταθεί. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το καλοκαίρι στην Ευρώπη. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι τα καλοκαίρια στην ήπειρο είναι πλέον όχι μόνο πιο ζεστά αλλά και πιο επικίνδυνα. Αυτές οι εποχές ακολουθούν τον συνηθισμένο ρυθμό, αλλά με έναν πιο σκληρό και απρόβλεπτο «χτύπο».