Υπάρχει κάποια «μυστική συνταγή» που εξηγεί γιατί κάποιες προσωπικότητες δείχνουν τόσο cool στα μάτια άλλων;
Σύμφωνα με νέα διεθνή μελέτη, υπάρχουν έξι βασικά χαρακτηριστικά που φαίνεται να μοιράζονται άτομα τα οποία γενικά θεωρούνται «cool» - ή, στα ελληνικά, «χαρισματικά» ή «ελκυστικά με έναν ιδιαίτερο τρόπο».
Οι άνθρωποι αυτοί, όπως καταγράφηκε, τείνουν να θεωρούνται εξωστρεφείς, ηδονιστές, ισχυρές προσωπικότητες, ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες, ανεξάρτητοι και περιπετειώδεις.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στο περιοδικό Journal of Experimental Psychology: General και βασίστηκε σε έρευνα με σχεδόν 6.000 συμμετέχοντες από 12 διαφορετικές χώρες. Παρά τις πολιτισμικές διαφορές, τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά συνεπή.
«Με εξέπληξε πόσο παρόμοιες ήταν οι απαντήσεις ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης» δήλωσε ο Caleb Warren, ένας από τους βασικούς συγγραφείς της μελέτης και καθηγητής στο Eller College of Management του Πανεπιστημίου της Αριζόνα.
Σύμφωνα με τον Warren, οι συμμετέχοντες έπρεπε να αναγνωρίσουν τη λέξη «cool» στο πρωτότυπο, γεγονός που υποδηλώνει ήδη μια πολιτισμική εξοικείωση με το συγκεκριμένο δυτικό πρότυπο.
Ο Joseph Henrich, ανθρωπολόγος και καθηγητής στο Harvard (χωρίς να συμμετέχει στη συγκεκριμένη μελέτη), σχολιάζει πως τέτοιες έρευνες ρίχνουν φως στη διάχυση πολιτισμικών αξιών ανάμεσα σε κοινωνίες:
«Η αμερικανική πολιτισμική επιρροή έχει συμβάλει σημαντικά στη διάδοση συγκεκριμένων αισθητικών και αξιών, όπως το τι θεωρείται ''cool'', μέσω μουσικής και μαζικής κουλτούρας», σημειώνει.
Τι σημαίνει «να είσαι cool» και πώς διαφέρει από το «να είσαι καλός»
Οι ερευνητές ήθελαν να διαφοροποιήσουν το «cool» από γενικότερες θετικές ιδιότητες. Ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν τέσσερα πρόσωπα: κάποιον που θεωρούν «cool», κάποιον που δεν είναι, έναν «καλό» άνθρωπο και έναν που δεν είναι. Έπειτα, τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν τα πρόσωπα αυτά με βάση 15 διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Αν και οι «cool» και οι «καλοί» μοιράζονταν ορισμένα θετικά γνωρίσματα, παρατηρήθηκε ότι οι καλοί θεωρούνταν πιο παραδοσιακοί, συμμορφωμένοι με κανόνες, ευγενικοί, στοργικοί και με παγκόσμιες αξίες - αλλά λιγότερο «ανεξάρτητοι» και «αντισυμβατικοί», κάτι που χαρακτηρίζει τους «cool».
Ένα κοινό στοιχείο: η ικανότητα. Και οι δύο ομάδες θεωρήθηκαν εξίσου ικανές.
Ωστόσο, η έρευνα έχει και περιορισμούς: οι συμμετέχοντες έπρεπε να γνωρίζουν τη λέξη «cool», πράγμα που ίσως απέκλεισε πολιτισμικές ομάδες με διαφορετικές έννοιες κοινωνικής αποδοχής. Επίσης, η πλειονότητα των συμμετεχόντων ήταν κάτω των 30 ετών, άρα τα συμπεράσματα αντανακλούν εν μέρει νεανικές αντιλήψεις.
Το τίμημα του να είσαι «cool»
Η επιθυμία να θεωρείται κάποιος «cool» είναι ιδιαίτερα έντονη στην εφηβεία, σύμφωνα με ψυχολόγους. Μπορεί να επηρεάσει τις καταναλωτικές επιλογές, τις παρέες, ακόμη και τον τρόπο ομιλίας ή διασκέδασης.
Όμως η κοινωνική «πρωτοπορία» δεν οδηγεί απαραίτητα σε μακροχρόνια ευημερία.
Έρευνα του 2014 έδειξε ότι έφηβοι που υιοθετούσαν συμπεριφορές «υπερβολικά cool» (π.χ. ριψοκίνδυνες, πρόωρα ώριμες) συχνά αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα στην ενήλικη ζωή, όπως εθισμό ή δυσκολίες στις σχέσεις.
«Κάνουν ολοένα και πιο ακραία πράγματα για να συνεχίσουν να θεωρούνται ''cool''», ανέφερε ο συγγραφέας της μελέτης στους New York Times.
Ο Mitch Prinstein, επικεφαλής ψυχολογίας στην Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, σχολιάζει ότι η επιτυχία στη ζωή σχετίζεται περισσότερο με τη συμπάθεια παρά με την «κοινωνική λάμψη».
«Ακόμα κι ένας έφηβος που δεν είναι ''cool'' μπορεί να έχει θετική πορεία, αρκεί να έχει τουλάχιστον έναν στενό φίλο», λέει χαρακτηριστικά.
Η μελέτη καταλήγει ότι ίσως το «cool» δεν είναι αξία που αξίζει απαραίτητα να κυνηγάει κανείς. Ειδικά όταν έρχεται εις βάρος άλλων, ουσιαστικότερων χαρακτηριστικών, όπως η καλοσύνη, η υπευθυνότητα και η αυθεντικότητα.