Τεχνικές λεμφικής αποσυμφόρησης από το λεγόμενο «dry brushing» έως ειδικά μασάζ κυριαρχούν στα social media, συχνά συνοδευόμενες από εντυπωσιακούς ισχυρισμούς για αποτοξίνωση, απώλεια βάρους ή «σμίλευση» του σώματος.
Ένα μόνο βίντεο influencer μπορεί να συγκεντρώσει πάνω από ένα εκατομμύριο προβολές. Ωστόσο, το επιστημονικό υπόβαθρο πίσω από αυτές τις πρακτικές είναι πολύ παλαιότερο από τις πλατφόρμες που τις προωθούν.
Σύμφωνα με το National Geographic, η λεμφική ιατρική είναι γνωστή ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη, που περιέγραψε για πρώτη φορά τους λεμφαδένες τον 4ο αιώνα π.Χ.
Ο όρος «λεμφικό σύστημα» πρωτοεμφανίστηκε στη Σκανδιναβία τον 17ο αιώνα, και μέχρι τον 20ό αιώνα είχαν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται σύγχρονες θεραπευτικές πρακτικές.
Στη δεκαετία του 1930, ο Δανός γιατρός Emil Vodder και η σύζυγός του Estrid διατύπωσαν μια τεχνική λεμφικού μασάζ, βασισμένη στην παρατήρηση ότι ήπια εξωτερικά αγγίγματα μπορούν να διεγείρουν τη λειτουργία των λεμφαδένων και να μειώσουν το οίδημα. Η μέθοδος αυτή πέρασε στη Βόρεια Αμερική τη δεκαετία του ’70, εξηγεί η θεραπεύτρια λεμφικού μασάζ Lizabeth Gottsegen.
Από την περιθωριοποίηση στην επιστημονική αναγνώριση
Παρά την ευρεία χρήση από επαγγελματίες μασάζ, το λεμφικό σύστημα παραμελήθηκε για χρόνια στην ιατρική εκπαίδευση, σύμφωνα με τον καθηγητή Stanley Rockson, συνιδρυτή του Lymphatic Education and Research Network.
Μελέτη του 2004 έδειξε ότι οι φοιτητές ιατρικής στη Βόρεια Αμερική διδάσκονταν μόλις 30 λεπτά για το λεμφικό σύστημα καθ’ όλη τη διάρκεια της φοίτησής τους.
Αυτό, όμως, έχει αλλάξει. Την τελευταία δεκαετία, η έρευνα γύρω από τα λεμφικά έχει γνωρίσει ραγδαία ανάπτυξη, λόγω νέων διαγνωστικών εργαλείων, χειρουργικών τεχνικών και μοριακών ανακαλύψεων.
Ταυτόχρονα, οι αναζητήσεις στην Google για «λεμφική αποσυμφόρηση» έχουν εκτοξευθεί μετά το 2023, ενώ στο Instagram το hashtag #lymphaticdrainage ξεπερνά το ένα εκατομμύριο δημοσιεύσεις, δημιουργώντας ακόμη και μια νέα γενιά «lymphfluencers».
Ωστόσο, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, η λεμφική παροχέτευση έχει ελάχιστο ή προσωρινό όφελος για τον υγιή οργανισμό.
Τι είναι πραγματικά το λεμφικό σύστημα;
Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από ένα δίκτυο αγγείων και οργάνων που διαχειρίζονται τη λέμφο - ένα υγρό που περιέχει λευκά αιμοσφαίρια, νερό, πρωτεΐνες και κυτταρικά απόβλητα. Οι λεμφαδένες, που λειτουργούν ως φίλτρα και «φρουροί» του ανοσοποιητικού εντοπίζονται σε σημεία-κλειδιά του σώματος.
Η βλάβη σε λεμφαδένες -για παράδειγμα, έπειτα από χειρουργική αφαίρεση σε ασθενείς με καρκίνο- μπορεί να προκαλέσει λεμφικό οίδημα. Περίπου ένα στα 100.000 άτομα έχουν γενετική προδιάθεση για τη νόσο αυτή, γνωστή ως λεμφοίδημα.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, το λεμφικό μασάζ μπορεί να βοηθήσει. Η Gottsegen συνεργάζεται συχνά με ογκολογικούς ασθενείς, εφαρμόζοντας ειδικές τεχνικές ήπιας πίεσης που βοηθούν την κίνηση της λέμφου από τα σημεία συμφόρησης προς λειτουργικούς λεμφαδένες.
Σε αντίθεση με τα κλασικά «βαθιά» μασάζ, το λεμφικό απαιτεί πολύ πιο επιφανειακή, ρυθμική κίνηση του δέρματος.
Wellness ή παραπληροφόρηση;
Η άνθιση του ενδιαφέροντος για τη λεμφική παροχέτευση δεν περιορίζεται σε ασθενείς. Τεχνικές όπως το gua sha -πέτρες που «ξύνονται» στο πρόσωπο- ή το στεγνό βούρτσισμα των ποδιών προωθούνται ως τρόποι τόνωσης της κυκλοφορίας. Όμως, σύμφωνα με τον ανατόμο Erich Brenner του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ, μόνον όσοι πάσχουν από λεμφοίδημα έχουν ανάγκη τέτοιων θεραπειών.
Αν και δεν είναι επικίνδυνο για έναν υγιή οργανισμό, το λεμφικό μασάζ δεν προσφέρει τις «αποτοξινωτικές» ιδιότητες που προβάλλουν πολλοί influencers, επισημαίνει ο Rockson. «Αν το σύστημα λειτουργεί σωστά, το μασάζ δεν θα έχει καμία εμφανή επίδραση». Και όποια επίδραση υπάρξει -όπως η προσωρινή μείωση της κυτταρίτιδας- διαρκεί μόλις τέσσερις έως έξι ώρες.
Ούτε η απώλεια βάρους σχετίζεται με το λεμφικό μασάζ, τονίζει. Η λέμφος δεν αποβάλλει τοξίνες με τη μορφή που υπονοούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: πρόκειται απλώς για φυσιολογικά απόβλητα του κυτταρικού μεταβολισμού.
Τι να προσέξετε
Εάν επιλέξετε να δοκιμάσετε λεμφικό μασάζ, φροντίστε ο θεραπευτής να είναι πιστοποιημένος και έμπειρος.
Η Gottsegen προειδοποιεί ότι τα περισσότερα προϊόντα -όπως κυλινδρικές πέτρες ή βούρτσες- είναι περιττά. «Δεν χρειάζεστε συσκευές. Αρκούν τα χέρια σας και η γνώση του σώματός σας», λέει χαρακτηριστικά.
Τελικά, η καλύτερη στρατηγική για ένα υγιές λεμφικό σύστημα είναι η ίδια που προτείνουν οι γιατροί για την καλή υγεία συνολικά: σωστή διατροφή, φυσική δραστηριότητα και ισορροπημένος τρόπος ζωής.