Ποιος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που πρότεινε το μέτρο ως μονάδα μέτρησης απόστασης;
Ο πρώτος άνθρωπος που πρότεινε τον όρο «μέτρο» ήταν ο Ιταλός επιστήμονας Λίβιο Μπουρατίνι, τον 17ο αιώνα.
Μελετητής του Γαλιλαίου υποστήριξε το 1675 ότι η βασική μονάδα μήκους θα μπορούσε να είναι το μήκος ενός εκκρεμούς που ολοκληρώνει μία ταλάντωση ανά δευτερόλεπτο.
Για αυτή τη μονάδα επέλεξε τη λέξη «μέτρο», από το ελληνικό «μέτρον» που σημαίνει «μέτρηση».
Αν και σήμερα χρησιμοποιούμε έναν εντελώς διαφορετικό, πιο σύγχρονο ορισμό (βασισμένο στην ταχύτητα του φωτός), η ιδέα του Μπουρατίνι αποτέλεσε ένα από τα πρώτα σοβαρά βήματα προς έναν διεθνή τρόπο μέτρησης.
Μια ξεχασμένη μορφή της επιστήμης
Ο Μπουρατίνι είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα επιστήμονα που πρόσφερε πολλά αλλά παρέμεινε σχετικά άγνωστος. Έζησε σε μια εποχή μεγάλων επιστημονικών ανακαλύψεων και εργάστηκε αρχικά ως αιγυπτιολόγος, μετρώντας οβελίσκους, ένα δύσκολο έργο για την τεχνολογία της εποχής.
Η πορεία του άλλαξε όταν εγκαταστάθηκε στην Πολωνία και γνώρισε έναν μαθητή του Γαλιλαίου. Η επαφή αυτή τον οδήγησε να μελετήσει σε βάθος το εκκρεμές και να αναζητήσει τρόπους να το χρησιμοποιήσει ως σταθερό και παγκόσμιο εργαλείο μέτρησης.
Η ιδέα του εκκρεμούς ως «παγκόσμιο μέτρο»
Εμπνευσμένος από την ανακάλυψη του Γαλιλαίου για την ισοχρονία του εκκρεμούς, ο Μπουρατίνι πίστευε ότι ένα απλό εκκρεμές –κατασκευασμένο με την ίδια μέθοδο παντού– θα επέτρεπε σε οποιονδήποτε, σε οποιοδήποτε σημείο της γης, να ορίσει με ακρίβεια το μήκος του μέτρου.
Η πρότασή του ήταν πρακτική, έξυπνη και, για την εποχή, επαναστατική. Θα μπορούσε να αποτελέσει μια καθολική λύση, σε μια εποχή που ο κόσμος προσπαθούσε ακόμη να συμφωνήσει σε κοινά συστήματα μέτρησης.
Γιατί η ιδέα δεν ήταν εφαρμόσιμη
Παρότι φαινομενικά ιδανικό, το εκκρεμές δεν μπορούσε τελικά να αποτελέσει διεθνές πρότυπο. Η περίοδος ταλάντωσής του δεν εξαρτάται μόνο από το μήκος του, αλλά και από τη βαρύτητα, η οποία διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.
Ο Χόυχενς απέδειξε πως δύο ίδιοι μηχανισμοί, τοποθετημένοι σε διαφορετικά μέρη της Γης, δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα. Έτσι, η πρόταση του Μπουρατίνι δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια σταθερή, κοινή μονάδα μέτρησης.
Από τις αποτυχημένες προσπάθειες στον σύγχρονο ορισμό
Αν και η ιδέα του εκκρεμούς δεν λειτούργησε, αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση ενός ενιαίου συστήματος. Ακολούθησαν και άλλες προσπάθειες, όπως ο ορισμός που δόθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση το 1791: το μέτρο ορίστηκε τότε ως το δεκατοεκατομμυριοστό του τόξου ενός μεσημβρινού από τον Βόρειο Πόλο έως τον Ισημερινό.
Αργότερα αποδείχθηκε ότι και αυτός ο ορισμός βασιζόταν σε ανακριβή δεδομένα. Ωστόσο, η ιδέα της θέσπισης καθολικών μονάδων είχε πλέον εδραιωθεί.
Το μέτρο όπως το γνωρίζουμε σήμερα
Ο σημερινός ορισμός διαμορφώθηκε το 1983, με βάση μια σταθερά της φύσης: την ταχύτητα του φωτός στο κενό. Έκτοτε, το μέτρο ορίζεται ως η απόσταση που διανύει το φως σε 1/299.792.458 του δευτερολέπτου. Πρόκειται για ένα ακριβή ορισμό και κοινά αποδεκτός.
Παρά τις διαφορετικές και συχνά ελλιπείς προσπάθειες του παρελθόντος, όλες συνέβαλαν τελικά στη διαμόρφωση της μονάδας μήκους που χρησιμοποιούμε σήμερα. Και έτσι, ο Μπουρατίνι, παρότι δεν έλυσε το πρόβλημα του ορισμού του μέτρου, άφησε το αποτύπωμά του στην ιστορία της μέτρησης.