Όλοι γνωρίζουμε τις βασικές αισθήσεις: όραση, όσφρηση, γεύση, αφή και ακοή. Όπως και τις διάφορες «έκτες» μορφές αντίληψης.
Τώρα όμως φαίνεται ότι υπάρχει μια «έβδομη» αίσθηση, και είναι πιο περίεργη από ό,τι θα περιμέναμε, ωστόσο ειδικοί τη μελέτησαν για πρώτη φορά σε ανθρώπους και ρομπότ, και εξηγούν τι συμβαίνει.
Η «απομακρυσμένη αφή» η νέα αίσθηση
Πρόκειται για την «απομακρυσμένη αφή», η οποία «αλλάζει την αντίληψή μας για τον αισθητηριακό κόσμο (αυτό που ονομάζεται «πεδίο υποδοχής») στα έμβια όντα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων», δήλωσε η Ελιζαμπέτα Βερσάτσε, ανώτερη λέκτορας Ψυχολογίας και επικεφαλής του Εργαστηρίου Prepared Minds στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου η οποία σχεδίασε τη μελέτη.
Είναι, εν ολίγοις, η ικανότητα ανίχνευσης αντικειμένων θαμμένων μέσα σε κοκκώδη υλικά, κάτι που κάνουν συνήθως τα πουλιά στις ακτές όταν σκαλίζουν την άμμο με τα ράμφη τους ψάχνοντας ενδείξεις πίεσης και δόνησης για να βρουν το θήραμά τους που κρύβεται από κάτω. Η μελέτη όμως αποδεικνύει ότι και οι άνθρωποι διαθέτουν την ίδια αίσθηση.
Τα πειράματα σε ανθρώπους και ρομπότ
Στο πρώτο από δύο πειράματα, εθελοντές ανέλαβαν να ανιχνεύσουν αντικείμενα κρυμμένα στην άμμο χρησιμοποιώντας μόνο τις άκρες των δακτύλων τους - και σχεδόν τρεις φορές στις τέσσερις, φορές βρήκαν τα αντικείμενα παρά το γεγονός ότι υπήρχε αρκετή άμμος.
«Τα αποτελέσματα στους ανθρώπους επιβεβαιώνουν ανίχνευση με ακρίβεια 70,7% σε απόσταση 6,9 cm», αναφέρει η παρουσίαση της μελέτης που έγινε στη Διεθνή Διάσκεψη Ανάπτυξης και Μάθησης του IEEE 2025 (ICDL) τον Σεπτέμβριο, - αν και οι συγγραφείς σημειώνουν ότι η διάμεση τιμή ήταν μόνο 2,7 εκατοστά.
Αυτό δεν είναι απλώς εντυπωσιακό, αλλά σχεδόν αδύνατο. Τα σήματα που υποδεικνύουν την παρουσία ενός στερεού αντικειμένου προέρχονται από την ανίχνευση απειροελάχιστων μετατοπίσεων της άμμου που τα περιβάλλει - και χρησιμοποιώντας μαθηματικά και θεωρητική φυσική μπορεί κανείς να προσδιορίσει μέχρι ποιο σημείο φτάνουν αυτές οι μικροσκοπικές διαταραχές. Η απάντηση είναι μόλις ένα χιλιοστό μακριά από το σημείο όπου εργάζονταν οι εθελοντές: «Βασιζόμενοι στη θεωρία αλληλεπίδρασης σωματιδίων σε κοκκώδη μέσα, υποθέτουμε ότι τα σήματα που γίνονταο αντιληπτά μέσω της αφής εκτείνονται έως και 7 cm [2,76 ίντσες]», έγραψαν οι ερευνητές.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε πράγματα χωρίς να τα αγγίζουμε φυσικά θα ήταν χρήσιμη, για παράδειγμα, «ο εντοπισμός αρχαιολογικών αντικειμένων χωρίς ζημιά ή η εξερεύνηση αμμωδών ή κοκκωδών εδαφών όπως το έδαφος του Άρη ή οι βυθοί του ωκεανού», πρότεινε ο Zhengqi Chen, διδακτορικός φοιτητής στο Εργαστήριο Προηγμένης Ρομποτικής στο Queen Mary.
Πολλές από αυτές τις εφαρμογές, ωστόσο, είναι πιθανό να βασίζονται σε ρομπότ και όχι σε ανθρώπους. Και έτσι η ομάδα προχώρησε στο δεύτερο πείραμα. Χρησιμοποίησε έναν ρομποτικό αισθητήρα αφής, εκπαιδευμένο με αλγόριθμο Long Short-Term Memory (LSTM), για να προσπαθήσει να αναπαράγει τα επιτεύγματα των ανθρώπων.
Τα ρομπότ δεν ήταν τόσο ακριβή όσο οι άνθρωποι καθώς πέτυχαν ποσοστό ακρίβειας 40%, αλλά είχαν αισθητά καλύτερη εμβέλεια από τους ανθρώπους, ανιχνεύοντας αντικείμενα από 7,1 εκατοστά (2,8 ίντσες) με μέση απόσταση 6 εκατοστών (2,36 ίντσες).
«Αυτό που κάνει αυτή την έρευνα ιδιαίτερα συναρπαστική είναι ο τρόπος με τον οποίο οι μελέτες σε ανθρώπους και ρομπότ αλληλοεπηρεάστηκαν», σημείωσε ο Lorenzo Jamone, Αναπληρωτής Καθηγητής Ρομποτικής και Τεχνητής Νοημοσύνης στο University College London. «Τα πειράματα σε ανθρώπους καθοδήγησαν την προσέγγιση μάθησης του ρομπότ και η απόδοση του ρομπότ παρείχε νέες προοπτικές για την ερμηνεία των ανθρώπινων δεδομένων». «Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς η ψυχολογία, η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να συνδυαστούν, δείχνοντας ότι η διεπιστημονική συνεργασία μπορεί να πυροδοτήσει τόσο θεμελιώδεις ανακαλύψεις όσο και τεχνολογική καινοτομία», είπε.
Αφού κατανοήσει καλύτερα αυτή τη νέα αίσθηση, η ομάδα ελπίζει ότι οι μηχανικοί στο μέλλον θα έχουν ένα πλεονέκτημα στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη εξειδικευμένων ρομποτικών συστημάτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε καταστάσεις όπου η άμεση αφή ή η όραση είναι αδύνατη ή περιορισμένη.
«Αυτές οι γνώσεις θα μπορούσαν να καθοδηγήσουν την ανάπτυξη προηγμένων ρομπότ ικανών για ευαίσθητες λειτουργίες», δήλωσε ο Chen και τόνισε: «Σε ευρύτερο επίπεδο, αυτή η έρευνα ανοίγει το δρόμο για συστήματα βασισμένα στην αφή που καθιστούν την εξερεύνηση κρυφών ή επικίνδυνων χώρων πιο ασφαλή, πιο έξυπνη και πιο αποτελεσματική».
Δείτε τη μελέτη εδώ.
Πηγή: IFL Science