Τη λειτουργία των εμβολίων, σε μια προσπάθεια να γίνει κατανοητή η προστασία που προσφέρουν, εξηγεί μέσω του iefimerida.gr ο Γιάννης Πρασσάς, διδάκτωρ μοριακής βιολογίας του πανεπιστημίου του Τορόντο και μόνιμος ερευνητής στο πανεπιστήμιο Mount Sinai Hospital.
Ο κ. Πρασσας, απαντά, απλά και κατανοητά, σε μια σειρά από καίρια ερωτήματα, όπως; Γιατί τα εμβόλια μας προστατεύουν τόσο αποτελεσματικά από βαριά νοσηλεία; Τι είναι με απλά λόγια η κυτταρική ανοσία;
Σύμφωνα με τον Έλληνα ερευνητή, το σύστημα ανοσιακής μνήμης που επάγουν τα εμβόλια (και η φυσική νόσηση) αποτελείται από δυο διαφορετικές γραμμές άμυνας: α) τα αντισώματα (χημική άμυνα) και β) τα κύτταρα εξολοθρευτές (κυτταρική άμυνα). Τα πρώτα (αντισώματα) είναι σαν χειροπέδες που κυκλοφορούν στο αίμα και έχουν πολύ συγκεκριμένες οδηγίες: να αρπάξουν ένα πολύ συγκεκριμένο μέρος ενός παθογόνου (σχηματικά π.χ. τον καρπό του χεριού του ιού) και να το αδρανοποιήσουν.
«Ο πρωταρχικός σκοπός αυτών των χειροπεδών είναι να προλάβουν να μην αφήσουν τον ιό να μπει στα κύτταρα μας. Συνήθως παίρνει 10 μέρες από τον εμβολιασμό (ή την φυσική έκθεση) μέχρι να αρχίσουν να παράγονται οι χειροπέδες, οι οποίες παραμένουν στην κυκλοφορία για αρκετούς μήνες, προτού αρχίσουν σιγά-σιγά να πέφτουν (το σώμα αντιλαμβάνεται ότι ο κίνδυνος μάλλον απομακρύνθηκε για την ώρα). Αλλά το καλούπι που έφτιαξε την χειροπέδα έχει κρατηθεί στα εργοστάσια παραγωγής από τα κύτταρα μνήμης και έτσι αν ειδοποιηθούν ότι ξανά-εμφανίστηκε ο ιός τότε θα ξαναεκτινάξουν άμεσα την παραγωγή χειροπεδών», αναφέρει, πολύ περιγραφικά.
Η λειτουργία των κυττάρων εξολοθρευτών (T-cells) κατά του κορωνοϊού
Όταν η συγκέντρωση των χειροπεδών στην κυκλοφορία μειωθεί (π.χ. 6-12 μήνες μετά την έκθεση) τότε ενίοτε ο ιός προλαβαίνει και μολύνει τα κύτταρα μας. Όχι για πολύ όμως.
Όπως λέει, ο Δρ. Μοριακής Βιολογίας, «μπορεί οι χειροπέδες (τα αντισώματα) να μην μπορούν να μπουν στα κύτταρα και να δουν τι γίνεται, αλλά γι’ αυτό έχουμε εξελικτικά αναπτύξει μια δεύτερη, ιδιαίτερα αποτελεσματική γραμμή άμυνας: τα κύτταρα εξολοθρευτές (κυτταρική ανοσία T-cells)». Τα κύτταρα αυτά περιμένουν υπομονετικά (σχεδόν βαρετά) στο σώμα (λεμφαδένες) και ειδοποιούνται όταν κάποιο κύτταρο έχει μολυνθεί με το παθογόνο για το οποίο είναι φτιαγμένοι να αντιμετωπίσουν. Τότε ξεκινάει η δράση.
«Κάθε ένα από τα τρισεκατομμύρια κύτταρα του σώματος μας έχει υπογράψει μια σύμβαση με τον οργανισμό μας. Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, τα κύτταρα θα πρέπει να ενημερώνουν διαρκώς το σώμα μας. Αν βρει κάτι ύποπτο, τότε ειδοποιείται γρήγορα το κατάλληλο κύτταρο εξολοθρευτής που σκοτώνει το εν λόγω κύτταρο (προτού να είναι αργά). Αν π.χ. ένα κύτταρο μολυνθεί με τον κορωνοϊό, θα κόψει κάποιες από τις πρωτεΐνες του σε διάφορα τμήματα και σχηματικά θα τα κρεμάσει έξω από την πόρτα του ώστε να ρθει το κύτταρο εξολοθρευτής», περιγράφει ο κ. Πρασσάς, τονίζοντας ότι τα κύτταρα εξολοθρευτές μπορούν να ενεργοποιηθούν από πολλά διαφορετικά τμήματα του ιού.
Μελέτες δείχνουν ότι καμιά από τις μεταλλάξεις δεν μπορεί να ξεφύγει της προσοχής των T-cells
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όπως λέει, γιατί ακόμη και αν μια ενδεχόμενη μετάλλαξη του ιού διαφεύγει από τη συγκεκριμένη χειροπέδα, τα κύτταρα εξολοθρευτές μπορούν να δουν τόσα πολλά διαφορετικά τμήματα του ιού που γίνεται πολύ πιο σπάνια η πλήρης διαφυγή από την προσοχή τους.
«Υπάρχουν πλέον πολλές μελέτες που δείχνουν ότι καμιά από τις κοινές μεταλλάξεις που έχουμε δει δεν μπορεί να ξεφύγει της προσοχής των κυττάρων εξολοθρευτών. Γι’ αυτό και η προστασία των εμβολίων, όσον αφορά στη βαριά νόσηση, παραμένει ιδιαίτερα υψηλή (και για τους περισσότερους ενδεχομένως να παραμείνει υψηλή για πολύ καιρό», επισημαίνει ο Έλληνας ερευνητής σχολιάζοντας παράλληλα ότι έχουν ήδη εντοπιστεί σε εμβολιασμένους πάνω από 80 διαφορετικά τμήματα της ακίδας του ιού που παρουσιάζονται και μπορούν να ενεργοποιήσουν το κυτταρικό σύστημα άμυνας.
Ενεργό το σύστημα κυτταρικής ανοσίας σε όσους έχουν είχαν προσβληθεί πριν από 17 χρόνια με τον συγγενικό ιό SARS
Αυτό πρακτικά σημαίνει, όπως εξηγεί, ότι παρά τις λογικές ανησυχίες για την επίδραση των μεταλλάξεων στην αποφυγή αντισωμάτων (που επηρεάζει την πιθανότητα επιμόλυνσης, αλλά όχι σοβαρής νόσησης), το κυτταρικό σύστημα ανοσίας μας κατά πάσα περίπτωση δε θα επηρεάζεται από τις αλλαγές αυτές και από ότι φαίνεται θα μπορεί να προσφέρει προστασία από σοβαρή νόσηση και θάνατο για πολύ καιρό. «Ενδεικτικά, το κυτταρικό σύστημα ανοσίας όσων είχαν προσβληθεί πριν από 17 χρόνια με τον συγγενικό ιό SARS έχουν ακόμη ενεργό το σύστημα κυτταρικής ανοσίας σε βαθμό που θα τους προστάτευε από βαριά νόσηση/θάνατο από επιμόλυνση ακόμη και σήμερα», τονίζει ο Γιάννης Πρασσάς.
Σύμφωνα με τον Έλληνα ερευνητή, έχουμε να διανύσουμε ακόμη πολύ δρόμο και να δούμε πολλές νέες μεταλλάξεις. «Όπως ο ιός θα συνεχίσει να κάνει τα δικά του κόλπα, άλλο τόσο και η άμυνα μας έχει εξελιχθεί να έχει τον αναγκαίο βαθμό δυναμικότητας και αλληλεπικάλυψης μηχανισμών ώστε να ανταπεξέρχεται αποτελεσματικά στα κόλπα αυτά».
Η πανδημία στο πέρασμα του χρόνου θα γίνει πρόβλημα των ανεμβολίαστων
Γι’ αυτό προτρέπει όλους όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί να το πράξουν. «Το εμβόλιο, για τους περισσότερους ανθρώπους, φαίνεται ότι προσφέρει ισχυρή και μακριά προστασία από βαριά νόσηση και θάνατο έναντι σε όλες τις μέχρι στιγμής γνωστές μεταλλάξεις. Καθώς ο καιρός περνάει η πανδημία από συλλογικό πρόβλημα θα μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε ενδημικό ενδεχόμενο πρόβλημα των ανεμβολίαστων και όσων δυστυχώς δεν μπορούν να επωφεληθούν από τα εμβόλια», καταλήγει ο Δρ. Μοριακής Βιολογίας στο Τορόντο.