Μήπως «χορεύουμε» αυτόματα, χωρίς να το συνειδητοποιούμε; Κατά κάποιο τρόπο «ναι» απαντούν Κινέζοι επιστήμονες που μελετούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Από την εν λόγω μελέτη προέκυψε πως ορισμένοι ρυθμοί μπορούν να προκαλέσουν αυτόματες κινήσεις, χωρίς το άτομο να συνειδητοποιεί πως ο εγκέφαλος έχει δώσει εντολή για εκτέλεσε ρυθμικών κινήσεων. Οι συμμετέχοντες στο πείραμα, ακούγοντας μουσική, έκαναν κινήσεις «ασυναίσθητα».
Αυτό το εύρημα θεωρείται πολύ σημαντικό για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τον ρυθμό και την προσοχή, ενώ είναι πιθανό να αξιοποιηθεί στο μέλλον σε κλινικές και τεχνολογικές εφαρμογές.
Τα μάτια που χορεύουν
Αξίζει να σημειωθεί πως οι επιστήμονες δεν στέκονται σε κινήσεις που ίσως ξεκινήσουν χωρίς σαφή προαίρεση του ατόμου αλλά γίνονται γρήγορα συνειδητές, όπως η ρυθμική κίνηση του ποδιού στο άκουσμα της μουσικής. Αντίθετα, μελέτησαν μια ρυθμική κίνηση που μάλλον δεν αντιλαμβανόμαστε ποτέ πως την κάνουμε: το άνοιγμα και κλείσιμο των ματιών, αυτό που οι αγγλοσάξονες λένε με μία λέξη «blink».
Η μελέτη, που διεξήχθη από την Κινεζική Ακαδημία Επιστημών, επιβεβαιώνει ότι οι ακροατές μπορούν να συγχρονίσουν το ανοιγοκλείσιμο των ματιών τους με τον ρυθμό διαφόρων μουσικών κομματιών χωρίς προηγούμενη οδηγία. Αυτή η ακούσια αντίδραση, που συνδέεται με τον ακουστικό-κινητικό συγχρονισμό, καταδεικνύει ότι το ακουστικό σύστημα επηρεάζει αυτόματες ενέργειες που λειτουργούν χωρίς συνειδητή παρέμβαση.
Οι ερευνητές ανέλυσαν περισσότερους από 100 συμμετέχοντες ενώ άκουγαν κλασικές συνθέσεις με σταθερό ρυθμό. Αισθητήρες κατέγραψαν ότι τα αυθόρμητα ανοιγοκλείματα των ματιών ευθυγραμμίζονταν ακριβώς με τον μουσικό παλμό και ότι ορισμένα μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας ακολουθούσαν παρόμοιο ρυθμό. Για να επιβεβαιωθεί η ισχύς του φαινομένου, τα κομμάτια παίχτηκαν αντίστροφα, διατηρώντας τον ίδιο συγχρονισμό.
Κίνηση χωρίς γνώσεις μουσικής
Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο PLOS Biology, δείχνουν ότι αυτή η απόκριση δεν εξαρτάται από τις μουσικές γνώσεις. Ακόμα και ένας μόνο τόνος, προσαρμοσμένος ώστε να μιμείται την χρονική υπογραφή των αρχικών κομματιών, παρήγαγε ένα σχεδόν πανομοιότυπο αποτέλεσμα, αποκαλύπτοντας την ευαισθησία του ακουστικού δικτύου σε απλές ρυθμικές δομές.
Ο μηχανισμός συγχρονισμού απενεργοποιήθηκε μόνο όταν οι συμμετέχοντες έλαβαν οδηγίες να επικεντρωθούν σε μια κόκκινη κουκκίδα στην οθόνη. Αυτή η διακοπή έδειξε ότι ο εγκέφαλος πρέπει να επικεντρωθεί στη ροή του ήχου για να ενεργοποιήσει αυτήν τη διαδικασία.
Ο επικεφαλής συντάκτης της μελέτης, Γι Ντου, τόνισε τη σημασία του ευρήματος, δηλώνοντας σε δελτίο τύπου: «Τα αυθόρμητα ανοιγόκλειματα των ματιών ακολουθούν τον μουσικό παλμό χωρίς τη συνειδητή μας προσπάθεια, αποκαλύπτοντας μια λεπτή σύνδεση μεταξύ της ακοής και του οφθαλμοκινητικού συστήματος».
Ο ερευνητής τόνισε επίσης την πρακτική αξία αυτής της απόκρισης, σημειώνοντας: «Μια τόσο εύκολα μετρήσιμη χειρονομία προσφέρει έναν απλό τρόπο αξιολόγησης των δυσκολιών που σχετίζονται με την επεξεργασία ρυθμού». Αυτός ο τύπος μέτρησης θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη νέων διαγνωστικών εργαλείων για διαταραχές κατά τις οποίες επηρεάζεται η αντίληψη του χρόνου ή οι αυτόματες κινητικές δεξιότητες.
Μελλοντικές Εφαρμογές
Η μελέτη ανοίγει τον δρόμο για να εξεταστεί εάν και άλλες ακούσιες κινήσεις, όπως οι προσαρμογές της στάσης του σώματος ή οι διακυμάνσεις της αναπνοής, ανταποκρίνονται επίσης σε μουσικά ερεθίσματα. Εάν επιβεβαιωθεί κάτι τέτοιο, η μουσική αναμένεται να εδραιώσει τη θέση της ως μη επεμβατική πηγή για τη μελέτη του συντονισμού μεταξύ αισθητηριακών και κινητικών συστημάτων, εκτός από την ενίσχυση των δυνατοτήτων της σε θεραπείες που βασίζονται στον ρυθμό.
Όπως εξήγησε ο επικεφαλής συντάκτης της μελέτης, «αυτό το έργο μας υπενθύμισε ότι οι καθημερινές συμπεριφορές μπορούν να αποκαλύψουν θεμελιώδεις αρχές της νοητικής λειτουργίας». Ένα φαινομενικά ασήμαντο ανοιγόκλειμα των ματιών γίνεται έτσι ένα αποκαλυπτικό σήμα για την κατανόηση του πώς ο εγκέφαλος ενσωματώνει τον ήχο και τη δράση, με τεράστιες δυνατότητες για μελλοντική έρευνα και ανάπτυξη.