H άνοια είναι μια ασθένεια που αφορά κυρίως ηλικιωμένους, ωστόσο υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό περιπτώσεων σε άτομα κάτω των 65 ετών.
Με τον όρο άνοια χαρακτηρίζεται μια κατάσταση κατά την οποία αναπτύσσονται συμπτώματα εξασθένησης των νοητικών λειτουργιών, όπως για παράδειγμα στη μνήμη, στο λόγο, στην αντίληψη ή στην κρίση.
Όπως σημειώνει ο Independent σε δημοσίευμά του, υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που μπορεί ένα άτομο μικρότερης ηλικίας, ακόμη και παιδί, να έχει άνοια, αλλά να μην μπορεί κανείς να το αναγνωρίσει.
1. Η άνοια συνδέεται συνήθως με τη μεγαλύτερη ηλικία
Η αποτυπωμένη σκέψη ότι η άνοια χτυπά μόνο ηλικιωμένους οδηγεί, αφενός, τα ίδια άτομα να μην περνά το ενδεχόμενο να έχουν άνοια από το μυαλό τους και συνεπώς να μην απευθύνονται στον κατάλληλο γιατρό, αφετέρου τα όποια συμπτώματα να οδηγούν τους γιατρούς σε άλλες πιθανές αιτίες και να μην κατευθύνονται στη σωστή οδό.
2. Τα συμπτώματα είναι διαφορετικά
Η άνοια συνδέεται συχνότερα με τη βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης. Ωστόσο, η νόηση (η οποία περιλαμβάνει όλες τις νοητικές μας διεργασίες, από τη σκέψη έως την αντίληψη) είναι πολύ σύνθετη.
Για τον λόγο αυτό, η άνοια μπορεί να οδηγήσει σε μια τεράστια ποικιλία συμπτωμάτων, όπως αλλαγές στην προσωπικότητα και τη γλώσσα, δυσκολίες στην αναγνώριση αντικειμένων, στην εκτίμηση αποστάσεων ή στον συντονισμό της κίνησης, ακόμη και παραισθήσεις και αυταπάτες.
Σε σύγκριση με την άνοια των ηλικιωμένων, τα άτομα με άνοια νεαρής ηλικίας είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν άλλα συμπτώματα από την απώλεια μνήμης ως τα πρώτα σημάδια της πάθησης.
Για παράδειγμα, μια έρευνα δείχνει ότι για περίπου το 1/3 των ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ νεαρής ηλικίας, τα πρώτα συμπτώματα που είχαν ήταν προβλήματα συντονισμού και αλλαγές στην όραση.
3. Σπανιότερες αιτίες άνοιας
Η άνοια είναι ένας όρος-ομπρέλα που περιλαμβάνει μια σειρά από εγκεφαλικές διαταραχές, που όλες προκαλούν προβλήματα με τη νόηση. Στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, η πιο συχνή αιτία άνοιας είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, η οποία αντιπροσωπεύει το 50-75% των περιπτώσεων. Αλλά σε άτομα κάτω των 65 ετών μόνο το 40% περίπου των περιπτώσεων άνοιας μπορεί να αποδοθεί στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Αντίθετα, η άνοια νεαρής ηλικίας τείνει να προκαλείται από σπανιότερες νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως οι μετωποκροταφικές άνοιες. Οι μετωποκροταφικές άνοιες επηρεάζουν μόνο περίπου ένα στα 20 άτομα που διαγιγνώσκονται με άνοια.
Αυτές οι παθήσεις επηρεάζουν τμήματα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την προσωπικότητα, τη συμπεριφορά, τη γλώσσα, την ομιλία και την εκτελεστική λειτουργία.
Για παράδειγμα, η πρωτοπαθής προοδευτική αφασία είναι ένας τύπος μετωποκροταφικής άνοιας. Η πάθηση αυτή επηρεάζει περίπου 3 σε κάθε 100.000 άτομα.
Οι δευτερογενείς άνοιες είναι επίσης πιο συχνές σε άτομα με άνοια νεαρής ηλικίας. Πρόκειται για άνοια που προκαλείται από άλλη υποκείμενη πάθηση, νόσο (όπως η νόσος του Huntington ή ένας όγκος στον εγκέφαλο) ή εξωτερικό παράγοντα (όπως ιογενής λοίμωξη, κατάχρηση ουσιών ή τραυματισμός στο κεφάλι).
4. Τα συμπτώματα επικαλύπτονται με άλλες παθήσεις
Τα συμπτώματα της άνοιας νεαρής ηλικίας επικαλύπτονται συχνά με εκείνα που είναι κοινά σε ορισμένες καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως η διπολική διαταραχή, η ψύχωση, η κατάθλιψη και το άγχος. Τα συμπτώματα μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν απάθεια, αισθήματα πανικού, ευερεθιστότητα, ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες.
Τα πρώιμα συμπτώματα της άνοιας νεαρής ηλικίας μπορεί επίσης να διαγνωστούν λανθασμένα ως εμμηνόπαυση στις γυναίκες, καθώς και ως περίοδος επαγγελματικής εξουθένωσης.
Φυσικά, δεν σημαίνει ότι όσοι εμφανίζουν αυτά τα συμπτώματα πάσχουν από άνοια νεαρής ηλικίας, αλλά είναι σημαντικό να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες σχετικά με την επικάλυψη των συμπτωμάτων, ώστε να γίνει πιο εύκολη η διαδικασία διάγνωσης για όσους την έχουν.
5. Οι εμπειρίες διαφέρουν μεταξύ των ανθρώπων
Ο τύπος και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων ενός ατόμου μπορεί να ποικίλλει λόγω διαφόρων παραγόντων - όπως η σωματική του υγεία, το κοινωνικό του περιβάλλον, ακόμη και τα επίπεδα άγχους του. Όλα αυτά οδηγούν σε σημαντική ποικιλομορφία στον τρόπο με τον οποίο βιώνεται η άνοια.
Το γνωστικό απόθεμα ενός ατόμου (η ικανότητα του εγκεφάλου να διατηρεί καλή γνωστική λειτουργία, παρά τις βλάβες ή τις εγκεφαλικές αλλαγές) επηρεάζει επίσης την εμπειρία των συμπτωμάτων της άνοιας και τον τρόπο με τον οποίο τα αντιμετωπίζει. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να προσαρμοστούν πιο αποτελεσματικά, αξιοποιώντας ισχυρά δίκτυα υποστήριξης, ψυχολογική ανθεκτικότητα ή τις δικές τους προσωπικές στρατηγικές αντιμετώπισης για να ξεπεράσουν αυτές τις προκλήσεις.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί μπορεί να κάνουν δύσκολη την αναγνώριση των συμπτωμάτων της άνοιας νεαρής ηλικίας, ιδίως στα αρχικά στάδια.
Ανάγκη για ευαισθητοποίηση
Η υποαναγνώριση της άνοιας νεαρής ηλικίας είναι σημαντική. Συμβάλλει στην έλλειψη πόρων, εξειδικευμένης φροντίδας και συμβουλών, κατάλληλης υποστήριξης και έγκαιρης διάγνωσης για τα άτομα με άνοια νεαρής ηλικίας. Παρόλο που η κατάσταση βελτιώνεται, πρέπει να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με την εμπειρία της άνοιας σε νεαρούς ενήλικες - ιδίως δεδομένου ότι οι έρευνες δείχνουν ότι η εξέλιξη της γνωστικής έκπτωσης είναι πιο έντονη σε νεαρούς ενήλικες.
Εάν ανησυχείτε για τον εαυτό σας ή για κάποιο μέλος της οικογένειάς σας που εμφανίζει σημάδια άνοιας, είναι σημαντικό να συζητήσετε τα συμπτώματα και να αναζητήσετε υποστήριξη νωρίς.