Η Itamaracá, νησί του βραζιλιάνικου Pernambuco, είναι γνωστή για τις παρθένες παραλίες και τη βιοποικιλότητά της, αλλά τα τελευταία χρόνια υφίσταται έντονη πίεση από τον μαζικό τουρισμό και την άναρχη δόμηση.
Σε αυτό το μέρος, η 55χρονη εκπαιδευτικός κοινωνικοπεριβαλλοντικών θεμάτων Έντα Ντάντας και η κόρη της, Μαρία Γκαμπριέλι, 27χρονη σχεδιάστρια βιώσιμης μόδας, αποφάσισαν να δράσουν απέναντι στα βουνά σκουπιδιών –κυρίως γυάλινων μπουκαλιών– που μένουν πίσω μετά την τουριστική περίοδο.
Πώς τους ήρθε η ιδέα για το σπίτι
Με ρίζες στις κοινότητες Quilombo αλλά και σε αυτές των ιθαγενών, που διατηρούν στενό πνευματικό δεσμό με τη φύση, μητέρα και κόρη μεγάλωσαν με την κουλτούρα της επαναχρησιμοποίησης αντικειμένων. Κατά την πανδημία, βλέποντας την κατάσταση στις παραλίες, η Έντα είπε να υλοποιήσει την ιδέα της Casa de Sal: να φτιάξει ένα σπίτι σχεδόν εξ ολοκλήρου από απορρίμματα.
Μέσα σε δύο χρόνια κατασκεύασαν μια κατοικία επτά δωματίων χρησιμοποιώντας ξύλο και παλέτες ανακύκλωσης, περισσότερα από 8.000 γυάλινα μπουκάλια και σωληνάρια οδοντόκρεμας που τα έκαναν κεραμίδια. Το πρώτο μικρό δωμάτιο λειτουργούσε ως εργαστήριο, ενώ η οικοδόμηση προχωρούσε μέσα σε συνθήκες αυτοσχεδιασμού.
Έντονα οικολογικό αλλά και κοινωνικό έργο
Το έργο, πέρα από οικολογικό, έχει έντονη κοινωνική και πολιτική διάσταση. Σε μια χώρα όπου εκατομμύρια άνθρωποι ζουν χωρίς αξιοπρεπή στέγη, η Casa de Sal ανοίγει συζήτηση για το δικαίωμα στη στέγαση αλλά και για τη διαχείριση των απορριμμάτων που παράγει η καταναλωτική οικονομία.
Η Έντα τονίζει ότι «τα γυάλινα μπουκάλια δεν εξαφανίζονται» και, χωρίς πολιτικές περιορισμού ή ελέγχου, το ελάχιστο που μπορεί να γίνει είναι η δημιουργική επαναχρησιμοποίησή τους.
Αμφισβητήθηκαν έντονα οι δυο γυναίκες
Παράλληλα, η κατασκευή αποκάλυψε και τις ανισότητες που υφίστανται οι γυναίκες, καθώς οι δυο διαχειρίστριες του έργου αντιμετώπισαν αμφισβήτηση και πατερναλισμό από άνδρες τεχνίτες που αμφέβαλαν για τις ικανότητές τους.
Για τις δημιουργούς, όμως, η Casa de Sal δεν είναι αποτελεί απλώς ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, αλλά ένα σύμβολο της ανθεκτικότητας και της αλλαγής. Για αυτούς είναι ένα σπίτι που στέλνει μήνυμα κοινωνικής ανατροπής γιατί αναδεικνύει πώς τα απόβλητα μπορούν να μετατραπούν σε έναν ζωντανό και βιώσιμο χώρο.