Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να διατείνεται ότι το ειρηνευτικό του σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα θα φέρει «αιώνια ειρήνη» στη Μέση Ανατολή, αλλά η Χαμάς δεν έχει ανοίξει ακόμη τα χαρτιά της.
Το νέο σχέδιο των 20 σημείων του προέδρου των ΗΠΑ, που αποβλέπει στη λήξη της σχεδόν διετούς σύγκρουσης στον παλαιστινιακό θύλακο, συνιστά ουσιαστικά ένα τελεσίγραφο στη Χαμάς να απελευθερώσει τους ομήρους, να παραδώσει τα όπλα και να συνθηκολογήσει, ειδάλλως θα βρεθεί αντιμέτωπη με την πλήρη ισχύ των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον, σημειώνει το Bloomberg.
Ο Τραμπ είπε ότι, σε περίπτωση που η εξτρεμιστική παλαιστινιακή οργάνωση απορρίψει το σχέδιο, το Ισραήλ θα έχει την «πλήρη υποστήριξή του για να τελειώσει τη δουλειά», και υπ’ αυτή την έννοια η πρόταση δεν διαφέρει και πολύ από εκείνη που έχει απορρίψει η Χαμάς κατ’ επανάληψη στη διάρκεια του πολέμου.
Το Ισραήλ έχει πει πολλάκις την τελευταία διετία ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να τελειώσει άμεσα αν η Χαμάς επιστρέψει τους ομήρους, αφοπλιστεί και τα μέλη της αυτοεξοριστούν. Το νέο σχέδιο, επίσης, δεν κάνει καμία ουσιαστική, άμεση πρόταση για δημιουργία παλαιστινιακού κράτους - στόχος που υποστηρίζουν δεκάδες χώρες ανά την υφήλιο.
Το σχέδιο 20 σημείων του Τραμπ, που ανακοινώθηκε σε κοινή συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου, περιλαμβάνει νέα στοιχεία, όπως η προσφορά αμνηστίας σε οποιοδήποτε στέλεχος της Χαμάς παραδώσει το όπλο του και δεσμευτεί για ειρηνική συνύπαρξη με το Ισραήλ.
Επίσης, κάνει πίσω σε σχέση με την προηγούμενη ιδέα του Τραμπ για αναγκαστική εκκένωση του παράκτιου παλαιστινιακού θυλάκου από τους κατοίκους του, υπόσχεται μια τεράστια αύξηση της βοήθειας και της παγκόσμιας συμμετοχής για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Λωρίδας της Γάζας.
Τα βλέμματα στραμμένα στη Χαμάς
Το βασικό ερώτημα είναι κατά πόσον οι ηγέτες της Χαμάς θεωρούν ότι έχουν αποδυναμωθεί αρκετά, στριμωχθεί και ηττηθεί ώστε να αποδεχθούν τώρα μια πρόταση που έχουν απορρίψει εδώ και καιρό.
Kι ενώ η Χαμάς μελετά την πρόταση με άλλες παλαιστινιακές πολιτικές παρατάξεις, η Ανέλ Σελίν, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Κουίνσι, που παραιτήθηκε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική του στη Γάζα, δήλωσε στο πρακτορείο ότι η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να «περιμένει ένα “όχι” από τη Χαμάς», το οποίο, όπως λέει, θα χρησιμοποιηθεί εν συνεχεία για να «παρουσιαστούν οι Παλαιστίνιοι ως εμπόδιο στην ειρήνη».
Πολλοί υποστηρικτές των Παλαιστινίων απέρριψαν το σχέδιο Τραμπ ως «δώρο» προς το Ισραήλ. «Αποτελεί μια προσπάθεια δημιουργίας αμερικανικής πολιτικής κάλυψης για τη συνέχιση της γενοκτονίας στη Γάζα, σε μια εποχή που όλος ο κόσμος το απορρίπτει», δήλωσε ο Γιούσεφ Μουναγέρ, επικεφαλής του προγράμματος Παλαιστίνης-Ισραήλ στο Αραβικό Κέντρο στην Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, ο Τζόναθαν Πανίκοφ, του Προγράμματος Μέσης Ανατολής του Atlantic Council, δήλωσε ότι μια νέα πτυχή της νέας πρότασης είναι η δήλωση του Τραμπ ότι το Κατάρ και η Τουρκία -παραδοσιακοί σύμμαχοι της Χαμάς- φέρονται να έχουν συναινέσει στο σχέδιο μαζί με άλλες χώρες στην περιοχή. «Αυτό που είναι θεμελιωδώς διαφορετικό τώρα είναι ότι η Χαμάς θα αντιμετωπίσει ένα επίπεδο πίεσης από μια ενωμένη, όχι μόνο αραβική, αλλά και μουσουλμανική παγκόσμια ηγεσία που θέλει να δει τον πόλεμο να τελειώνει και έχει αποδεχθεί σε γενικές γραμμές αυτό το περίγραμμα σημείων», δήλωσε ο Πανίκοφ.
Τι θα κάνει ο Νετανιάχου;
Στο μεταξύ, ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει τις δικές του πολιτικές προκλήσεις με το σχέδιο Τραμπ, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην κατάρρευση της κυβέρνησής του και σε πρόωρες εκλογές, που είναι προς το παρόν προγραμματισμένες σε έναν χρόνο. Δεξιοί υπουργοί της κυβέρνησης Νετανιάχου οραματίζονται προσάρτηση της Λωρίδας της Γάζας και της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης, κάτι που απορρίπτει η νέα πρόταση της Ουάσιγκτον.
Το σχέδιο των 20 σημείων αναφέρει επίσης ότι, εάν η Παλαιστινιακή Αρχή μεταρρυθμιστεί επαρκώς τα επόμενα χρόνια, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε «μια αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση, την οποία αναγνωρίζουμε ως την επιδίωξη του παλαιστινιακού λαού».
Μολονότι η αόριστη διαβεβαίωση για μια τελική πορεία προς την κρατική υπόσταση είναι απίθανο να κερδίσει τους υποστηρικτές ενός παλαιστινιακού κράτους, οποιαδήποτε αναφορά στην παλαιστινιακή κυριαρχία θα μπορούσε να ακυρώσει τη συμφωνία μεταξύ των Ισραηλινών, οι οποίοι τη θεωρούν ως επιβράβευση της επίθεσης της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023. Η φρασεολογία περί κρατικής υπόστασης βρίσκει ιδιαίτερα αντίθετο το όλο και πιο ισχυρό κίνημα των εποίκων στο Ισραήλ, το οποίο εκπροσωπείται έντονα στην τρέχουσα κυβέρνηση Νετανιάχου.
Παγίδες στο σχέδιο
Δεν υπάρχουν, επίσης, χρονοδιαγράμματα στο σχέδιο που να καθορίζει πώς θα αναδιαταχθούν οι ισραηλινές δυνάμεις. Ούτε για τη μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία θα μπορούσε να επιτρέψει στο Ισραήλ να καθυστερήσει τις εξελίξεις.
Ο πόλεμος στη Γάζα ξεκίνησε πριν από σχεδόν δύο χρόνια, όταν χιλιάδες μέλη της Χαμάς εισέβαλαν στο Ισραήλ σκοτώνοντας 1.200 ανθρώπους και απάγοντας 250. Η ισραηλινή αντεπίθεση έχει σκοτώσει 66.000 ανθρώπους, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας που διοικείται από τη Χαμάς.
«Αυτή είναι μια ευκαιρία», δήλωσε ο Γκάιθ αλ Ομάρι, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον και σύμβουλος της παλαιστινιακής διαπραγματευτικής ομάδας στις αρχές της δεκαετίας του 2000. «Πολύς διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, αλλά αυτή είναι η μεγαλύτερη πίεση που έχω δει», για να τερματιστεί ο πόλεμος, τόνισε.